Almancada İsmin -İ Hali (Akkusativ)

Belirtme hali olarak da adlandırılan Almancada ismin -i hali (Akkusativ) yükleme sorulan “Wen“, “Was”soruları ile bulunur. Almancada yaygın bir şekilde kullanılan ismin -i hali detaylı bir şekilde derlenmiştir.
Almancada İsmin -İ Hali
Benzer yapıyı Türkçede oluşturabilmek için ismin sonuna bir i, ı, u veya ü harfi ekleriz. Örneğin; evi, çocuğu, kadını, elmayı kelimeleri ismin -i halindedir. Almancada ise isimleri artikellerini değiştirmek suretiyle -i haline sokabiliriz. Ayrıca zayıf çekimli eril isimler de -(e)n eki alsa da çoğu isim ismin -i halinde bir ek almaz.
Birisi veya bir şey eylemi “yapıyor” ise ismin yalın hali kullanılır. Tersine birisi ya da bir şey eylemden etkileniyorsa o zaman belirtme hali olarak da adlandırılan ismin –i hali kullanılır. İlgili nesneye de belirtili nesne ya da dolaysız nesne denir. Almancada ise bu durum artikeller vasıtasıyla ifade edilir.
Artikeli das ve die olan isimler ismin -i halinde değişmezken buna karşılık artikeli der olanlar ise den olur. Çoğul isimler -i haline girerken artikelleri yine die kalır ve isimde de hiçbir değişiklik görülmez.
Der artikeline gelen einen ve keinen olurken die artikeline gelen eine ve keine, das artikeline gelen ein ve kein kalmaya devam eder.
Hal | Eril | Dişil | Nötr | Çoğul |
---|---|---|---|---|
Nominativ (Yalın hal) | der ein kein | die eine keine | das ein kein | die ✖️ keine |
Akkusativ (-i Hali) | den einen keinen | die eine keine | das ein kein | die ✖️ keine |
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:
Der Mann Adam | Den Mann Adamı |
Die Frau Kadın | Die Frau Kadını |
Das Haus Ev | Das Haus Evi |
Die Männer Adamlar | Die Männer Adamları |
Die Soldaten Askerler | Die Soldaten Askerleri |
❗ Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı alan zayıf çekimli eril isimler, ismin -i halinde özel bir durum gösterir. Artikel tekilde den şekline döner ve sonlarına da çoğulda aldıkları –n veya –en takısı gelir.
Der Soldat Asker | Den Soldaten Askeri |
Der Junge Çocuk | Den Jungen Çocuğu |
Böyle isimlere gelen ein kelimesi -i halinde einen şekline girer ve yine ismin sonuna çoğuldaki eki –n veya –en gelir.
Ein Mann Bir adam | Einen Mann Bir adamı |
Eine Frau Bir kadın | Eine Frau Bir kadını |
Ein Haus Bir ev | Ein Haus Bir evi |
Ein Soldat Bir asker | Einen Soldaten Bir askeri |
Kein, keinen şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin:
Kein Mann Bir adam değil | Keinen Mann Bir adamı değil |
Keine Frau Bir kadın değil | Keine Frau Bir kadını değil |
Kein Haus Bir ev değil | Kein Haus Bir evi değil |
Kein Soldat Bir asker değil | Keinen Soldaten Bir askeri değil |
Önlerinde ein veya eine bulunan isimler çoğul yapılırken bu kelimeler kalkar ve ismin çoğul şekli artikeli die olduğu için keine kullanılır.
Keine Frauen Kadınlar değil | Keine Frauen Kadınları değil |
Keine Häuser Evler değil | Keine Häuser Evleri değil |
Keine Soldaten Askerler değil | Keine Soldaten Askerleri değil |
Almanca Cümlelerde İsmin -İ Halini Tanımak
Almancada ismin -i hali ile yapılmış bir cümlede yükleme, kişi ise kimi (wen), nesne ise neyi (was) soruları sorularak bulunabilir.
Julia liebt ihren Mann. (Wen liebt Julia?)
Julia loves her husband. (Julia kimi seviyor?)
Ich habe einen Hund. (Was hast du?)
Benim bir köpeğim var. (Senin neyin var?)
Yukarıdaki örnekte Türkçeye çevridliğinde cümledeki belirtili nesne (Akkusativobjekt) net bir şekilde görülmektedir. Ancak bazı durumlarda Türkçe çevirileri başka şekillerde olabilir. Yukarıdaki örnekte, “Ich habe einen Hund.” cümlesini Türkçeye “Ben köpeğe sahibim.” şeklinde çevirmemiz gerekir ama Türkçede böyle bir cümleyi “Benim bir köpeğim var.” şeklinde söylemek daha düzgündür.
Bu tarz durumlarda ise ilgili cümle Türkçede -i halinde de kullanılabiliyorsa bu cümleye Akkusativ gözüyle bakabiliriz.
O halde ipucu olarak şunu söyleyebiliriz ki eğer nesne Türkçe olarak her iki şekilde de kullanılabiliyorsa (haliyle “kimi” veya “neyi” sorularına da cevap veriyordur) bu Akkusativ bir nesnedir.
Özetle yükleme kişiler için sorulan wen (kimi) veya nesneler için sorulan was (neyi) sorularına cevap alınıyorsa Akkusativ (-i hali olur). Yine de bu soruları Almanca olarak düşünmek gerekir. Eğer Türkçe olarak yükleme bu sorular sorulursa her iki şekilde de cevap alınabilir:
Er kauft einen Salat (ne <–> neyi)
O salata alıyor <–> O salatayı alıyor
❗ -i hali edatları haliyle ismin -i halinde kullanılır:
Ich laufe durch den Park.
Parkın içinden koşuyorum.
❗ -i hali bazı zaman ifadeleriyle kullanılabilir:
Jeden Tag gehe ich joggen.
Her gün koşuya giderim.
Yaygın kullanılanları aşağıdaki tabloda derlenmiştir:
jeden Tag | her gün |
jeden Morgen | her sabah |
letzten Sommer | geçen yaz |
diesen Winter | bu kış |
den ganzen Abend | bütün akşam |
❗ -i hali fiilleri (verben mit Akkusativ) haliyle ismin -i halinde kullanılır:
-Ich habe einen Hund
Köpeğim var.
-Ich möchte eine Cola
Kola istiyorum.
-Ich nehme einen Hamburger.
Hamburger alacağım.
Bazı yaygın kullanılan -i hali fiilleri aşağıdaki tabloda derlenmiştir:
suchen | aramak |
finden | bulmak |
kaufen | satın almak |
lesen | okumak |
besuchen | ziyaret etmek |
bestellen | sipariş vermek |
trinken | içmek |
essen | yemek |
Akusativeobject çeşitli durumlarda ve sayıda olabilir:
Thomas sieht KoJo.
Thomas, KoJo’yu görüyor.
Thomas sieht einen Papagei.
Thomas bir papağan görüyor.
Thomas sieht den Papagei.
Thomas papağanı görüyor.
Thomas sieht seinen Papagei.
Thomas papağanını görüyor.
Thomas sieht ihn.
Thomas onu görüyor.
teşekkürler, oldukça açıklayıcı bir anlatım.
Almancada İsmin İ-Hali ie yapılmış bir cümlede fiilden sonra i-halinin kullanılıp kullanılmayacağını neyi (wohin) sorusu sorularak bulunabilir.
wohin yerine was olması gerekmez mi?
Evet dediğiniz gibi olacak, hatta bir alt paragrafta da doğrusu yazılmış. O an oraya wohin nasıl yazılmış ben de anlamadım açıkçası. Uyarı için çok teşekkürler, hemen düzeltiyorum.