Almancada iyelik zamirleri ve iyelik sıfatları vasıtasıyla sahiplik anlatılır. Eğer sahipliği vurgulayan kelime sıfatsa buna iyelik sıfatı (Possessive Adjektive), zamir ise iyelik zamiri (Possesivpronomen) denir.
Almancada İyelik Zamirleri
Bir şeye sahiplik Possessive Adjektive (iyelik sıfatları) ve Possesivpronomen (iyelik zamirleri) kullanılarak ifade edilir ama aralarında ufak bir fark vardır. Öncelikle bu ikisinin ne olduğunu alt başlıklar halinde inceleyelim
İyelik Sıfatları (Possessive Adjektive)
İyelik sıfatları ile bir şeyin veya birinin kime ait olduğunu belirtmek için kullanırız. Ayrıca bu ifadeler sahipliğini ifade etmek için önüne geldikleri ismin cinsiyetine (artikeline) ve sayısına bağlı olarak değişmektedir.
Aşağıdaki tabloda iyelik sıfatlarının tekil ve çoğul durumdaki artikellere bağlı olarak değişimleri gösterilmiştir;
| Eril (der) | Dişil (die) | Nötr (das) | çoğul (die) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ben | ich | benim | mein | meine | mein | meine |
| sen | du | senin | dein | deine | dein | deine |
| o | er | onun | sein | seine | sein | seine |
| o | sie | onun | ihr | ihre | ihr | ihre |
| o | es | onun | sein | seine | sein | seine |
| biz | wir | bizim | unser | unsere | unser | unsere |
| siz | ihr | sizlerin | euer | eure | euer | eure |
| onlar | sie | onların | ihr | ihre | ihr | ihre |
| Siz | Sie | Sizin | Ihr | Ihre | Ihr | Ihre |
| Das ist dein Buch. Bu senin kitabın. |
İyelik Zamirleri (Possesivpronomen)
Yukarıda gösterilen iyelik sıfatlarından birine ait olan kişi veya şey halihazırda belirtilmişse veya bağlamı içinde net ise veya kast edilen sahiplik zaten biliniyorsa bu sahipliği Possesivpronomen olarak adlandırılan iyelik zamiri ile değiştirebiliriz.
Örnek üzerinden incelersek aşağıdaki tablodaki arabanın her iki durumda da kullanılan iyeliğe göre sahipliği belirtilmiş olur. İkinci örnekte ise arabanın sahipliği daha net bir şekilde vurgulanmış.
| İyelik Sıfatı | İyelik Zamiri | ||
|---|---|---|---|
| Das ist mein Auto Bu benim arabam | Das ist meins Bu benim (benimki). |
İyelik zamiri, sahipliği daha hızlı bir şekilde gösterir ve sahibin kim olduğuna daha belirgin bir vurgu bırakır. İyelik zamirlerini halihazırda bahsi geçmiş ve bilinen bir ismi bir çok kez tekrarlamayı önlemek için kullanabiliriz. Ancak iyelik sıfatlarının muhakkak bir isim ile beraber kullanılmaları gerekir.
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü üzere iyelik sıfatına farklı bir son gelmiş. İyelik zamirini oluşturmak için iyelik sıfatlarına, değiştirmek istediğimiz ismin cinsiyet ve sayısına bağlı olarak farklı bir son ekleriz. Aşağıdaki tabloda bu değişimler gösterilmiştir;
| Eril (der) | Dişil (die) | Nötr (das) | Çoğul (die) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ben | ich | benim, benimki | meiner | meine | meins | meine |
| sen | du | senin, seninki | deiner | deine | deins | deine |
| o | er | onun, onunki | seiner | seine | seins | seine |
| o | sie | onun, onunki | ihrer | ihre | ihrs | ihre |
| o | es | onun, onunki | seiner | seine | seins | seine |
| biz | wir | bizim, bizimki | unserer | unsere | unseres | unsere |
| siz | ihr | sizin, sizinki | eurer | eure | eures | eure |
| onlar | sie | onların, onlarınki | ihrer | ihre | ihr(e)s | ihre |
| Siz | Sie | sizin, sizinki | Ihrer | Ihre | Ihr(e)s | Ihre |
Fark edeceğiniz üzere bazı durumlarda benzer Türkçe anlamlarda kullanılabilmektedir lakin sıfat isimle beraber kullanılırken zamir ismin yerine kullanılmaktadır.
| İyelik Sıfatı | İyelik Zamiri | |
|---|---|---|
| das Buch kitap | mein Buch (benim) kitabım | meins benim, benimki |
| die Lehrerin öğretmen | meine Lehrerin (benim) öğretmenim | meine benim, benimki |
| der Hund köpek | sein Hund (onun) köpeği | seiner onun, onunki |
| die Katze kedi | deine Katze (senin) kedin | deine senin, seninki |
| das Auto araba | sein Auto (onun) arabası | seins onun, onunki |
İyelik zamirleri de isimlerin yerlerine kullanılmalarından ötürü haliyle hal çekimlerinden etkilenmektedir;
| Hal Durumları | Masculine (der) | Feminine (die) | Neuter (das) | Plural (die) |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ Yalın Hali | meiner deiner seiner ihrer seiner unserer eurer ihrer Ihrer | meine deine seine ihre seine unsere euere ihre Ihre | meins deins seins ihr(e)s seins unseres eures ihr(e)s Ihr(e)s | meine deine seine ihre seine unsere euere ihre Ihre |
| Akkusativ -i Hali | meinen deinen seinen ihren seinen unseren eueren ihren Ihren | meine deine seine ihre seine unsere euere ihre Ihre | meins deins seins ihr(e)s seins unseres eures ihr(e)s Ihr(e)s | meine deine seine ihre seine unsere euere ihre Ihre |
| Dativ -e Hali | meinem deinem seinem ihrem seinem unserem euerem ihrem Ihrem | meiner deiner seiner ihrer seiner unserer euerer ihrer Ihrer | meinem deinem seinem ihrem seinem unserem euerem ihrem Ihrem | meinen deinen seinen ihren seinen unseren eueren ihren Ihren |
| Genitiv -in Hali | meines deines seines ihres seines unseres eueres ihres Ihres | meiner deiner seiner ihrer seiner unserer euerer ihrer Ihrer | meines deines seines ihres seines unseres eueres ihres Ihres | meiner deiner seiner ihrer seiner unserer euerer ihrer Ihrer |
İyelik Zamirleri ve Sıfatları Arasındaki Farklar
- İyelik sıfatlarının muhakkak ardından gelen bir isimle kullanıldığına dikkat etmek gerek.
- İyelik zamirinden sonra isim kullanılmaz, çünkü bahsi geçen ismin yerine geçer.
- İyelik sıfatı da iyelik zamiri de sahiplik belirtir ama zamir olan sahiplikte belirgin bir vurgu vardır.
- İyelik zamirleri Türkçeye uygun –ki eki eklenerek de çevrilebilir.
Görüldüğü üzere Almancada sahiplik bildirmede isimlerin özellikleri etki etmekte. Haliyle ismin hal durumlarında da artikellerde yaşanan değişim benzer şekilde iyelik sıfatlarına ve zamirlerine yansır.
