Almancada İsimler ve Özellikleri

Dil bilgisi tabiriyle isim; canlı, cansız bütün varlıkları ve kavramları karşılayan, onları ifade etmemizi sağlayan kelimelerdir. Almancada da isimler bazı farklı kullanım özelliklerine sahip olsa da benzer bir görevi anlatmak için kullanılır.

Almancada İsimler (Nomen)

İsimler sayesinde kavramları, varlıkları tanıyabilmemiz, tanıtabilmemiz ve onları birbirlerinden ayırabilmemiz mümkün olmuştur. Sahip olduğu özelliklerden ötürü isimler çeşitli alt kategorilerde incelenir:

“İsim” (ad), canlıları, nesneleri, nesneleri, yerleri, fikirleri veya süreçleri adlandıran kelimelerdir. Mesela “erkek, kadın, Rihanna, taş, koyun” birer isimdir.

• İsim (Nomen, Substantive)
  • varlıkların oluşlarına göre
    • somut isim (Konkreta)
    • soyut isim (Abstraka)
  • varlıkların verilişine göre
    • özel isim (Eigenname)
    • cins isim (Gattungsname)
  • varlıkların sayılarına göre
    • tekil isim (Singular)
    • çoğul isim (Plural)
    • topluluk ismi (Kollektiva)
  • yapılarına göre isimler
    • basit isim (einfach)
    • bileşik isim (zusammengesetz)
    • türemiş (abgeleitet)

Her ne kadar Türkçe ile büyük benzerlik gösterse de Almancada isimler birtakım nevişahsınamünhasır özelliklere de sahiptir.

⭐ Türkçeden farklı olarak Almancada istisnasız her isim, cümlenin neresinde olursa olsun büyük harfle yazılır ve bu yüzden bir cümleyi oluşturan kelimelerden hangisinin isim olduğu anlamı bilinmese de kolayca tespit edilebilir.

⭐ İki dil arasındaki farklılıklardan belki de en büyüğü ise Almancada her isim için atanmış bir dil bilgisel cinsiyeti olmasıdır.

Evet! Cinsiyet ve “Cinsiyet ne alaka ya?” Dediğinizi duyabiliyorum. Her şeyden önce, Almanca isimlerin cinsiyetinin, bahsettiği kişinin veya şeyin biyolojik cinsiyeti kast edilmediğini vurgulamak istiyorum. Zira burada her ne kadar bağlantılı olsa da bir çeşit biyolojik cinsiyetten öte dil bilgisel bir cinsiyetten bahsedilmektedir.

Almancada İsimlerin Cinsiyeti

Almancada görebileceğiniz her isim eril (MASCULINE), dişil (FEMININE) veya nötr (NEUTER) olmak üzere üç cinsiyetten birine atanmıştır. Bu durum her ismin sahip olması gereken “Artikel” kullanılarak sağlanır. Bu yüzden Artikeller, Almancada doğru cümle kurmanın anahtarıdır desek yeridir.

Almancada isimler “Artikel” (tanımlık) denilen bazı eklerle birlikte kullanılmaktadır. Özellikle kelime çalışması yaparken öğreneceğiniz isimleri kesinlikle artikelleriyle beraber ezberlemelisiniz. Zira ileri gramer konularında doğru artikeli bilmek oldukça önemli olacaktır.

Bir ismin eril mi, dişil mi veya nötr mü olduğunu genellikle tahmin edilemese de bazı ipuçlarıyla ismin cinsiyeti bulunabilir.

Artikeller “der, die, das” olmak üzere üçe ayrılır. İsimlerdeki cinsiyet bu artikeller vasıtasıyla sağlanır. Tekrar hatırlatmakta fayda var; Dil bilgisel cinsiyet, isimleri sınıflandırmak için bir sistemdir ve ‘doğal’ cinsiyet ile aynı değildir ve nesneler de eril, dişil veya nötr cinsiyetli olabilir.

Eril	der
Dişil	die
Nötr	das

Eril: der Apfel,
Dişil: die Blume,
Nötr: das Auto

Dikkatinizi çekeceği üzere biyolojik bir cinsiyetten çok daha öte bir anlatım vardır. Almancadaki isimlerin çoğulları ayrı bir konu olarak detaylıca anlatılmıştır. Şimdilik kısa bir bilgilendirme yapmakta fayda var; Almancada cinsiyet farklılıkları yalnızca tekil isimlerde geçerlidir. Yani, çoğul isimlerin artikelleri istisnasız “die” olur.

der Apfel —> die Äpfel
die Blume —> die Blumen
das Auto —> die Autos

Yaptığım araştırmalar sonucunda neden çoğul artikel olarak die tercih edilmiş sorusuna bulabildiğim cevap ise, dişilerin üreme yapması nedeniyle çoğul yapabilmesi nedeniyle çoğula atıf yapabilmek adına der veya das yerine die tercih edildiğidir. Tabii bu ne kadar doğru orası tartışılır.

Genel olarak Almancada her isme mutlaka artikel gelmeliyse de bazı durumlarda tercih edilmemektedir. Ancak Güney Almanya, Avusturya ve İsviçre’de özel isimlerden önce artikel koyulmaktadır.

Artikel kadınlar için “die” olur:
Hallo, ich bin die Anna.
(Selam, ben Anna.)
Artikel erkekler için “der” olur:
Bist du der Thomas?
(Sen Tomas mısın?)

Sözlüklerde Almanca isimler çeşitli şekillerde gösterilebilir:

der	m	r
die	f	e
das	n	s

m= maskulin (männlich)
f= feminin (weiblich)
n= neutral (sächlich)
r= der, e= die, s= das 

Gördüğünüz gibi kelimeleri ezberlerken artikelleriyle birlikte öğrenmek oldukça önemli. İlerleyen gramer konularında bu durumun önemini daha yakından fark edeceksiniz.