Almancada “Zu” Edatı
Almancada “zu” edatı, cümle içinde kullanıldığı role göre Türkçede “-e/-a, -ye/-ya, -de/-da, ilaveten, amacıyla” anlamlarında kullanılan “-e” hali edatlarından biridir.
“Zu” Edatı
“Zu” edatı, tıpkı diğer “-e” hali edatları (Verben mit Dativ) gibi kendisinden sonra gelen ismi “Dativ” formatta çekimler. Yani bir cümlede “zu” edatını görmüşseniz ardından gelen ismin ya da isim kökenli kelimelerin “Dativ” olarak çekimlendiğini söyleyebiliriz. Örneğin:
| “Zu” + “Dativ” | ||||
|---|---|---|---|---|
| Hal | Eril | Dişil | Nötr | Çoğul |
| Nominativ | der … mein … | die … meine … | das … mein … | die … meine … |
| Dativ | zu dem … zu meinem … | zu der … zu meiner … | zu dem … zu meinem … | zu den … zu meinen … |
Almancada “zu” edatı şu durumlarda kullanılır:
1. Bir yere giderken, özellikle de hareket bildiren fiilleri (kommen, gehen, fahren, fliegen vb.) kullandığımız cümlelerde ilgili yön bildirimini ifade etmek için “zu” edatı kullanılır. Örneğin:
🇩🇪 Er geht zum Arzt.
🇹🇷 Doktora gidiyor.
🇩🇪 Wir fahren zum Supermarkt.
🇹🇷 Süpermarkete gidiyoruz.
🇩🇪 Wir fahren zur Universität.
🇹🇷 Üniversiteye gidiyoruz.
🇩🇪 Ich gehe zur Schule.
🇹🇷 Okula gidiyorum.
🇩🇪 Ich gehe zu meinem Bruder.
🇹🇷 Kardeşimin yanına gidiyorum.
2. “Zu” edatı, zamanla ilgili ifadelerde de kullanılır ve belirli bir zaman dilimini veya olayın gerçekleşeceği zamanı işaret eder. Şu durumlarda kullanılır:
- Zu + Jahreszeiten (Mevsimler)
- 🇩🇪 Viele Blumen blühen zu Frühling.
- 🇹🇷 Baharda birçok çiçek açar.
- Zu + Tageszeiten (Günün Zamanları)
- 🇩🇪 Sie arbeitet oft bis zu Mitternacht.
- 🇹🇷 Sık sık gece yarısına kadar çalışır.
- Zu + besondere Anlässe (Özel Günler)
- 🇩🇪 Viele Leute kaufen Geschenke zu Valentinstag.
- 🇹🇷 Birçok kişi Sevgililer Günü için hediye alır.
3. Terfi ya da bir pozisyona atanma durumlarını ifade ederken “zu” edatı kullanılabilir. Örneğin:
🇩🇪 Er wurde zum Major befördert.
🇹🇷 Binbaşılığa terfi etti.
🇩🇪 Er wurde zum Geschäftsführer befördert.
🇹🇷 Genel müdür olarak terfi etti.
🇩🇪 Nach vielen Jahren harter Arbeit wurde sie zur Vizepräsidentin befördert.
🇹🇷 Uzun yıllar sıkı çalışmanın ardından başkan yardımcısı olarak terfi etti.
4. Almancada “zu” edatı, bir şeyin üst sınırını belirtmek için sıklıkla “bis zu” şeklinde fiyatlar, ölçüler ve miktarlarla birlikte kullanılır. Örneğin:
- Fiyatlarla beraber
- 🇩🇪 Das Handy kostet bis zu 500 Euro.
- 🇹🇷 Bu cep telefonu 500 Euro’ya kadar çıkabilir.
- Ölçülerle beraber
- 🇩🇪 Das Auto kann bis zu 220 km/h schnell fahren.
- 🇹🇷 Bu araba saatte 220 km’ye kadar hız yapabilir.
- Miktarlarla beraber
- 🇩🇪 In diesem Behälter können bis zu 5 Liter Wasser sein.
- 🇹🇷 Bu kapta 5 litreye kadar su olabilir.
5. Almancada “zu” edatı, birine veya bir şeye karşı olan zihinsel veya duygusal bir tutumu ifade edebilir. Bu kullanım, bir kişinin bir diğer kişiye veya şeye nasıl davrandığını ya da ona karşı ne hissettiğini belirtir. Örneğin:
- Zu + Olumlu Davranış
- 🇩🇪 Thomas ist immer höflich zu seinen Gästen.
- 🇹🇷 Thomas, misafirlerine her zaman kibardır.
- Zu + Olumsuz Davranış
- 🇩🇪 Anna war unhöflich zu dem Kellner.
- 🇹🇷 Anna, garsona karşı kaba davrandı.
- Zu + Tarafsız Davranış
- 🇩🇪 Ich bin neutral zu diesem Thema.
- 🇹🇷 Bu konuda tarafsızım.
Merhabalar, kafamı karıştıran bir konu var. Normalde yer bildiren edatlarda wohin sorusuna cevap veriyorsa ve bir mekandan bahsediyorsak; in+Akkusativ yapmamız gerekmiyor mu ? Yukardaki örneklerde Ich komme zum Bahnhof. demişsiniz. Bunun yerine Ich komme in den Bahnhof olması gerekmiyor mu ?
Merhabalar, “Ich komme zum Bahnhof.” cümlesinde tren istasyonuna doğru hareket etmenin devam ettiğini, yani tren istasyonunun yakınına gelindiğini belirtir. Ancak bu cümle, kişinin tren istasyonunun içine girdiği anlamına gelmez. Yani, kişi tren istasyonunun dışında, giriş kapısında olabilir ya da tren istasyonuna yaklaşıyor olabilir. Haliyle bu ifade, kişinin fiziksel olarak tren istasyonunun içine girdiği anlamına gelmez. Kişi hala tren istasyonunun dışında olabilir.
“Ich komme in den Bahnhof.” cümlesi ise tren istasyonunun içine girildiğini belirtir. Yani bu ifade ile kişinin tren istasyonunun içerisinde ya da giriş yapmak üzere olduğu anlatılır.
Özetle, “zum Bahnhof” ifadesi genellikle bir yerin yakınına veya o yere doğru hareketi belirtirken, “in den Bahnhof” ifadesi bir yerin içine girme hareketini belirtir.
“Er kommt zu Mittag.” yazmışsınız lâkin zu kendisinden sonra gelen ismi dativ yaptığından ötürü “zu” yerine “zu + dem (zum)” yazılması gerekmez miydi?
Evet, Almancada “zu” edatı kendisinden sonra gelen isim veya zamiri “Dativ” yapar. Ancak bu durum bağlama bağlıdır ve her zaman bir artikelin eklenmesi gerekmez. Söz konusu cümlede, “zu Mittag” “öğle vakti” anlamına gelir. Almancada “zu Mittag, zu Abend” gibi ifadeler “Feste Wendung” olarak adlandırlan sabit kalıplardır ve artikelsiz kullanılır. Burada “Mittag” bir isim gibi değil, zaman zarfı gibi işlev görür diyebiliriz.
Bu tür sabit ifadelerde “zu” bir edat olarak zamanla ilişkilendirilir ancak belirli bir yemeği ya da etkinliği ifade etmek için “zum” (zu + dem) kullanımı tercih edilir. Örneğin:
“zu Mittag” = öğle vakti (genel bir zaman belirtir).
“zum Mittagessen” = öğle yemeğine (spesifik bir etkinlik veya öğün belirtir).
aynı sorunun cevabını arıyordum tesekkur ederız