Almancada Ayrılabilen Fiiller

“Almancada Ayrılabilen Fiiller” konusuna geçmeden önce öneklerden bahsetmemiz doğru olacaktır. Almancada bazı fiiller önlerine gelen ve Präfix adı verilen çeşitli eklerle fiillerin anlamlarını etkilerler.

Önek (Präfix) alan fiillerden bazıları bu eklerden ayrılabilirken bazıları da ayrılamazlar. Ayrıca kimi önekler fiillerden bazı durumlarda ayrılabiliyorken bazı durumlarda da ayrılmamaktadır. Önekin fiilden ayrıldığı zaman genellikle fiilin gerçek anlamı söz konusuyken aynı önek fiilden ayrılmadığı zaman ise yan anlam söz konusudur.

Fiiller aldıkları öneklere göre üç farklı kategoriye ayrılırlar;

1. Untrennbare Verben (Ayrılamayan fiiller)
2. Trennbare Verben (Ayrılabilen fiiller)
3. Trennbare / untrennbare Verben (hem ayrılabilen hem de ayrılamayan fiiller)

Untrennbare Verben (Ayrılamayan fiiller)

Bu tür önekler genellikle kısadır, vurgusuz söylenir ve cümlede tek başına bulunamaz.

vAnlamları açıkça belli olmasa da bazı anlamlar içerdikleri de olabilmektedir. Örneğin, de-, miss-, zer- gibi önekler fiile olumsuz bir anlam katarken, re- eki de bir şeyin tekrar yapıldığı anlamını katar.

Ayrılamayan öneklerden yaygın bir şekilde kullanılanlar aşağıdaki kutucukta derlenmiştir;

be-, emp-, ent-, er-, ge-, miss-, ob-, ver-, zer-, de-, dis-, in-, re-

Ayrılabilen Fiiller: Die Trennbare Verben

Önekleri oluşturan kelimeler başta edatlar (Präposition) olmak üzere, sıfatlardan (Adjektiv), isimlerden (Nomen), fiillerden (Verb), zarflardan (Adverb) oluşabilmektedir.

Ayrılamayan öneklere nazaran ayrılan önekler cümlede tek başına da kullanılabilir. Ayrıca bu önekler belirli bir anlam içerir ve vurgulu bir şekilde okunur.

Präfix (önek)	Verb (fiil)	neues Verb (yeni fiil)
auf	wachen	aufwachen

Sayıları bir hayli fazla olan öneklerden aşağıdaki kutucukta yaygın bir şekilde kullanılanlar derlenmiştir;

ab-, an-, auf-, aus-, ein-, mit-, nach-, weg-, zu-

Fiil	Anlamı	Önek	Ayrılabilen Fiil	Anlamı
holen	almak	ab	🔊 abholen	birini bir yere gidip almak
fangen	yakalamak	an	🔊 anfangen	başlamak
geben	vermek	auf	🔊 abfahren	hareket etmek
denken	düşünmek	aus	🔊 ausdenken	kavramak
kaufen	satın almak	ein	🔊 einkaufen	alışveriş yapmak
sehen	bakmak	fern	🔊 fernsehen	televizyon izlemek
kommen	gelmek	her	🔊 herkommen	buraya gelmek
gehen	gitmek	los	🔊 losgehen	başlamak
kommen	gelmek	mit	🔊 mitkommen	satın almak
weisen	öğretmek	nach	🔊 nachweisen	kanıtlamak
sehen	bakmak	vor	🔊 vorsehen	öngörmek
fahren	sürmek	weg	🔊 wegfahren	yola çıkmak
hören	duymak	zu	🔊 zuhören	dinlemek

Dikkat edileceği üzere bir fill farklı ön ekler alıp farklı faklı anlamlara bürünebilmektedir.

Almanca Ayrılabilen Fiiller Örnek Cümleler

Önek eklenerek oluşturulmuş yeni fiil çekimlenirken, fiil kısmı Almancadaki diğer fiiller gibi çekimlenir ve önek kısmı (Präfix) cümlenin sonuna gider. Örnek olarak aufwachen fiili çekimlenmiştir;

Personalpronomen Şahıs Zamirleri	aufmachen uyanmak
ich ben	wache auf uyanırım
du sen	wachst auf uyanırsın
er/sie/es o	wacht auf uyanır
wir biz	wachen auf uyanırız
ihr siz	wacht auf uyanırlar
sie onlar	wachen auf uyanırlar
Sie Siz kibar&resmi	wachen auf uyanırsınız

🔊	Der Schulbus fährt morgens um 06.30 ab. Okul otobüsü sabahları altı buçukta hareket eder.
🔊	Wann kommt der Schulbus an? Otobüs ne zaman kalkıyor?
🔊	Nicht nimm dein Regenschirm mit! Şemsiyeni yanına alma!

Almancada Ayrılabilen Fiiller ile Modal Yardımcı Fiillerin Kullanımı

Eğer cümlede “modal yardımcı fiilerinden” biri kullanılmışsa fiile gelen ön ek fiilden ayrılmaz ve fiil çekimlenmeden olduğu gibi cümlenin sonun gönderilir.

🔊	Er will den film vorspielen. O filmde rol almak istiyor.
🔊	Wann musst der Schulbus ankommen? Okul otobüsünün ne zaman varması gerekiyor?
🔊	Nicht darf ein Regenschirm mitnehmen! Yanınıza şemsiye almayın!

Almancada Ayrılabilen Fiiller ile Bağlaçlarla Kullanımı

Eğer cümlede bağlaç varsa ön ek fiilden ayrılmaz ve çekimsiz bir şekilde kullanılan bağlaca göre cümlede yerini alır.

🔊	Bevor er den film vorspielt, lädt er Schneewittchen ein. Filmi oynamadan önce Pamuk Prenses’i davet ediyor.