Almancada Sıfatların -i Hali Çekimleri ve Özellikleri

Bu yazımızda Almancada sıfatların -i hali çekimleri nasıl yapılır onu inceleyeceğiz. Bu konuyu çalışmak için muhakkak ismin yalın halinde sıfatların aldığı çekim ekleri konusunu çalışmanızı tavsiye ediyoruz.

Almancada Sıfatların -i Hali Çekimleri

Bildiğiniz üzere sıfatlar, isimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden “tanımlayıcı” kelimelerdir. Sıfatlar cümlede yüklem görevinde bulunabildiği gibi bir ismin önüne gelerek de kullanılmaktadır. Örneğin:

🇩🇪 Das Auto ist klein. (Araba küçüktür.)
🇩🇪 Das kleine Auto. (Küçük araba.)

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere Almancada sıfatlar bir isimle beraber kullanıldıklarında çekim eki almaktadır. “Peki, bu ekleri neye göre almaktadır?”

Sıfatların aldıkları çekim ekleri, önüne geldikleri ismin cinsiyet, sayı ve hal durumuna bağlı olarak şekillenmektedir. Biz bu yazımızda ismin -i halinde sıfatların aldıkları çekim eklerini inceleyeceğiz.

İsmin -İ Halinde Almanca Sıfat Çekimleri

Almancada sıfat çekimleri, güçlü çekim (Starke Beugung), zayıf (Schwache Beugung) ve karışık (Gemischte Beugung) olmak üzere üç şekilde olmaktadır.

-İ Halinde Halde Güçlü Çekim

Bu çekim, herhangi bir artikel veya sahiplik zamirleri (mein, dein, sein, vb.) kullanılmadığında uygulanır. Yani, herhangi bir artikel olmadan kullanılmış isimlerle beraber eğer bir sıfat kullanılırsa aşağıdaki gibi çekimlenir.

HAL	ERİL	DİŞİL	NÖTR	ÇOĞUL
Nominativ	großer	große	großes	große
Akkusativ	großen	große	großes	große

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere ismin -i halindeki sıfatın sahip olduğu çekim ekleri “der” artikeli dışında yalın halindeki çekimle aynıdır.

➡️ Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “-en” (den)
➡️ Dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “-e” (die)
➡️ Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “-e” (das)
➡️ Çoğul isimleri tanımlayan sıfatlar için “-en”

🇩🇪 Ich sehe großen Baum.
🇹🇷 Büyük ağacı görüyorum.
🇩🇪 Ich liebe große Stadt.
🇹🇷 Büyük şehri seviyorum.
🇩🇪 Ich brauche großes Haus.
🇹🇷 Büyük ev gerekiyor.
🇩🇪 Ich kaufe große Äpfel.
🇹🇷 Büyük elma alıyorum.

Fakat unutmayın ki, bu yapı genellikle edebi veya şiirsel metinlerde kullanılır. Günlük konuşma dilinde pek tercih edilmez.

-İ Halinde Zayıf Çekim

Bu çekim, belirli bir artikel (der, die, das) veya başka bir belirleyici (dieser, jener vb.) ile birlikte kullanıldığında uygulanır. Aşağıdaki tabloda sıfatın önüne geldiği ismin belirli artikeline göre aldığı ekler gösterilmiştir:

HAL	ERİL	DİŞİL	NÖTR	ÇOĞUL
Nominativ	der große	die große	das große	die großen
Akkusativ	den großen	die große	das große	die großen

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere ismin -i halindeki sıfatın sahip olduğu çekim ekleri “der” artikeli dışında yalın halindeki çekimle aynıdır.

➡️ Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “den …-en“
➡️ Dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “die …-e”
➡️ Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “das …-e”
➡️ Çoğul isimleri tanımlayan sıfatlar için “die …-en”

🇩🇪 Ich habe den leckeren Hamburger gegessen. (der Hamburger)
🇹🇷 Lezzetli hamburgeri yedim.
🇩🇪 Ich habe die leckere Pizza gegessen. (die Pizza)
🇹🇷 Lezzetli pizzayı yedim.
🇩🇪 Ich habe das leckere Ei gegessen. (das Ei)
🇹🇷 Lezzetli yumurtayı yedim.
🇩🇪 Ich habe die leckeren Birnen gegessen. (die Birne, n)
🇹🇷 Lezzetli armutları yedim.

-İ Halinde Karışık Çekim

Genellikle “ein”, “kein” gibi belirsiz artikel ya da sahiplik zamirleriyle (mein, dein, sein, vb.) birlikte kullanıldığında karışık çekim uygulanır.

HAL	ERİL	DİŞİL	NÖTR	ÇOĞUL
Nominativ	ein großer kein großer mein großer	eine große keine große meine große	ein großes kein großes mein großes	✖️ keine großen meine großen
Akkusativ	einen großen keinen großen meinen großen	eine große keine große meine große	ein großes kein großes mein großes	✖️ keine großen meine großen

❗ Belirsiz artikel (ein-eine) çoğul halde kullanımı yoktur.

Yukarıdaki tabloya baktığımızda ismin -i halinde belirsiz artikele sahip isimlerin önüne gelen sıfatlar isimlerin cinsiyetine göre sıfatlara şu ekler gelir:

➡️ Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “einen …-en” (den)
➡️ Dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “eine …-e” (die)
➡️ Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “ein …-es” (das)
➡️ Keine ile kullanılan çoğul olumsuz tanımlayan sıfatlar için “-en”

🇩🇪 Thomas hat einen jungen Vater. (der Vater)
🇹🇷 Thomas’ın genç bir babası var.
🇩🇪 John hat eine kleine Katze. (die Katze)
🇹🇷 John’un küçük bir kedisi var.
🇩🇪 Anna hat ein blaues Handy. (das Handy)
🇹🇷 Anna’nın mavi bir cep telefonu var.
🇩🇪 Hier gibt es keine großen Häuser. (das Haus, ..er)
🇹🇷 Burada büyük evler yok.

⭐ Tablomuzdan da anlaşılacağı üzere eğer isim, iyelik sıfatı (mein, dein …) ile kullanılmışsa sıfatımız yine belirsiz artikeller gibi çekimlenir.

🇩🇪 Ich benutze meinen alten Computer nicht. (der Computer)
🇹🇷 Eski bilgisayarımı kullanmıyorum.
🇩🇪 Ich habe deine große Pizza gegessen. (die Pizza)
🇹🇷 Senin büyük pizzanı yedim.
🇩🇪 Ich habe mein neues Handy verloren. (das Handy)
🇹🇷 Yeni telefonumu kaybettim.
🇩🇪 Ich habe Thomas meine alten Schuhe gegeben. (der Schuh, e)
🇹🇷 Eski ayakkabılarımı Thomas’a verdim.

Kısaca sıfatların yalın halde ve -i halinde aldıkları ekleri özetlersek:

HAL	ERİL	DİŞİL	NÖTR	ÇOĞUL
Nominativ	großer der große ein großer kein großer mein großer	große die große eine große keine große meine große	großes das große ein großes kein großes mein großes	große die großen ✖️ keine großen meine großen
Akkusativ	großen den großen einen großen keinen großen meinen großen	große die große eine große keine große meine große	großes das große ein großes kein großes mein großes	große die großen ✖️ keine großen meine großen