Almancada İsimler ve Özellikleri
Dil bilgisi açısından, isimler; canlı, cansız tüm varlıkları ve kavramları ifade etmemizi sağlayan kelime gruplarıdır. Öyle ki, size bir fil hayal etmenizi söylesem herkes farklı farklı hayal etse de üç aşağı beş yukarı hemfikir olacağımız bir noktada buluşuruz. İşte dilbilgisel olarak isimler bizde böylesi bir iletişimi sağlayan araçtır. Bu bütün dillerde görebileceğiniz ortak bir özelliktir. Benzer şekilde, Almancada da isimler, benzer bir işlevi yerine getirirken. O halde konumuza başlayalım.
Almancada İsimler (Substantive)
Almancada isim, dil bilgisel olarak “Nomen” ve “Substantive” olarak iki farklı kelimeyle ifade edilir. Eğer başka kaynaklarda bu ikisine rastlarsanız kafanız karışmasın. Benzer bir gruplandırmayı Türkçede de yapmaktayız. Zira biz kelimeleri “isim” ve “fiil” olmak üzere iki temel kategoriye böleriz. Fiil ile sadece fiiller kastedilirken isim, sıfat, zarf ve zamir vb. diğer geri kalan kelime grupları ise isim olarak kategorize edilir. Evet, benzer bir bakış açısı Almancada da vardır ve dil bilgisi olarak bu kategorilendirmeye “Nomen” denir. Buna karşılık “Substantive” terimi ise yalnızca nesneler, kişiler, hayvanlar, yerler, kavramlar gibi şeyleri ifade eden kelimeleri kapsar.
Biz bu dersimizde isimleri “Substantive” olarak adlandırıp o şekilde inceleyeceğiz. İsimler sayesinde kavramları, varlıkları tanıyabilmemiz, tanıtabilmemiz ve onları birbirlerinden ayırabilmemiz mümkün hale gelmiştir. Ancak sahip olduğu özelliklerden ötürü isimler çeşitli alt kategorilerde incelenmiştir.
Her ne kadar Türkçe ile büyük benzerlik gösterse de Almancada isimler birtakım nevi şahsına münhasır özelliklere de sahiptir. Türkçeden farklı olarak Almancada istisnasız her isim, cümlenin neresinde olursa olsun büyük harfle yazılır ve bu yüzden bir cümleyi oluşturan kelimelerden hangisinin isim olduğu anlamı bilinmese dahi kolayca tespit edilebilir.
İki dil arasındaki farklılıklardan belki de en büyüğü ise Almancada her isim için atanmış bir dil bilgisel cinsiyeti olmasıdır. Evet! Cinsiyet. “Cinsiyet ne alaka ya?” Dediğinizi duyar gibiyim. Her şeyden önce, Almanca isimlerin cinsiyetinin olması ile, bahsettiği kişinin veya şeyin biyolojik cinsiyeti kast edilmediğini vurgulamak istiyorum. Zira burada, her ne kadar bağlantılı olsa da bir çeşit biyolojik cinsiyetten öte dil bilgisel bir cinsiyetten bahsedilmektedir.
Almancada İsimlerin Cinsiyeti
Almancadaki her bir isim; eril (masculine), dişil (feminine) veya nötr (neuter) olmak üzere üç cinsiyetten birine atanmıştır ve bu atama işlemi “artikeller” vasıtasıyla sağlanır.
Dolayısıyla her bir ismin dil bilgisel cinsiyetini gösteren bir artikeli vardır. Bundan dolayı kelime çalışması yaparken öğreneceğiniz isimleri kesinlikle artikelleriyle beraber ezberlemeniz tavsiye edilir. Zira ileri gramer konularında doğru artikeli bilmek oldukça önemli olacaktır. O halde artikellerden devam edelim. Almancada artikeller, “der”, “die” ve “das” olmak üzere üçe ayrılır ve isimlerdeki cinsiyeti anlatan “erillik”, “dişillik” ve “nötrlük” bu artikeller vasıtasıyla sağlanır.
Tekrar hatırlatmak istiyorum; dil bilgisel cinsiyet, isimleri sınıflandırmak için bir sistemdir ve “doğal” cinsiyet ile aynı şey değildir. Dolayısıyla Almancada her bir isim “eril”, “dişil” veya “nötr” cinsiyetten birini alır.
Sıra geldi “Peki, hangi cinsiyet hangi artikel tarafından temsil ediliyor?” sorusunu cevaplamaya. Aşağıdaki tablo bu soruya ziyadesiyle yanıt verecektir. Bakınız:
Cinsiyet | ➡️ | Artikel |
---|---|---|
Eril | ➡️ | der |
der Apfel (elma) der Mann (adam) | ||
Dişil | ➡️ | die |
die Blume (çiçek) die Frau (kadın) | ||
Nötr | ➡️ | das |
das Auto (araba) das Kind (çocuk) |
Yukarıdaki örnekleri incelediğinizde, dil bilgisel cinsiyetin biyolojik cinsiyetten çok daha geniş bir kapsama hitap ettiği görülmektedir.
Bu arada, Almancada isimlerin çoğul halleri ayrı bir konu olarak detaylıca anlatılmıştır. Bundan dolayı bu derste kısa bir bilgilendirme yapmakla yetineceğiz. Almancada cinsiyet farklılıkları yalnızca tekil isimlerde geçerlidir. Yani tekil halde isimlerin artikeli her ne olursa olsun çoğul yapılmak istendiğinde istisnasız hepsi “die” olur.
Tekil | ➡️ | Çoğul |
---|---|---|
Eril (der) der Apfel (elma) | ➡️ | die die Äpfel (elmalar) |
Dişil (die) die Blume (çiçek) | ➡️ | die die Blumen (çiçekler) |
Nötr (das) das Auto (araba) | ➡️ | die die Autos (arabalar) |
Yaptığım araştırmalar sonucunda, Almanca’da çoğul artikel olarak neden “die” tercih edildiği sorusuna ilginç bir açıklama buldum. Buna göre, “die” artikelinin tercih edilmesinin sebebi, dişilerin üreme fonksiyonu nedeniyle çoğullukla ilişkilendirilmiş olabileceği yönünde. Yani, “der” veya “das” yerine “die” kullanılması, bu çoğul atıfa dayandırılıyor. Tabii bu açıklamanın ne kadar doğru olduğu tartışmaya açık bir konu.
Genel olarak Almancada her ismin bir artikeli olsa da, bazı durumlarda bunu kullanmak tercih edilmemektedir. Mesela, Almancada şahıs isimlerinin artikelleri kullanılmaz. Yine de, “Güney Almanya”, “Avusturya” ve “İsviçre” gibi bölgelerde özel isimlerden önce artikel kullanımı görülmektedir. Siz de görürseniz şaşırmayın. Bunu da şu şekilde yapıyoruz:
- Kadınlar için “die” kullanılır:
- 🇩🇪 Hallo, ich bin die Anna.
- 🇹🇷 Selam, ben Anna.
- Erkekler için “der” kullanılır:
- 🇩🇪 Bist du der Thomas?
- 🇹🇷 Sen Tomas mısın?
Başlarda kelime ezberlerken muhakkak onları artikelleriyle beraber öğrenin. Zira ilerleyen gramer konularında bu durumun önemini daha yakından fark edeceksiniz…
Öncelikle emekleriniz ve bu güzel amacınız için teşekkür ederim. Fakat a1 seviyesi için ikinci başlığın altında akkusativ, dativ, genitiv hallerinin hepsinin birden verilmesi korkuttu ve kafa karışıklığına sebep oldu. Belki de bana ağır geldi bilemiyorum ama buradan çalışmaya devam edeceğim 🙂
Kesinlikle haklı bir eleştiri. Temel düzey bir konunun ister istemez ileri seviye konularla bağlantılı olması sebebiyle ilerisi için hatırlatıcı olması ümidiyle bunu belirtmek istedim. Ancak bu durumu öngörerek çeşitli açıklamalar eklemem gerekirdi. Hemen bu açıklamaları ekliyorum. Yorumunuz ve uyarınız için teşekkür ediyorum.
Her haliyle çok faydalı, tekrardan çok teşekkür ederim.
Rabia Almanya’da mısın
Konunun pdf dosyası sanırım son güncellemeden sonra sayfada yok
Merhabalar, ilgili PDF sanırım artikeller bölümünde anlatılan olması lazım. Buraya hiç eklememiştim ama en kısa zamanda ideal bir PDF dökümanı oluşturup ekleyeceğim.
Bununda pdfsini koyar mısıniz lütfen
Merhabalar, en kısa zamanda ideal bir PDF dökümanı oluşturup ekleyeceğim.
Merhaba derli toplu ders ve anlatim icin teşekkür ederim.. pdf dosyasi olusturdunuz mu acaba?
Ayrica derslerin (mesela a1 derslerinin hepsinin) toplu pdf sini tek yerden indirme imkanimiz var mi?
Emeklerinize sağlık
Merhabalar, ne yazık ki şu an için mümkün gözükmemekte.
Kesinlikle harika bir site. Hiç bir ayrıntıyı bırakmamışsınız çok teşekkür ederim hakikaten mükemmelsiniz.
Henüz eksik olan konuları ve dikkat eksikliği nedeniyle yapılan hataları da giderince umarız ki daha da faydalı olacaktır. Motive edici yorumunuz için teşekkürler.
Merhaba. Karışık çekim kısmında ikinci # cümlesinde cümlenin başı “ismin yalın çoğul halinde” diye başlamalıydı sanırım ama e hali yazılmış. Kontrol edebilir misiniz?
Evet dediğiniz gibi olacak, hemen düzeltiyorum. Karışıklık için ayrıca özür dilerim 🙁
Ben bu konuda m,f.n anlamadım
Paylasimlariniz icin tesekkurler. Gercek bir konusma deneyimi ya da saglam bir dil okulu oncesi Bize iyi bir kaynak oluyor. Lutfen devami olsun
Düşünceleriniz için teşekkürler 🙂 Devamı gelecek. Ayrıca daha da işlevli bir hale gelmesi için çalışmalarımız sürüyor.
Güzel ve bilgilendirici yazı için teşekkürler.
Faydalı oluyorsa ne mutlu
soyut isim (Abstraka)
abstrakt ?
Abstraktum denilir kısaca. Hemen düzelityorum 🙏
Muhteşem siteleriniz var hepinizin eline emeğine sağlık büyük bir nimet bizim için ✨️
Çok ama çok teşekkürler ince düşünceleriniz için. Umarım faydalı olur 🙏 🙏
kendini tanıtma bölümünde Ich bin die Anna. yazılmış kendini tanıtırken artikel kullanılmaz ki sanırım konuyu anlatırken anlaşılır olsun diye yazmışsınız. 🙂