Almancada Ayrılabilen Fiiller (Trennbare Verben)

Almancada bazı fiiller, birtakım ekler alarak ayrılabilen fiiller adı verilen yeni anlamlara sahip fiillere türeyebilmektedir. Bu fiiller Almancada Trennbare Verben olarak adlandırılan fiil grubunu oluşturmaktadır.
Malumunuz, varlıkların yaptığı işi, hareketi, oluşu çeşitli ekler alarak şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan kelimelere fiil denilmektedir.
Fiillerin aldığı birtakım ekler ile yeni fiiller oluşturduğundan bahsettik. Almancada Präfix adı verilen ve fiilin önüne eklenen bu ekler vasıtasıyla fiillerin anlamları etkilenmektedir.
Önekleri oluşturan kelimeler başta edatlar (Präposition) olmak üzere, sıfatlardan (Adjektiv), isimlerden (Nomen), fiillerden (Verb), zarflardan (Adverb) oluşabilmektedir.
İşte tam da fiilin önüne gelen bu ekler vasıtasıyla Almancada ek alan fiiller eklerin ayrılıp ayrılamamasına göre üçe ayrılır. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibidir:
Trennbare Präfixe (Ayrılabilen Ekler)
Untrennbare Präfixe (Ayrılamayan Ekler)
Dual Präfixe (Çift/İki Yönlü Ekler)
Ayrılabilen Fiiller (Trennbare Verben)
Adından da anlaşılacağı üzere ayrılabilen fiillerde fiile eklenen ek fiilden ayrılabilirler. Bu eklerin çoğu edatlardan veya zarflardan türetilmiştir ve anlamları genellikle şeffaftır.
Ayrılabilir eklerin çoğu, bağımsız kelimeler olarak, özellikle zarf, edat, isim veya sıfat görevinde de kullanılırlar ve ayrılabilen fiillerdeki vurguya sahiptirler. Sayıları bir hayli fazla olan ayrılabilen eklerden yaygın olarak kullanılanları aşağıdaki kutucukta derlenmiştir:
ab-, an-, auf-, aus-, ein-, los-, mit-, vor-, weg-, weiter- |
Präfix (önek) | Verb (fiil) | neues Verb (yeni fiil) |
auf | machen | aufmachen |
Aşağıdaki tabloda örnek olarak birtakım ayrılabilen fiiller derlenmiştir:
Fiil | Önek | Ayrılabilen Fiil |
---|---|---|
holen almak | ab- | abholen birini bir yere gidip almak |
fangen yakalamak | an- | anfangen başlamak |
machen yapmak | auf- | aufmachen açmak |
denken düşünmek | aus- | ausdenken planlamak, kavramak |
kaufen satın almak | ein- | einkaufen alışveriş yapmak |
sehen bakmak | fern- | fernsehen televizyon izlemek |
kommen gelmek | her- | herkommen buraya gelmek |
kommen gelmek | los- | loskommen kurtulmak |
kommen gelmek | mit- | mitkommen birlikte gitmek |
sehen bakmak | vor- | vorsehen öngörmek |
fahren sürmek | weg- | wegfahren yola çıkmak, gitmek |
geben vermek | weiter- | weitergeben iletmek, geçirmek |
Aşağıdaki tabloda machen fiilinin çekimi ile ayrılabilen ek auf ile yapılmış aufmachen fiilinin çekimi gösterilmiştir:
Şahıs Zamirleri | machen yapmak | aufmachen açmak |
ich | mache | mache … auf |
du | machst | machst … auf |
er/sie/es | macht | macht … auf |
wir | machen | machen … auf |
ihr | macht | macht … auf |
sie/Sie | machen | machen … auf |
İki fiilimizi adım adım inceleyelim. İlk olarak machen fiilindeki vurguya baktığımızda vurgunun a harfi üzerinde olduğu görülmektedir. Buna karşılık aufmachen fiilindeki vurgu ise ayrılabilen ek auf üzerinde au harflerinde olduğu görülmektedir.
Yukarıdaki tabloda gördüğünüz üzere iki machen ile aufmachen fiilinin machen kısmı aynı şekilde çekimlenmiştir. Ayrılabilen ek auf ise … şeklinde ayrı yazılmıştır. Zaten ayrılabilen fiillerde bu ekler cümlenin en sonuna gider. Aşağıdaki örneği inceleyin:
Was machen wir jetzt? (normal fiil)
Şimdi ne yapacağız?
Ich mache das Fenster auf. (ayrılamayan fiil)
Ben pencereyi açıyorum.
Der Schulbus fährt morgens um 06.30 ab. Okul otobüsü sabahları altı buçukta hareket eder. |
Wann kommt der Schulbus an? Otobüs ne zaman geliyor (varıyor)? |
Ich stehe um 6 Uhr auf. Ben saat 6’da kalkarım. |
Almancada Ayrılabilen Fiiller ile Modal Yardımcı Fiillerin Kullanımı
Eğer cümlede “tarz fiilerinden” biri kullanılmışsa fiildeki ayrılabilen ek fiilden ayrılmaz ve fiil mastar halinde cümlenin sonuna gönderilir.
Er will den film vorspielen. O filmde rol almak istiyor. |
Wann musst der Schulbus ankommen? Okul otobüsünün ne zaman varması gerekiyor? |
Meine Schwester muss um zehn Uhr aufstehen. Kız kardeşim saat onda kalkmak zorunda. |
Untrennbare Verben (Ayrılamayan fiiller)
Benzer şekilde adından da anlaşılacağı üzere ayrılamayan fiillerde fiile eklenen ek fiilden ayrılamaz. Bu tür önekler vurgusuz söylenir ve cümlede tek başına bulunamaz. Ayrılamayan eklerden yaygın bir şekilde kullanılanlar aşağıdaki kutucukta derlenmiştir:
be-, emp-, ent-, er-, ge-, ver-, zer- |
Präfix (önek) | Verb (fiil) | neues Verb (yeni fiil) |
be | stellen | bestellen |
Aşağıdaki tabloda örnek olarak birtakım ayrılamayan fiiller derlenmiştir:
Fiil | Önek | Ayrılamayan Fiil |
---|---|---|
stellen koymak, yerleştirmek | be- | bestellen sipariş etmek, ısmarlamak |
fehlen eksik olmak | emp- | empfehlen tavsiye etmek |
gehen gitmek | ent- | entgehen kaçmak, kurtulmak |
stehen durmak | er- | erstehen ortaya çıkmak, yeniden yapılmak |
fallen düşmek | ge- | gefallen hoşuna gitmek |
bringen getirmek | ver- | verbringen geçirmek |
reißen kesmek, yırtmak | zer- | zerreißen yırtmak, parçalamak |
Aşağıdaki tabloda stellen fiilinin çekimi ile ayrılamayan ek be ile yapılmış bestellen fiilinin çekimi örnek olarak gösterilmiştir:
Şahıs Zamirleri | stellen koymak | bestellen ısmarlamak |
ich | stelle | bestelle |
du | stellst | bestellst |
er/sie/es | stellt | bestellt |
wir | stellen | bestellen |
ihr | stellt | bestellt |
sie/Sie | stellen | bestellen |
Benzer şekilde iki fiilimizi adım adım inceleyelim. İlk olarak stellen fiilindeki vurguya baktığımızda vurgunun “e” harfi üzerinde olduğu görülmektedir. Buna karşılık bestellen fiilindeki vurguya baktığımızda ise ayrılabilen eklerden farklı olarak vurgunun ek üzerinde değil fiil üzerinde olduğu görülmektedir.
Ayrıca ek ile oluşmuş fiilin fiil çekimlerinden ayrılmadığı görülmektedir:
Ich zahle lieber mit Münzen.
Ben jetonla ödemeyi tercih ederim.
Thomas erzählt interessante Geschichten.
Thomas ilginç hikayeler anlatıyor.
Kannst du mich auf diesem Foto erkennen? Bu fotoğrafta beni tanıyabildin mi? |
Das Handy gehört mir. Cep telefonu bana ait. |
Thomas verkauft sein altes Auto. Thomas eski arabasını satıyor. |
ayrilabilen fiiller sablonu kisminda ufak bi Gaza var geben vermek yanlis yazilmis cunku karsisinda abfahren hareket etmek fiili var
Gerekli düzenlemeyi yaptık. Uyarınız ve dikkatiniz için çok teşekkürler.
Dalgınlıktan oluşan bir çok hata var sayfada. Denk geldikçe yazmaya çalışacağım.
Mitkommen satın almak olarak çevrilmiş.
ausdenken = kavramak değil de , tasarlamak olmalı.
Nicht darf ein Regenschirm mitnehmen! Bunu ilk defa duydum. mitnehmen AKK. Alır. der Regenschirm/ den Regenschirm/ einen Regenschirm olur.
Niemand darf einen Regenschirm mitnehmen!
Man darf keinen Regenschirm mitnehmen! Daha doğru olurdu.
Saygılarımla.
Yorum için içtenlikle teşekkür ederim. Her ne kadar mazeret belirtmek istemesek de dalgınlığa yol açabilecek yoğun bir çalışma döneminde girdiğimiz yazılarda böylesi hatalar ortaya çıkmış. Üstelik bazı yazılması gereken şeyleri de eklemeyi unutmuşum, hemen düzeltiyorum.
Teşekkür ederim ve hizmetiniz için de ayrıca teşekkürler. Bilgi seviyesi arttıkça, basit anlatımda her zaman en basit konularda hata yapılıyor (: kendimde aynı hatalarla uğraştığım için anlayabiliyorum. İyi çalışmalar diliyorum
İnanın basit hatalar yaptığım için kahrolurken durumu ziyadesiyle özetleyen bu mesajınız için çok müteşekkirim. Çok çok sağolun.
Ayrılamayan fiiller açıklamasında, de- ön eki olumsuzluk verir diye bir açıklama var hiçbiyerde böyle bir açıklama bulamıyorum lütfen 🙏 doğruluğunu teyit edermisiniz?
Yabancı kökenli öneklerden biridir de- eki. Olumsuzluğu için örnek vermek gerekirse moralisieren kelimesi ile demoralisieren kelimesi karşılaştırılabilir.
Emeğiniz için teşekkürler sınava çalışıyordum bu sitede bilmediğim ve derslerde bile duymadığım birçok yeni fiil öğrendim çok yararlı tavsiye ederim
Çok çok teşekkür ederiz. Faydalı oluyorsa ne mutlu
Auf ön eki eklenince abgeben olarak degisiyor mu? Yoksa yanlislik mi var acaba?
Düzeltildi. Uyarı için teşekkürler.
hocam acaba untrennbare verbendeki “in-” için örnek verebilir misiniz ben bir türlü bulamadım?
Merhabalar. Örnek olarak “inaktivieren” fiili verilebilir.
Wann kommt der Schulbus an? “Otobüs ne zaman kalkıyor?” olarak çevrilmiş
“Otobüs ne zaman gelir(varır)?” olması gerekmiyor mu? yanlışsam beni düzeltin lütfen!
Evet, dediğiniz gibi olacak. Hemen düzeltiyorum. Uyarı için çok teşekkürler.
Gerçekten harika bir siteniz var.Bu kadar emek verdiğiniz için teşekkürler.Ayrıca yorum yapanların ve düzeltmeye katkıda bulunanlarında emeğine sağlık. ”Yanlışsa bana ne” deyip geçmedikleri için.🙏🏻
Yorumunuz vesilesiyle bir kez de ben teşekkür etmek isterim yorum ve düzeltme yapanlara 🙏
merhabalar, çabanız ve nazik tavrınız için çok teşekkür ederiz. çalışmalarınız çok iyi ve çok faydalı umarım devamı gelir, tekrardan çok teşekkürler. kolay gelsin.
Düşünceli yorumunuz için çok teşekkürler 🙏 Faydalı oluyorsa ne mutlu 🙏