Almancada Modal Yardımcı Fiiller (Modalverben)

Almancada “Modalverben” olarak kategorize edilen modal yardımcı fiiller, cümledeki esas fiilleri çeşitli yönlerden etkileyen “kip belirteçleridir“. Bu kip belirteçleri, esas fiilleri; olasılık, yetenek, zorunluluk gibi yönlerden etkileyen yardımcı fiillerdir.

Almancada Modal Yardımcı Fiiller

Aşağıdaki tabloda, Almancada bulunan altı kip belirteci (her biri ayrı yazılarda detaylı bir şekilde incelenmiştir), anlamları ve telaffuzlarını dinleyebileceğiniz butonlarla beraber listelenmiştir:

🔊 können	1. -e/a bilmek
🔊 wollen	1. istemek
🔊 müssen	1. -mek/-mak zorunda olmak 2. -meli/-malı
🔊 dürfen	1. -e/a yapmaya izinli olmak
🔊 sollen	1. -meli/malı 2. gerekmek
🔊 mögen	1. sevmek

Türkçede; “yapmak istiyorum, yapmak istiyorsun…” gibi cümlelerde “yapmak” esas fiili çekimden hiç etkilenmezken, dikkat ettiyseniz “istemek” fiili şahıslara göre çekimlenmektedir. Almancada ise durum tam tersidir: Kip belirteçleri şahıs zamirlerine göre çekimlenir, esas fiil ise cümlenin sonuna mastar (Infinitiv) olarak gider. Örnek üzerinden inceleyelim:

🇩🇪 Ich trinke Wasser.
🇹🇷 Su içiyorum.

1. Können (-e/-a bilmek)
   • 🇩🇪 Ich kann Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içebilirim.
2. Müssen (zorunda olmak, -meli/-malı)
   • 🇩🇪 Ich muss Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içmek zorundayım.
3. Wollen (istemek)
   • 🇩🇪 Ich will Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içmek istiyorum.
4. Sollen (-meli/-malı, gerekmek)
   • 🇩🇪 Ich soll Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içmem gerekiyor.
5. Dürfen (izin verilmek)
   • 🇩🇪 Ich darf Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içmeme izin veriliyor.
6. Mögen (sevmek)
   • 🇩🇪 Ich mag Wasser trinken.
   • 🇹🇷 Su içmeyi severim.

Yukarıdaki örneğimizde, konuyu daha iyi anlatmak adına normal bir cümleyi kip belirteçleri ile nasıl etkileyebileceğimizi göstermek istedim. Cümlemizdeki esas fiil “trinken,” kip belirteci aldığı an mastar halinde cümlenin sonuna gitmiştir. Esas fiilin boşalttığı yere ise kip belirteçlerinden biri gelmiştir. Kip belirteçleri, cümlenin öznesine uygun olarak (bu örnekte birinci tekil şahıs “ich” için) şimdiki zamana (Präsens) göre çekimlenir.

Almancada kip belirteçleri, düzensiz bir çekime sahiptir. Bu yüzden, Almancadaki kip belirteçlerinin çekimlerini öğrenmelisiniz. Aşağıdaki tabloda kip belirteçlerinin (Präsens) çekimleri gösterilmiştir.

Zamir	Wollen	Müssen	Sollen	Können	Dürfen	Mögen	Möchten
ich	will	muss	soll	kann	darf	mag	möchte
du	willst	musst	sollst	kannst	darfst	magst	möchtest
er/sie/es	will	muss	soll	kann	darf	mag	möchte
wir	wollen	müssen	sollen	können	dürfen	mögen	möchten
ihr	wollt	müsst	sollt	könnt	dürft	mögt	möchtet
sie/Sie	wollen	müssen	sollen	können	dürfen	mögen	möchten

❗ Cümlenin öznesi şahıs zamiri değil de tekil bir isimse (Ahmet, Mehmet vb…), tarz fiilimiz üçüncü tekil şahıs zamiri “er, sie, es” çekimini alır. Özne çoğul bir isimse (Ahmet und Mehmet vb…) çoğul şahıs zamirleri gibi çekimlenir.

🇩🇪 Lukas muss die Hausaufgaben machen.
🇹🇷 Lukas ödevleri yapmak zorunda.
🇩🇪 Julia und Tom dürfen spät ins Bett gehen.
🇹🇷 Julia ve Tom’un geç yatmalarına izni var.

❗ Bir cümlede sadece bir kip belirteci kullanılır. Ancak, bazı özel durumlarda birden fazla kip belirteci aynı cümlede bulunabilir. Böylesi durumlarda bağlamdan anlaşılacağı için kip belirteci esas fiil olarak kullanılabilir:

🇩🇪 Ich kann in Deutschland leben, wenn ich das möchte.
🇹🇷 İstersem Almanya’da yaşayabilirim.

Almancada Kip Belirteçleri Cümlede Tek Başına Bulunabilir mi?

Almancada modal fiiller, eğer bağlamdan anlaşılıyorsa esas fiilin yerine esas fiilmiş gibi kullanılabilirler. Buna genellikle, önceki bağlamdan veya konuşmadan anlaşılan bir eylemi ifade ederken rastlarız. İlgili eylemleri ise “es” zamiri ile ifade edebiliriz. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

Anna: Darf ich heute Abend ausgehen? (Bu akşam dışarı çıkabilir miyim?)
Thomas: Ja, du darfst. (Evet, çıkabilirsin.)
Lana: Musst du heute Abend arbeiten? (Bu akşam çalışmak zorunda mısın?)
Tom: Ja, ich muss es. (Evet, çalışmak zorundayım.)
Jane: Kannst du mir bitte das Buch bringen? (Bana kitabı getirebilir misin acaba?)
Manuel: Ja, ich kann es. (Evet, getirebilirim.)