Almancada İsimleri Çoğul Yapma

Almancada isimleri çoğul yapma için isimlere çeşitli ekler getirilir ve isimlerin önlerinde bulunan artikel değişim gösterir. Almancada artikeller konusunda istisnasız tüm isimlerin çoğulunun artikelinin “die” olduğunu belirtmiştik. Bu konumuzda ise Almancada isimler çoğul yapılırken isimlerde meydana gelen değişimler gösterilecektir. Türkçeye nazaran Almancada çoğul yapma karışık bir konudur. Bu durumun kullanım sıklığına bağlı olarak zamanla aşılacağını düşünüyoruz.

Almancada İsimleri Çoğul Yapma Kuralları

Bu tekil halinde isimleri çoğul hale getirmek için ismin son harfine göre göre pratik kurallar vereceğiz. Aşağıdaki kuralları iyi çalıştığınız taktirde bir çok ismi kendi kendinize çoğul yapabilirsiniz. Ancak öncesinde en temel mantıkla başlayacağız bunu öğrenip diğer kurallara geçmek çok daha pekiştirici olacaktır. Zira çoğunlukla hangi kelimenin hangi sonla bittiğini hatırlama işinin zahmeti yapmak istediğimiz şeyin nedenidir. Ayrıca Almanca kelime çalışması yaparken ilgili kelimelerin çoğul hallerini de öğrenmenizi şiddetle tavsiye ediyoruz.

İsmin çoğul halinde çoğulu yapılan ismin artikelinin die olmasının yanı sıra genellikle farklı bir sona (çekim eki) da sahip olur. Bunu anlayabilmek için bazı kalıplar mevcut ancak biz en temel mantıktan başlayacağız.

Çoğu eril isimlerin (artikeli der olanlar) çoğulunu oluşturmak için yalnızca kelimenin sonuna bir “-e” ekleriz. Ayrıca çoğu dişil isimlerin (artikeli die olanlar) çoğulunu oluşturmak için sonlarına “-n“, “-en” veya “-nen” ekleriz. Evet en temel düzeyde bunları bilmek faydalı olacaktır. Şimdi gelelim Almanca isimleri çoğul yapma kurallarına;

*Son harfleri, -sel, -tel, -ler, -le, -ner, -en, -erl, -lein olan kelimelerin tekili ile çoğulu aynıdır. Bu kelimeleri çoğul yaparken kelimede hiçbir değişiklik yapılmaz. Aynı kelime hem tekil hem de çoğul için kullanılır. Bu kural sadece artikeli der veya das olan tüm kelimeler için kullanılır.

*Son harfleri -ich, -rich, -icht, -ig, -bold, -ing, -ing, -ing, -nis, -sal olan kelimelerin çoğulu, tekil halinin sonuna -e herfi getirilerek yapılır.

*Son harfleri -er ve -el olup da artikeli “die” olan kelimeler sonlarına -en ya da -n harfleri getirilerek çoğulmasını. Bu kurala sadece “Tochter” ve “Mutter” kelimeleri uymaz.

*Son harfleri –schaft, –lei, –heit, –keit, –rei, –in, –ung olan kelimeler, sonlarına –en veya –n harfleri getirilerek çoğul yapılır.

*Artikeli der ya da da olup olmak “tum” takısı ile biten isimleri çoğul yapmak için sonuna –er takısı getirilir ve kelimedeki sesli harfler de üzerlerine nokta alarak incelir.

Sonuna -e harfi alarak çoğul olan bazı isimler;

Bunlar özellikle -ar, -är, -at, -eur, -ier, -il, -ling, -nis, -us ile biten kelimelerde görülür.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Der Bleistift Kalem	🔊 Die Bleistifte Kalemler
🔊 Das Pferd At	🔊 Die Pferde Atlar
🔊 Der Hund Köpek	🔊 Die Hunde Köpekler
🔊 Der Tisch Masa	🔊 Die Tische Masalar
🔊 Das Lehrstück Ders	🔊 Die Lehrstücke Dersler

Sonuna -n veya -en takısı alan bazı isimler;

Özellikle -age, ant, -e, -ei, -enz, -heit, -ion, -ist, -keit, -schaft, -ung, -or, -tät, -ur gibi eklerle biten kelimeler bu şekilde bir çoğul eki alır.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Die Blume Çiçek	🔊 Die Blumen Çiçekler
🔊 Die Schule Okul	🔊 Die Schulen Okullar
🔊 Der Junge Erkek çocuk	🔊 Die Jungen Erkek çocuklar
🔊 Die Katze Kedi	🔊 Die Katzen Kediler
🔊 Die Mappe Çanta	🔊 Die Mappen Çantalar
🔊 Die Tür Kapı	🔊 Die Türen Kapılar
🔊 Die Übung Alıştırma	🔊 Die Übungen Alıştırmalar

Sonuna -er takısı alan bazı isimler;

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Das Bild Resim	🔊 Die Bilder Resimler
🔊 Das Ei Yumurta	🔊 Die Eier Yumurtalar

Sonuna -nen takısı alan bazı isimler;

-in eki ile biten isimler -nen çoğul ekini alır.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Die Freundin Kız arkadaş	🔊 Die Freundinnen Kız arkadaşlar
🔊 Die Lehrerin Kadın öğretmen	🔊 Die Lehrerinnen Kadın öğretmenler

Sonuna -s takısı alan bazı isimler;

Genel olarak yabancı dillerden alınmış isimlerin çoğulu bu şekilde yapılır.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Das Auto Otomobil	🔊 Die Autos Otomobiller
🔊 Das Kino Sinema	🔊 Die Kinos Sinemalar

Bazı isimler de çoğul yapılırken hiç değişmezler. Sadece artikelleri die olur;

Bunlar genellikle -chen, -lein, -el, -en, -er, -sel gibi soneklerle biten isimlerdir.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Das Fenster Pencere	🔊 Das Fenster Pencereler
🔊 Der Schüler Erkek Öğrenci	🔊 Die Schüler Erkek Öğrenciler
🔊 Der Lehrer Erkek öğremen	🔊 Die Lehrer Erkek öğremenler
🔊 Das Mädchen Kız	🔊 Die Mädchen Kızlar
🔊 Das Zimmer Oda	🔊 Die Zimmer Odalar

Bazı isimlerin içindeki sesli harflerin üzerine nokta konur (umlaut) ve sonuna -e, -n veya -em, -er takılarından biri gelir;

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Der Apfel Elma	🔊 Die Äpfel Elmalar
🔊 Der Stuhl Sandalye	🔊 Die Stühle Sandalyeler
🔊 Das Buch Kitap	🔊 Die Bücher Kitaplar
🔊 Der Hut Şapka	🔊 Die Hüte Şapkalar
🔊 Der Baum Ağaç	🔊 Die Bäume Ağaçlar
🔊 Der Zug Tren	🔊 Die Züge Trenler
🔊 Der Vogel Kuş	🔊 Die Vögel Kuşlar
🔊 Das Haus Ev	🔊 Die Häuser Evler

Sadece Tekil Halde Kullanılan Sözcükler

Bazı sözcüklerin (özellikle fiilden isim yapılan kelimeler) çoğul hali yoktur ve sadece tekil halde kullanılır. Aşağıdaki tabloda bu tarz kelimelerden yaygın kullanımda olanlar listelenmiştir;

das Eisen	demir
der Hunger	açlık
das Lernen	öğrenme
das Glück	şans
das Lesen	okuma
die Wärme	sıcaklık
das Böse	kötü şey

Sadece Çoğul Halde Kullanılan Kelimeler

Bazı sözcükler de sadece çoğul halde kullanılır;

die Eltern	ebeveyn
die Geschwister	kardeşler
die Kosten	masraflar
die Immobilien	gayrimenkul
die Memorien	hatırat
die Leute	insanlar
die Personalien	kimlik bilgileri
die Zutaten	içindekiler, malzemeler
die Ferien	tatil

Çoğul Hali Kendine Özgü Olanlar

Almancada sayıları bir hayli az olan bazı kelimelerin kendine has çoğul çoğul hali vardır. Aşağıdaki tabloda yaygın görülebilecek bu tarz kelimeler derlenmiştir;

das Album Albüm	die Alben Albümler
der Bau İnşaat	die Bauten İnşaatlar
der Kaufmann Tüccar	die Kaufleute Tüccarlar
das Ministerium Bakanlık	die Ministerien Bakanlıklar
der Schnee Kar	die Schneemassen karlar

Almancada Kısaltılmış Çoğul Ekleri

Çeşitli kaynaklarda sıkça karşılaşılan ve özellikle de kelime çalışmalarında gerekli olan pratikliği sağlayacak kısaltmalar vardır. İsimler çoğul olunca artikelleri die olur ve isim birtakım takılar alır. Çoğulları kısaltarak verilirken ismin yanına bir virgül koyup sadece bu takı yazılır.

Değişmeyen isimlerin çoğulunda ise bir tire (-) ile gösterilir.

Bazı isimlerin çoğulunda ilk sesli harflerinin üzerine iki nokta konulur. Bu, sözcükten sonraki virgülün yanına iki nokta koyularak belirtilir.

Şayet isim hem iki nokta hem de bir takı alıyorsa, bu takı, bu iki noktadan sonra gösterilir.

Das Bild,er	Das Bild Resim Die Bilder Resimler
Der Bleistift,e	Der Bleisteift Kalem Die Bleistifte Kalemler
Die Blume,n	Die Blume Çiçek Die Blumen Çiçekler
Das Fenster,-	Das Fenster Pencere Die Fenster Pencereler
Der Apfel,..	Der Apfel Elma Die Äpfel Elmalar
Das Buch, ..er	Das Buch Kitap Die Bücher Kitaplar

Sonuç olarak Almancada isimlere gelen çoğul ekleri (Pluraldungen) aşağıdaki tabloda derlenmiştir.

– (değişim yok)

.. (umlaut)

-e

..e (umlaut artı -e)

-er

.. er (umlaut artı -er)

-(e)n

-nen

-s

Ayrıca bazı sözcükler sadece tekil (das Glück = Şans) kullanılırken, bazıları da sadece çoğul (die Eltern = Ebeveyn) kullanılır.

Sind

Sind (zind) sözcüğü, cümlelerde kullandığımız ist fiil ekinin çoğul şeklidir. Bir cümlede isim tekil haldeyse ist kullanılır, çoğul haldeyse ist’in çoğulu olan sind kullanılır. İst sözcüğünün anlamı “-dır” olduğuna göre bunun çoğulu olan sind’in anlamı da “-dırlar”dır. Olumsuz cümlelerde de yine ist, sind ve olumsuz artikel kein veya keine ise keine olur ve kelimenin çoğul hali uygulanır. Soru ifadelerde ise ist yerine sind kullanılır ve kelimenin çoğul hali uygulanır.

TEKİL HAL	ÇOĞUL HAL
🔊 Das ist ein Apfel. Bu bir elmadır.	🔊 Das sind Äpfel. Bunlar elmadır.
🔊 Das ist ein Junge. Bu bir erkek çocuktur	🔊 Das sind Jungen. Bunlar erkek çocuktur.
🔊 Das ist eine Katze. Bu bir kedidir.	🔊 Das sind Katzen. Bunlar kedidir.
🔊 Das ist kein Buch. Bu bir kitap değildir.	🔊 Das sind keine Bücher. Bunlar kitap değildir.
🔊 Das ist keine Blume. Bu bir çiçek değildir.	🔊 Das sind keine Blumen. Bunlar çiek değildir.
🔊 Ist das eine Zug. Bu bir tren midir?	🔊 Sind das Züge? Bunlar tren midir?
🔊 Ist das ein Pferd? Bu bir at mıdır?	🔊 Sind das Pferde? Bunlar at mıdır?