Almancada “Haben” Fiili Kullanımı
Merhabalar arkadaşlar! Bu dersimizde, Almancada en sık kullanılan fiillerden biri olan “haben” fiili nasıl kullanılıyormuş detaylarıyla onu inceleyeceğiz.
“Haben” Fiili ile Sahiplik Anlatımı
Almancada “haben” fiili, dilin gramer yapısında oldukça önemli bir role sahiptir. Sözlük anlamı olarak ise “sahip olmak” anlamına gelir. Yani bir kişinin veya nesnenin bir şeye sahip olup olmadığını ifade etmek için “haben” fiilini kullanırız.
Her ne kadar “haben” fiili, Türkçede “sahip olmak” anlamına gelse de sahiplik anlatımlarını kurarken “var“ kelimesini de kullanmaktayız. Zira gündelik yaşamda genellikle “sahibim,” “sahipsin” vb. yerine “benim … var”, “senin … var” şeklinde cümleleri daha sıklıkla kurmaktayız. Bu yüzden uygun olan çeviriyi kullanmanızı tavsiye ederim. Şunu da belirteyim; “benim … var” şeklindeki çevirilerde “benim” öznesi kafanızı karıştırmasın. Almanca karşılığında “sahiplik zamiri” (Possesivpronomen) değil versiyonu “ich” kullanılmalıdır. Örnek üzerinden gösterirsem sanırım anlaşılır olacaktır:
🇩🇪 Ich habe einen Hund.
🇹🇷 Ben bir köpeğe sahibim.
🇹🇷 Benim bir köpeğim var.
Almancada “haben” fiili, düzensiz bir fiil olduğu için fiil kökünde ses değişikliği olur. Aşağıdaki tabloda “haben” fiilinin “şimdiki zamana” (Präsens) göre çekimi verilmiştir:
| Zamir | Haben |
|---|---|
| ich ben | habe sahibim, var |
| du sen | hast sahipsin, var |
| er/sie/es o | hat sahiptir, var |
| wir biz | haben sahibiz, var |
| ihr siz | habt sahipsiniz, var |
| sie onlar | haben sahipler, var |
| Sie siz, sizler | haben sahipsiniz, var |
🇩🇪 Ich habe ein neues Auto.
🇹🇷 Yeni bir arabam var.
🇩🇪 Du hast eine schöne Wohnung.
🇹🇷 Güzel bir dairen var.
🇩🇪 Wir haben heute viel Zeit.
🇹🇷 Bugün çok vaktimiz var.
Evet, yukarıdaki örneklerimizi incelediğinizde bir şeyler dikkatinizi çekmemiş olabilir. Merak etmeyin, bahsedeceğim. Almancada “haben” fiili” ismin -i hali fiillerinden biridir. Almancada “Verben mit Akkusativ” olarak adlandırılan bu gruba ait fiiller, aldıkları nesneleri “Akkusativ” formata sokar. “Haben” fiili de bu kategorinin bir fiili olduğu için “sahip olunan” nesneyi -i hali formatına sokar.
Genel kaide olarak, Türkçede ismin -i halinde kurduğumuz bir nesne Almancada da ismin -i halindedir. Ancak “haben” fiili buna uymamaktadır. Buna dikkat etmenizi öneririm. Eğer Almanca cümlelerinizde “haben” fiilini “sahip olmak” anlamında kullanmışsanız ilgili nesneyi “Akkusativ” formata sokmayı unutmayın.
İşte tam da bu noktada “Akkusativ” formatı bilmeniz elzemdir. Aşağıdaki tabloda, nesnelerin “Nominativ” (ismin yalın hali) ve “Akkusativ” (ismin -i hali) formatlarındaki artikel kullanımları derlenmiştir:
| Hal | Eril | Dişil | Nötr | Çoğul |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ | der ein kein | die eine keine | das ein kein | die – keine |
| Akkusativ | den einen keinen | die eine keine | das ein kein | die – keine |
🇩🇪 Thomas hat ein Haus.
🇹🇷 Thomas’ın bir evi var.
🇩🇪 Der Lehrer hat ein Auto.
🇹🇷 Öğretmenin bir otomobili var.
🇩🇪 Anna hat eine Scwerster.
🇹🇷 Anna’nın kız kardeşi var.
🇩🇪 Ich habe eine Katze.
🇹🇷 Benim kedim var.
“Haben” fiiliyle olumsuz bir cümle yaparken, yani o şeye sahip olmadığımızı, yok olduğunu belirtirken “kein,” “keine” kelimelerini kullanırız. Türkçeye olumlu bir cümle “… var” şeklinde çevrilirken olumsuz bir cümle “… yok” olarak çevrilir.
🇩🇪 Ich habe keinen Hut.
🇹🇷 Şapkam yok.
🇩🇪 Ich habe keine Blume.
🇹🇷 Çiçeğim yok.
🇩🇪 Ich habe kein Pferd.
🇹🇷 Atım yok.
🇩🇪 Er hat keine Autos.
🇹🇷 Onun otomobilleri yok.
“Haben” Fiilinin Yardımcı Fiil Olarak Kullanılması
“Haben fiili” Almancada “sein” fiiliyle beraber en çok kullanılan fiillerden biridir. Zira yardımcı fiil olarak kullanılması onun kullanım sıklığını da arttırmaktadır. Almanca gramerindeki rolü oldukça büyüktür. Dolayısıyla “haben” fiilinin yardımcı fiil olarak kullanıldığını idrak etmeniz gerekir. Neden mi? Çünkü yardımcı fiil olarak kullanıldığı zaman “sahip olmak” ve “var” anlamına gelen esas anlamını yitirir.
🇩🇪 Ich habe einen Hund gesehen. (Perfekt)
🇹🇷 Bir köpek gördüm. (Geçmiş zaman)
Yukarıdaki örneğimizde “einen Hund” olması “haben” yardımcı fiilinden kaynaklı değildir. Bilakis “sehen” fiilinin de “Akkusativ” nesne gerektirmesi nedeniyle olmuştur.
🇩🇪 Ich habe meinem Freund geholfen. (Perfekt)
🇹🇷 Arkadaşıma yardım ettim. (Geçmiş zaman)
Bu örneğimizde ise “helfen” fiili “Dativ” (ismin -e hali) nesne gerektirdiği için “meinem Freund” ifadesi “Dativ” haldedir.
Almancada “haben” fiili, yardımcı fiil olarak olarak kullanıldığında şu üç yapıda kullanılmaktadır:
- Perfekt (di’li geçmiş zaman)
- Plusquamperfekt (miş’li geçmiş zaman)
- Futur II (gelecekte bitmiş zaman)
“Haben” Fiiliyle Yapılan Deyimsel Fiiller
“Haben” ile yapılan deyimler, Almanca konuşulan bir ortamda oldukça sık kullanılır. Bu nedenle Almanca öğrenmeye başlayan birisinin bunları es geçmemesi gerekir. Yaygın kullanılanları aşağıdaki tabloda derledim:
| Almanca | Türkçe | |
|---|---|---|
| Angst haben | 1. Korkmak | |
| 🇩🇪 Sie hat Angst vor Spinnen. 🇹🇷 Örümceklerden korkar. | ||
| Durst haben | 1. Susamış olmak 2. Susamak | |
| 🇩🇪 Ich habe Durst. 🇹🇷 Ben susadım. | ||
| Hunger haben | 1. Aç olmak 2. Acıkmak | |
| 🇩🇪 Er hat Hunger. 🇹🇷 O aç. | ||
| Recht haben | 1. Haklı olmak | |
| 🇩🇪 Du hast Recht. 🇹🇷 Haklısın. | ||
| Unrecht haben | 1. Haksız olmak | |
| 🇩🇪 Sie hat Unrecht. 🇹🇷 O haksız. | ||
| Zeit haben | 1. Zamanı olmak | |
| 🇩🇪 Hast du Zeit? 🇹🇷 Zamanın var mı? | ||
| Lust haben | 1. İstekli olmak 2. İstemek 3. Canı çekmek | |
| 🇩🇪 Ich habe Lust auf ein Eis. 🇹🇷 Canım dondurma çekti. | ||
| Mut haben | 1. Cesur olmak | |
| 🇩🇪 Er hat viel Mut. 🇹🇷 O çok cesur. | ||
| Glück haben | 1. Şanslı olmak | |
| 🇩🇪 Wir haben Glück gehabt. 🇹🇷 Şanslıydık. | ||
| Pech haben | 1. Şanssız olmak | |
| 🇩🇪 Ich habe Pech gehabt. 🇹🇷 Şanssızdım. | ||
| Spaß haben | 1. Eğlenmek | |
| 🇩🇪 Sie haben Spaß. 🇹🇷 Onlar eğleniyorlar. | ||
| Sorge haben | 1. Endişe etmek 2. Endişelenmek | |
| 🇩🇪 Ich habe Sorge um dich. 🇹🇷 Senin için endişeleniyorum. | ||
| Vorhaben haben | 1. Planı olmak 2. Planlamak | |
| 🇩🇪 Was hast du vor? 🇹🇷 Ne planlıyorsun? | ||
| Schuld haben | 1. Suçlu olmak | |
| 🇩🇪 Du hast Schuld. 🇹🇷 Suçlusun. | ||
| Mitleid haben | 1. Acımak | |
| 🇩🇪 Ich habe Mitleid mit ihm. 🇹🇷 Ona acıyorum. | ||
Merhaba emeğiniz için teşekkür ederim bir cümlede dikkatimi çekti. Er haben eine Schule. Bu cümlede hat çekimi olması gerekmiyor mu
Evet, hat olacak. Geri dönüş için teşekkürler. Gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Tekrar merhaba Haben Akkusativ konusunda bu cümleyi gördüm.
Unser Haus hat zehn Fenster. Unser Genitiv çekim de kullanılır diye görmüştüm yanılıyormuyum teyit ederseniz sevinirim.
Merhabalar! Öncelikle “Unser Haus hat zehn Fenster.” cümlesini inceleyelim. Bu cümlede “Unser Haus” bir özne olarak kullanılıyor ve bu nedenle Nominativ halde kullanılmıştır. “Unser” kelimesi burada iyelik sıfatı olarak kullanılmış ve nötr bir isim olan “Haus” için kullanılmıştır.
“Unser” kelimesi Genitiv halinde de kullanılabilir, ama bu durumda iyelik sıfatının çekimi değişir. Örneğin: “Das Fenster unseres Hauses” (Evimizin penceresi) cümlesinde “unseres” Genitiv formunda ve yine nötr bir isim olan “Haus” için kullanılmıştır.
Sonuç olarak, “Unser” kelimesi hem Nominativ hem de Genitiv hallerinde kullanılabilir, ama hangi halde kullanıldığına bağlı olarak iyelik sıfatının (Unser) eğilimi değişir. Cümledeki kullanımına göre doğru eğilimi seçmek önemlidir.
“ich habe Hunger” ve “ich habe durst” örneklerini de kullanıp anlatsaydınız keşke. zira asıl buradaki kullanımları bizler için kafa karıştırıcı oluyor.
Gerekli güncellemeler yakında yapılacak. Tavsiye için teşekkürler
Mobil uygulamanız var mı acaba?
Üzerine çalışmaktayız. Şu aralar zaman kıtlığı yaşıyoruz :/
Merhabalar pdf şeklinde de yayın yapma ihtimaliniz var mı ?
Ne yazık ki 🙁