Almancada İsmin -İ Hali (Akkusativ)

Almancada ismin -i hali diye bilinen “Akkusativ“, genellikle bir fiilin doğrudan nesnesini belirtir. Bu, genellikle bir eylemin üzerinde etkili olduğu nesneyi ifade eder ve Türkçede “belirtme hali” olarak da bilinir.

Almancada İsmin -İ Hali

Benzer yapıyı Türkçede oluşturabilmek için ismin sonuna bir i, ı, u veya ü harfi ekleriz. Örneğin; evi, çocuğu, kadını, elmayı kelimeleri ismin -i halindedir.

Almancada ise isimleri artikellerini değiştirmek suretiyle -i haline sokabiliriz. Her ne kadar zayıf çekimli eril isimler “-(e)n” çekim eki alsa da çoğu isim ismin -i halinde çekim eki almaz.

Birisi veya bir şey eylemi “yapıyor” ise, yani cümlenin öznesi ise ismin yalın hali kullanılır. Tersine birisi ya da bir şey eylemden etkileniyorsa o zaman belirtme hali olarak da adlandırılan ismin –i hali kullanılır. İlgili nesneye de belirtili nesne ya da dolaysız nesne denir.

Artikeli das ve die olan isimler ismin -i halinde değişmezken buna karşılık artikeli der olanlar ise den olur. Çoğul isimler -i haline girerken artikelleri yine die kalır ve isimde de hiçbir değişiklik görülmez.

Der artikeline gelen “ein” ve “kein” kelimeleri einen ve keinen olurken, die artikeline gelen eine ve keine, das artikeline gelen ein ve kein olduğu gibi kalmaya devam eder ve değişmez. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ (Yalın hal)	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Akkusativ (-i Hali)	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine

Ein yalnızca tekil kelimelerde kullanılır. Bu yüzden çoğul halinde ✖️ işareti ile gösterilmiştir. Örnek olarak aşağıdaki kelimelerin çekimlerini inceleyiniz:

Hal	Tekil	Çoğul
Nominativ	Der Stuhl Sandalye Die Frau Kadın Das Haus Ev	Die Stühle Sandalyeler Die Frauen Kadınlar Die Häuser Evler
Akkusativ	Den Stuhl Sandalyeyi Die Frau Kadını Das Haus Evi	Die Stühle Sandalyeleri Die Frauen Kadınları Die Häuser Evleri

❗ Genel olarak Almancada ismin -i halinde isimler çekimlenirken yalnızca “der” artikeline sahip isimlerde bir değişiklik gözlenmektedir.

Ancak, artikeli der olan ve çoğul halinde sonlarına bir –e(n) takısı alan zayıf çekimli eril isimler, ismin -i halinde özel bir çekim gösterir. Tıpkı çoğul oluyormuş gibi kelimenin tekil halinde çoğulda aldığı –e(n) eki gelir. Örneğin:

Hal	Tekil	Çoğul
Nominativ	Der Soldat Asker	Die Soldaten Askerler
Akkusativ	Den Soldaten Askeri	Die Soldaten Askerleri

Almanca Cümlelerde İsmin -İ Halini Tanımak

Almancada ismin -i hali (Akkusativ) durumu genellikle bir fiilin doğrudan nesnesini belirtir. Bu nesne genellikle bir eylemin üzerinde etkili olduğu nesnedir. Ancak, hangi durumun kullanılacağı genellikle fiilin kendisine bağlıdır. İlgili cümlede fiilin doğrudan nesnesini belirlemek genellikle Akkusativ’i belirlemenin en kolay yoludur.

Almancada, ismin -i hali ile yapılmış bir cümlede nesneyi bulmak için yükleme genellikle “wen” (kimi) veya “was” (neyi) sorularıyla ulaşılır. Bu, bir cümlenin doğrudan nesnesini belirlemeye yardımcı olur.

Almancada ismin -i hali ile yapılmış bir cümledeki belirtili nesneyi, yani Akkusativobjekt’i bulmak için, yükleme “kimi (wen)” veya “neyi (was)” soruları sorulur. Örneğin:

🇩🇪 Julia liebt ihren Mann. (Wen liebt Julia?)
🇹🇷 Julia kocasını seviyor. (Julia kimi seviyor?)
🇩🇪 Er liest das Buch. (Was liest er?)
🇹🇷 O, kitabı okuyor (O neyi okuyor?)

Yukarıdaki örneklerde Akkusativobjekt’i bulmak için Türkçe çevirilerinden faydalanıp cümledeki belirtili nesneyi kolayca bulabiliriz. Bu tarz durumlarda ilgili cümle Türkçede -i halinde de kullanılabiliyorsa bu nesneye Akkusativ gözüyle bakabiliriz.

Ancak bazı durumlarda Türkçe çevirileri başka şekillerde olabilir. Örneğin “Ich habe einen Hund.” cümlesini “Ben köpeğe sahibim.” şeklinde Türkçeye çevirmemiz gerekir ama Türkçede böyle bir cümleyi “Benim bir köpeğim var.” şeklinde söylemek daha doğru olacaktır. Zaten “Ben köpeğe sahibim.” cümlesindeki nesnemiz olan “köpeğe” öğesi Türkçede -i halinde değil -e halinde olduğu görülmektedir.

Peki, Türkçe çevirisinden yararlanmak neden bu örneğimizde işe yaramadı? Aslında bunun sorumlusu haben (sahip olmak) fiilidir. Zira Almancada bazı fiiller, kendisinden sonra muhakkak belirtili nesneyi, yani Akkusativobjekt’i talep eder. Bu yüzden Almancadaki bu tarz fiillerden (Verben mit Akkusativ) yaygın kullanılanları bilmek önemlidir.

❗ -i hali edatları haliyle ismin -i halinde kullanılır. Daha detaylı bilgi için -i hali edatlarına bakabilirsiniz (Präpositionen mit Akkusativ)

🇩🇪 Ich kaufe ein Geschenk für meinen Freund.
🇹🇷 Arkadaşım için bir hediye alıyorum.
🇩🇪 Ich gehe ohne meinen Mantel aus.
🇹🇷 Paltom olmadan dışarı çıkıyorum.
🇩🇪 Er rennt um den See.
🇹🇷 Gölün etrafında koşuyor.
🇩🇪 Ich gehe durch den Park.
🇹🇷 Parkın içinden geçiyorum.

❗ Almancada -i hali bazı zaman ifadeleriyle de beraber kullanılabilir. Yaygın kullanılanlardan bazıları aşağıdaki tabloda derlenmiştir.

🇩🇪 Jeden Tag gehe ich joggen.
🇹🇷 Her gün koşuya giderim.

jeden Tag	her gün
jeden Morgen	her sabah
letzten Sommer	geçen yaz
diesen Winter	bu kış
den ganzen Abend	bütün akşam

❗ Almancada -i hali fiilleri (verben mit Akkusativ) olarak adlandırılan fiillerle beraber kullanılan nesneler ismin -i halinde kullanılır. Bazı yaygın kullanılan -i hali fiilleri aşağıdaki tabloda derlenmiştir:

🇩🇪 Ich habe einen Hund
🇹🇷 Köpeğim var.
🇩🇪 Ich möchte einen Hamburger
🇹🇷 Kola istiyorum.
🇩🇪 Ich nehme einen Hamburger.
🇹🇷 Hamburger alacağım.

suchen	aramak
finden	bulmak
kaufen	satın almak
lesen	okumak
besuchen	ziyaret etmek
bestellen	sipariş vermek
trinken	içmek
essen	yemek

Akusativeobject cümle içinde pek çok farklı durumda ve sayıda olabilir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

🇩🇪 Thomas sieht KoJo.
🇹🇷 Thomas, KoJo’yu görüyor.
🇩🇪 Thomas sieht einen Papagei.
🇹🇷 Thomas bir papağan görüyor.
🇩🇪 Thomas sieht den Papagei.
🇹🇷 Thomas papağanı görüyor.
🇩🇪 Thomas sieht seinen Papagei.
🇹🇷 Thomas papağanını görüyor.
🇩🇪 Thomas sieht ihn.
🇹🇷 Thomas onu görüyor.