Almanca Çoğul Yapma Kuralları (Pluralformen)

Merhabalar! Bu yazımızda Almanca öğrenirken üzerinde durmamız gereken konulardan biri olan Almancada çoğul yapma kurallarını ele alacağız.

Halihazırda İngilizce bilenlerin belki de en çok şaşırdığı bir konudur kendisi… En azından kendi adıma bunu gönül rahatlığıyla diyebilirim. Zira Almancada isimleri çoğul yapabilmek için o kadar çok kural vardır ki İngilizce gibi basit bir kural seti Almancada görülmez, çeşitli çoğul yapma yolları bulunur.

Ama merak etmeyin! tüm bu kuralların hepsini bodoslama vermek yerine belli başlı bir kronolojide sunmaya çalışacağım. Umarım faydalı olur, hazırsanız başlayalım…

Almancada Bir İsmi Nasıl Çoğul Yapmalıyım?

Pratik olması nedeniyle ilk kural olarak şununla başlayalım: Almancada istisnasız her kelime çoğul formuna bürünürken (eğer çoğulu varsa) artikeli “die” olur.

Almancada çoğu isim birtakım ekler alıp sahip oldukları artikelleri değiştirerek çoğul hale gelmektedir. Her ne kadar tekil isimler çoğul hallerine bürünürken “die“ artikelini alsalar da aldıkları çoğul ekler için ne yazık ki böylesine pratik bir kural bulunmamaktadır.

Bu nedenle Almanca öğrenmeye başlayanlara isim tipli kelimeleri öğrenirken bu kelimelerin artikellerini ve çoğul hallerini öğrenmesi tavsiye edilmektedir. Zaten kullanım sıklığına bağlı olarak bu zorluğu zamanla aşacaksınız, merak etmeyin. Şimdilik ilk aşamada kelimeleri çoğul halleriyle beraber öğrenin, yeterli olacaktır. Her ne kadar en doğru yöntem bu olsa da, atıyorum sınavda olduğunuz durumlarda faydalanabileceğiniz bazı pratik kuralları paylaşacağım.

Pratik Çoğul Yapma Kuralları

Öncelikle, Almancada isim tipli kelimelerin özelliklerini bildiğinizi farz ediyorum. Sınavdasınız ya da içinde çoğul formunun olduğu bir cümle kuracaksınız diyelim. Çok fazla düşünmeden bu işlemi nasıl gerçekleştirebileceğimize bakalım.

İlk önce çoğul artikel meselesini halledelim. Malumunuz, Almancada her ismin bir artikeli bulunmaktadır. İlgili kelimeler çoğul forma bürünürken artikel değişimi de yaşanmaktadır. Bakınız:

Tekil	Çoğul
der … (eril) die … (dişil) das … (nötr)	die …
ein (eril-nötr) eine (dişil)	– …
kein (eril-nötr) keine (dişil)	keine …

Fark ettiniz mi, Almancada belirsiz artikellerin (ein, eine) çoğul bir formu yoktur. Onlarda sadece ilgili kelimenin çoğul formu kullanılır.

Pratik kuralımız bize der ki: Almancada eril isimlerin (artikeli der, ein, kein olanlar) oluşturmak için kelimenin sonuna bir “-e” ekleriz. Çoğu dişil ismin (artikeli die, eine, keine olanlar) çoğulunu oluşturmak için kelime sonuna “-n“, “-en” veya “-nen” ekleriz. Çoğu nötr isimleri çoğul forumlarına sokarkense “-e”, “-er” ekini ekleriz. Pratik olması adına aşağıdaki tablodan yararlanabilirsiniz:

Almanca Çoğul Ekleri

Almancada isimlere gelen belli başlı çoğul ekleri aşağıdaki tabloda derlendiği gibidir:

Ekler	Tekil	Çoğul
–	der Lehrer Öğretmen	die Lehrer Öğretmenler
..	der Vogel Kuş	die Vögel Kuşlar
-(s)e	der Arm Kol der Bus Otobüs	die Arme Kollar die Busse Otobüsler
..e	der Stuhl Sandalye	die Stühle Sandalyeler
-er	das Kind Çocuk	die Kinder Çocuklar
.. er	das Tal Vadi	die Täler Vadiler
-en	die Frau Kadın	die Frauen Kadınlar
-n	die Wiese Çayır	die Wiesen Çayırlar
-nen	die Lehrerin Öğretmen	die Lehrerinnen Öğretmenler
-s	das Auto Araba	die Autos Arabalar

Bu eklerin yaygın kullanıma göre kullanımları ise aşağıdaki tabloda derlenmiştir:

Kullanım	Eril	Dişil	Nötr
Yaygın	-e ..e –	-en -n -nen	-e –
Seyrek	-en -n ..	..e	-er ..er

Yani ille de kafadan atacağım diyorsanız; eril ve nötr isimlere “-e”, dişil isimlere ise “-(e)n” ekini yapıştırın gitsin. İlle de kuralları a’dan z’ye öğrenmek istiyorum diyorsanız ona geçelim.

Eril İsimlerin Çoğul Halleri

1. Çoğu eril isim “e” veya “..e” eklerini alarak çoğul olur.

Kelime	Tekil	Çoğul
Kol	der Arm	die Arme
Köpek	der Hund	die Hunde
Ayak	der Fuß	die Füße
Sandalye	der Stuhl	die Stühle
Teşebbüs	der Versuch	die Versuche

❗ Genel olarak “-al, – an, -ar, -on ve -or” ile biten isimlerin çoğul hali Umlaut olmadan sadece -e şeklindedir.

2. Kelime sonu “-el”, “-en” ve “-er” ile biten pek çok eril ismin çoğul hali tekil hali ile aynı olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Amca	der Onkel	die Onkel
Fırıncı	der Bäcker	die Bäcker
Kanca	der Haken	die Haken
Bilgisayar	der Computer	die Computer

3. Kelime sonu “-el”, “-en” ve “-er” şeklinde biten sayıları çok az eril ismin çoğul hali sadece Umlaut olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Elma	der Apfel	die Äpfel
Yay	der Bogen	die Bögen
Bahçe	der Garten	die Gärten
Baba	der Vater	die Väter
Erkek kardeş	der Bruder	die Brüder
Kuş	der Vogel	die Vögel

4. Sayıları oldukça çok az eril ismin çoğul hali “er” ya da “..er” şeklinde olur. Aşağıdaki tabloda en yaygın olanları derlenmiştir:

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Tanrı	der Gott	die Götter
Orman	der Wald	die Wälder
Ağız	der Mund	die Münder
Vucüt	der Leib	die Leiber
Adam	der Mann	die Männer
Solucan	der Wurm	die Würmer
Hata	der Irrtum	die Irrtümer

5. Kelime sonu “-el”, “-en” ve “-er” şeklinde biten sayıları çok az eril ismin çoğul hali sadece Umlaut alır.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Elma	der Apfel	die Äpfel
Yay	der Bogen	die Bögen
Bahçe	der Garten	die Gärten
Baba	der Vater	die Väter
Erkek kardeş	der Bruder	die Brüder
Kuş	der Vogel	die Vögel

6. Bazı eril isimler çoğul olurlarken “-en” veya “-n” eki alırlar. Bu tarz isimlerin büyük çoğunluğu Almancada zayıf çekim olarak adlandırılır.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
İnsan	der Mensch	die Menschen
Öğrenci	der Student	die Studenten
Ayı	der Bär	die Bären
Maymun	der Affe	die Affen

Dişil İsimlerin Çoğul Halleri

1. Neredeyse dişil isimlerin %90 gibi büyük bir çoğunluğu “-en” veya “-n” eklerini alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
İş	die Arbeit	die Arbeiten
Yük	die Last	die Lasten
Bilge	die Wiese	die Wiesen
Kural	die Regel	die Regeln

2. Sonu “-in” ile biten dişil isimler (özellikle bayan meslekleri) çoğul olurken “-nen” eki alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
(Kadın) Öğrenci	die Studentin	die Studentinnen
(Kadın) Öğretmen	die Lehrerin	die Lehrerinnen
(Kadın) Doktor	die Ärztin	die Ärztinnen

3. Tek heceli dişil isimlerin neredeyse %25 gibi bir bölümü “..e” eki alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
El	die Hand	die Hände
Fındık	die Nuss	die Nüsse
Yumruk	die Faust	die Fäuste
Gece	die Nacht	die Nächte
Fare	die Maus	die Mäuse
İnek	die Kuh	die Kühe
Kaz	die Gans	die Gänse
Duvar	die Wand	die Wände
Hava	die Luft	die Lüfte
Şehir	die Stadt	die Städte

4. “-nis” ve “-sal” şeklinde kelime sonu olan dişil isimler “-e” eki alarak çoğul olur (sonu -nis ile bitenler fazladan bir s alarak -se şeklinde çoğul olur).

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Bilgi	die Kenntnis	die Kenntnisse
Zorluk	die Mühsal	die Mühsale

5. Umlaut olarak çoğul olan çok ama çok çok az dişil isim vardır.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Anne	die Mutter	die Mütter
Kız evlat	die Tochter	die Töchter

Nötr İsimlerin Çoğul Halleri

1. Neredeyse nötr isimlerin %75 gibi büyük bir çoğunluğu “-e” eki alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Bacak	das Bein	die Beine
Kap	das Gefäß	die Gefäße
Yıl	das Jahr	die Jahre
Koyun	das Schaf	die Schafe

2. Nötr isimlerin yaklaşık %20 gibi bir çoğunluğu “..er” ya da “-er” eki alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Çarşaf	das Blatt	die Blätter
Köy	das Dorf	die Dörfer
Vadi	das Tal	die Täler
Çocuk	das Kind	die Kinder

3. Kelime sonu “-tum” şeklinde biten nötr isimler “..er” şeklinde çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Antik çağ	das Altertum	die Altertümer

4. Almancada sonu “-el, -en, -er,” harfleri ile aynı zamanda küçültme yapmak için kullanılan “-chen” ve “-lein” ile biten nötr isimler çoğulda değişmezler.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Yelken	das Segel	die Segel
Yastık	das Kissen	die Kissen
Kız	das Mädchen	die Mädchen
Karne	das Büchlein	die Büchlein

5. Çok çok az nötr isim (yaptığım araştırmalar neticesinde ancak 2 tane buldum) Umlaut olarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Manastır	das Kloster	die Klöster
Su	das Wasser	die Wässer

6. Pek az nötr isim “-en” veya “-n” eki alarak çoğul olur.

Kelime	TEKİL	ÇOĞUL
Göz	das Auge	die Augen
Gömlek	das Hemd	die Hemden

Almancada Çoğulu Olmayan Kelimeler

Bazı sözcüklerin (özellikle fiilden isim yapılan kelimeler) çoğul hali yoktur veya mantıken çoğul versiyonları kullanılamadığından sadece tekil halde kullanılır. Aşağıdaki tabloda bu tarz kelimelerden yaygın kullanımda olanlar listelenmiştir:

Kelime	Tekil
demir	das Eisen
yemek	das Essen
aşk	die Liebe
meyve	das Obst
açlık	der Hunger
spor	der Sport
ölüm	der Tod
şans	das Glück
talihsizlik	das Unglück
sıcaklık	die Wärme
nefes	der Atem

Almancada Tekili Olmayan Kelimeler

Almancada bazı sözcüklerin tekil formları bulunmadığı için sadece çoğul halde kullanılır:

Kelime	Çoğul
ebeveyn	die Eltern
balayı	die Flitterwochen
çiçek hastalığı	die Pocken
faiz	die Zinsen
kardeş	die Geschwister
masraf	die Kosten
gayrimenkul	die Immobilien
hatırat	die Memorien
gıda	die Lebensmittel
kimlik bilgileri	die Personalien
içindekiler, malzemeler	die Zutaten
mobilya	die Möbel

Almancada Kısaltılmış Çoğul Ekleri

Almancada kelimeler çoğul olunca artikelleri die olur ve çoğul ekini ifade eden birtakım takılar alır. Çeşitli kaynaklarda çoğulu göstermek adına sıkça kullanılan ve özellikle de kelime çalışmalarında gerekli olan pratikliği sağlayacak bazı kısaltmalardan yararlanılır.

Bu kelimelerin çoğulları kısaltarak verilirken ismin yanına bir virgül koyup sadece bu takı yazılır. Çoğulu değişmeyen isimler ise bir tire (-) ile gösterilir.

Bazı isimlerin çoğulunda ilk sesli harflerinin üzerine iki nokta konulur. Bu, sözcükten sonraki virgülün yanına iki nokta koyularak belirtilir.

Şayet isim hem iki nokta hem de bir takı alıyorsa, bu takı, bu iki noktadan sonra gösterilir. Aşağıdaki tabloda bu durumları gösteren örnekler listelenmiştir:

Kelime	Anlamı	Tekil	Çoğul
Das Bild, er	Resim	das Bild	die Bilder
Der Bleistift, e	Kalem	der Bleisteift	die Bleistifte
Die Blume, n	Çiçek	die Blume	die Blumen
Das Fenster, –	Pencere	das Fenster	die Fenster
Der Apfel, ..	Elma	der Apfel	die Äpfel
Das Buch, ..er	Kitap	das Buch	die Bücher

❗ Bazı sözcükler sadece tekil (das Glück = Şans) kullanılırken, bazıları ise sadece çoğul (die Eltern = Ebeveyn) kullanılır. Böylesi kelimelerde takı eki haliyle gösterilmez.

Almanca Çoğulu Özgün Olan Kelimeler

Bilindik çoğul eklerinden bağımsız olarak Almancada sayıları bir hayli az olan bazı kelimelerin kendine has çoğul halleri vardır. Özellikle Almancaya İtalyancadan olmak üzere yabancı dillerden gelen bir dizi kelime, o dillerdeki çoğul formlarını da korumuştur.

1. Bu kelimeler, özellikle sonu “-us” veya “-um“ ile bitenler, çoğul olurlarken “-us” veya “-um” yerine “-en“ eki alır. Genelde Almancaya farklı dillerden geçmiş kelimelerde bu tarz istisnalar bulunmaktadır.

Kelime	Tekil	Çoğul
Dahi	der Genius	die Genien
Ritim	der Rhythmus	die Rhythmen
Çevrim	der Zyklus	die Zyklen
Müze	das Museum	die Museen
Merkez	das Zentrum	die Zentren

2. Son harfleri “-ma“ ile biten pek çok kelime ise çoğul olurlarken “-ma” harfleri yerine “-men“ gelir.

Kelime	Tekil	Çoğul
Aroma	das Aroma	die Aromen
Dogma	das Dogma	die Dogmen
Drama	der Drama	die Dramen
Firma	die Firma	die Firmen
Tema	das Thema	die Themen

3. Son harfleri “-a“ ile biten bazı yabancı kelimelerde ise çoğul olurlarken “-a” yerine “-en“ gelir.

Kelime	Tekil	Çoğul
Pizza	die Pizza	die Pizzen
Ölçek	die Skala	die Skalen
Villa	die Villa	die Villen
Veranda	die Veranda	die Veranden

4. “-mann“ şeklinde biten kelimeler ise çoğul olurlarken “-mann” yerine “-leute” gelir.

Kelime	Tekil	Çoğul
Profesyonel	der Fachmann	die Fachleute
İş adamı	der Kaufmann	die Kaufleute

Almancada “Sind” Kelimesinin Kullanımı

“Sind” kelimesi, Almancada en çok kullanılan fiillerin başında gelen “sein” fiilinin ekinin çoğul şeklidir. Yani bir cümlede isim tekil haldeyse “ist” kullanılırken çoğul haldeyse “sind” kullanılmaktadır.

Tekil	Çoğul
Das ist ein Apfel Bu bir elmadır.	Das sind Äpfel Bunlar elmadır.
Das ist eine Katze. Bu bir kedidir.	Das sind Katzen. Bunlar kedidir.
Das ist kein Buch. Bu bir kitap değildir.	Das sind keine Bücher. Bunlar kitap değildir.
Das ist keine Blume. Bu bir çiçek değildir.	Das sind keine Blumen. Bunlar çiçek değildir.
Ist das eine Zug. Bu bir tren midir?	Sind das Züge? Bunlar tren midir?
Ist das ein Pferd? Bu bir at mıdır?	Sind das Pferde? Bunlar at mıdır?

Evet arkadaşlar, Almancada isim tipli bir kelimeyi yaparken kullanacağınız yöntemler bu kadardır. Çoğu kuralı gözden geçirip pratik kuralları kullanmanızı tavsiye ederim. Zaten her kelimeyi çoğulu ile beraber öğrenince zamanla zihninize oturacaktır. Başarılar diliyorum…