Almancada İsmin -İ Hali (Akkusativ)

Belirtme hali olarak da adlandırılan Almancada ismin -i hali (Akkusativ) yükleme sorulan “Wen“, “Was”soruları ile bulunur. Almancada yaygın bir şekilde kullanılan ismin -i hali detaylı bir şekilde derlenmiştir.

Almancada İsmin -İ Hali

Benzer yapıyı Türkçede oluşturabilmek için ismin sonuna bir i, ı, u veya ü harfi ekleriz. Örneğin; evi, çocuğu, kadını, elmayı kelimeleri ismin -i halindedir. Almancada ise isimleri artikellerini değiştirmek suretiyle -i haline sokabiliriz. Ayrıca zayıf çekimli eril isimler de -(e)n eki alsa da çoğu isim ismin -i halinde bir ek almaz.

Birisi veya bir şey eylemi “yapıyor” ise ismin yalın hali kullanılır. Tersine birisi ya da bir şey eylemden etkileniyorsa o zaman belirtme hali olarak da adlandırılan ismin –i hali kullanılır. İlgili nesneye de belirtili nesne ya da dolaysız nesne denir. Almancada ise bu durum artikeller vasıtasıyla ifade edilir.

Artikeli das ve die olan isimler ismin -i halinde değişmezken buna karşılık artikeli der olanlar ise den olur. Çoğul isimler -i haline girerken artikelleri yine die kalır ve isimde de hiçbir değişiklik görülmez.

Der artikeline gelen einen ve keinen olurken die artikeline gelen eine ve keine, das artikeline gelen ein ve kein kalmaya devam eder.

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ (Yalın hal)	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Akkusativ (-i Hali)	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

Der Mann Adam	Den Mann Adamı
Die Frau Kadın	Die Frau Kadını
Das Haus Ev	Das Haus Evi
Die Männer Adamlar	Die Männer Adamları
Die Soldaten Askerler	Die Soldaten Askerleri

❗ Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı alan zayıf çekimli eril isimler, ismin -i halinde özel bir durum gösterir. Artikel tekilde den şekline döner ve sonlarına da çoğulda aldıkları –n veya –en takısı gelir.

Der Soldat Asker	Den Soldaten Askeri
Der Junge Çocuk	Den Jungen Çocuğu

Böyle isimlere gelen ein kelimesi -i halinde einen şekline girer ve yine ismin sonuna çoğuldaki eki –n veya –en gelir.

Ein Mann Bir adam	Einen Mann Bir adamı
Eine Frau Bir kadın	Eine Frau Bir kadını
Ein Haus Bir ev	Ein Haus Bir evi
Ein Soldat Bir asker	Einen Soldaten Bir askeri

Kein, keinen şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin:

Kein Mann Bir adam değil	Keinen Mann Bir adamı değil
Keine Frau Bir kadın değil	Keine Frau Bir kadını değil
Kein Haus Bir ev değil	Kein Haus Bir evi değil
Kein Soldat Bir asker değil	Keinen Soldaten Bir askeri değil

Önlerinde ein veya eine bulunan isimler çoğul yapılırken bu kelimeler kalkar ve ismin çoğul şekli artikeli die olduğu için keine kullanılır.

Keine Frauen Kadınlar değil	Keine Frauen Kadınları değil
Keine Häuser Evler değil	Keine Häuser Evleri değil
Keine Soldaten Askerler değil	Keine Soldaten Askerleri değil

Almanca Cümlelerde İsmin -İ Halini Tanımak

Almancada ismin -i hali ile yapılmış bir cümlede yükleme, kişi ise kimi (wen), nesne ise neyi (was) soruları sorularak bulunabilir.

Julia liebt ihren Mann. (Wen liebt Julia?)
Julia loves her husband. (Julia kimi seviyor?)
Ich habe einen Hund. (Was hast du?)
Benim bir köpeğim var. (Senin neyin var?)

Yukarıdaki örnekte Türkçeye çevridliğinde cümledeki belirtili nesne (Akkusativobjekt) net bir şekilde görülmektedir. Ancak bazı durumlarda Türkçe çevirileri başka şekillerde olabilir. Yukarıdaki örnekte, “Ich habe einen Hund.” cümlesini Türkçeye “Ben köpeğe sahibim.” şeklinde çevirmemiz gerekir ama Türkçede böyle bir cümleyi “Benim bir köpeğim var.” şeklinde söylemek daha düzgündür.

Bu tarz durumlarda ise ilgili cümle Türkçede -i halinde de kullanılabiliyorsa bu cümleye Akkusativ gözüyle bakabiliriz.

O halde ipucu olarak şunu söyleyebiliriz ki eğer nesne Türkçe olarak her iki şekilde de kullanılabiliyorsa (haliyle “kimi” veya “neyi” sorularına da cevap veriyordur) bu Akkusativ bir nesnedir.

Özetle yükleme kişiler için sorulan wen (kimi) veya nesneler için sorulan was (neyi) sorularına cevap alınıyorsa Akkusativ (-i hali olur). Yine de bu soruları Almanca olarak düşünmek gerekir. Eğer Türkçe olarak yükleme bu sorular sorulursa her iki şekilde de cevap alınabilir:

Er kauft einen Salat (ne <–> neyi)
O salata alıyor <–> O salatayı alıyor

❗ -i hali edatları haliyle ismin -i halinde kullanılır:

Ich laufe durch den Park.
Parkın içinden koşuyorum.

❗ -i hali bazı zaman ifadeleriyle kullanılabilir:

Jeden Tag gehe ich joggen.
Her gün koşuya giderim.

Yaygın kullanılanları aşağıdaki tabloda derlenmiştir:

jeden Tag	her gün
jeden Morgen	her sabah
letzten Sommer	geçen yaz
diesen Winter	bu kış
den ganzen Abend	bütün akşam

❗ -i hali fiilleri (verben mit Akkusativ) haliyle ismin -i halinde kullanılır:

-Ich habe einen Hund
Köpeğim var.
-Ich möchte eine Cola
Kola istiyorum.
-Ich nehme einen Hamburger.
Hamburger alacağım.

Bazı yaygın kullanılan -i hali fiilleri aşağıdaki tabloda derlenmiştir:

suchen	aramak
finden	bulmak
kaufen	satın almak
lesen	okumak
besuchen	ziyaret etmek
bestellen	sipariş vermek
trinken	içmek
essen	yemek

Akusativeobject çeşitli durumlarda ve sayıda olabilir:

Thomas sieht KoJo.
Thomas, KoJo’yu görüyor.
Thomas sieht einen Papagei.
Thomas bir papağan görüyor.
Thomas sieht den Papagei.
Thomas papağanı görüyor.
Thomas sieht seinen Papagei.
Thomas papağanını görüyor.
Thomas sieht ihn.
Thomas onu görüyor.