Almancada Di’li Geçmiş Zaman (Perfekt)

Almanca dil bilgisinde “Perfekt” yapısı, bir eylemin geçmişte tamamlandığını ifade eden kiptir. Türkçede bu durumu “di’li geçmiş zaman” (-dı/-di) ile anlatırız. Hatırlarsanız, “Präteritum” da aynı şekilde “di’li geçmiş zaman” anlatımı sağlar. Ancak, bu iki yapı arasındaki fark, kullanıldıkları bağlamlarla ilgilidir. Almancada “Perfekt” genellikle gündelik dilde tercih edilmektedir.

Almancada Di’li Geçmiş Zaman

“Perfekt” ile nasıl cümle kurabileceğimizi inceleyelim. “Perfekt”li cümlelerde, “haben” veya “sein” yardımcı fiilimizin “Präsens” (şimdiki zaman) çekimiyle cümledeki esas fiilin yeri olan ikinci sıraya gider. Esas fiil ise “Partizip II” (geçmiş zaman ortacı) halinde cümlenin sonuna gider.

• Präsens
  • 🇩🇪 Ich gehe ins Kino.
  • 🇹🇷 Sinemaya gidiyorum.
• Perfekt
  • 🇩🇪 Ich bin _sein ins Kino gegangen _{gehen: Partizip II}.
  • 🇹🇷 Sinemaya gittim.

Yukarıdaki örneğimizde, konuyu daha iyi anlatmak adına cümlenin hem “Präsens” hem de “Perfekt” halini gösterdim. “Perfekt” yaparken cümlenin ana fiili olan “gehen” fiili, “gegangen” şeklinde “Partizip II” formuna dönüştürülerek cümlenin sonuna yerleştirilmiştir. “Gehen” fiilinin bıraktığı yere ise “gehen” fiilinin “Perfekt” yardımcı fiili olan “sein” yardımcı fiili gelmiştir. “Sein” fiili, cümlenin öznesine uygun olarak (bu örnekte birinci tekil şahıs “ich” için) “Präsens” haliyle çekimlenir.

🇩🇪 Ich habe ein Buch gelesen.
🇹🇷 Kitap okudum.
🇩🇪 Wir sind nach Berlin gefahren.
🇹🇷 Berlin’e gittik.
🇩🇪 Sie hat gestern viel gearbeitet.
🇹🇷 Dün çok çalıştı.

Fiillerin çok büyük çoğunluğu “Perfekt” yardımcı fiil olarak “haben”ı kullanır. Pek azı yardımcı fiil olarak “sein” alır. “Perfekt” yardımcı fiili “sein” olan fiiller, genellikle hareket, değişim veya geçici durumları ifade eder. Bunlardan yaygın kullanılanları bilseniz yeter. Aşağıdaki tabloda on tanesini derledim:

Verb	Fiil	Partizip II
gehen	yürüyerek gitmek	gegangen
fahren	araçla gitmek	gefahren
kommen	gelmek	gekommen
laufen	koşmak	gelaufen
steigen	çıkmak	gestiegen
werden	olmak	geworden
bleiben	kalmak	geblieben
sterben	ölmek	gestorben
aufstehen	kalkmak	aufgestanden
einsteigen	araca binmek	eingestiegen

“Partizip II“nin nasıl yapıldığını ayrı bir derste ayrıntılı bir şekilde inceledim. Lütfen önce o dersi çalışıp bu derse geliniz. Bu derste sadece “Partizip II”nin “Perfekt” yaparken “cümlenin en sonuna gittiği” bilgisini paylaşacağım. Detaylı bilgiyi ilgili sayfada bulabilirsiniz. Ayrıca, “haben” ve “sein” fiillerinin “Präsens” (şimdiki zaman) çekimlerini muhakkak bilmelisiniz. Bakınız:

Zamir	Haben	Sein
ich	habe	bin
du	hast	bist
er/sie/es	hat	ist
wir	haben	sind
ihr	habt	seid
sie/Sie	haben	sind

“Perfekt” Hangi Durumlarda Kullanılır?

1. “Perfekt”, geçmişte tamamlanmış eylemleri ifade eder. Bu, eylemin geçmişte belirli bir noktada bitmiş olduğunu ve etkisinin günümüzde hissedildiğini gösterir. Bu yüzden “vollendete Vergangenheit” (tamamlanmış geçmiş) terimi kullanılır.

🇩🇪 Gestern habe ich einen Brief geschrieben.
🇹🇷 Dün bir mektup yazdım.
🇩🇪 Sie hat vor zwei Tagen das Auto repariert.
🇹🇷 İki gün önce arabayı tamir etti.
🇩🇪 Ich habe den Bericht bereits abgeschickt.
🇹🇷 Raporu çoktan gönderdim.
🇩🇪 Er hat das Buch vor einer Stunde gelesen.
🇹🇷 Kitabı bir saat önce okudu.

2. Genellikle bir eylemin sonucunu veya etkisini belirtmek için kullanılır. Yani, eylemin ne zaman yapıldığından çok, eylemin sonucunun şu anda ne olduğuna odaklanır. Bunu şöyle de düşünebilirsiniz: Sınavınıza az bir süre kalmış olsun ve hala bir konuyu çalışmadınız diyelim. Son bir çalışma yapıp artık hazır olduğunuzu düşündüğünüz an olur ya hani “nihayet bitti!” dediğiniz. İşte o bitiş anını “Perfekt” ile ifade ediyoruz. Eylem sürmüş, sürmüş nihayet bitmiş.

🇩🇪 Der Chef hat das Projekt genehmigt.
🇹🇷 Şef projeyi onayladı. (Projeye şu anda onay verilmiş durumda.)
🇩🇪 Die Kinder haben ihre Hausaufgaben gemacht.
🇹🇷 Çocuklar ödevlerini yaptılar. (Ödevler şu anda tamamlanmış.)
🇩🇪 Ich habe das Zimmer aufgeräumt.
🇹🇷 Odayı topladım. (Oda şimdi düzenli.)
🇩🇪 Sie hat das Fenster geöffnet.
🇹🇷 Pencereyi açtı. (Pencere şu anda açık.)

Ayrılabilen Fiillerin “Perfekt” Çekimleri

Ayrılabilen fiillerin “Perfekt” yapısında, “Partizip II” halleri fiil kökünden önce “ge-” ve sonra “-t” ya da “-en” eklenerek oluşturulur. Ayrılabilir önek ise “ge-” ekinin önüne gelir. Bu yapıda, fiilin öneki cümlenin başında yer alır ve fiilin kökü “Partizip II” haliyle birlikte kullanılır.

Infinitiv	Partizip II
aufstehen	aufgestanden
einschlafen	eingeschlafen
kennenlernen	kennengelernt
einkaufen	eingekauft

🇩🇪 Wir haben das Problem gelöst.
🇹🇷 Problemi çözdük.
🇩🇪 Meine Mutter hat das Fenster aufgemacht.
🇹🇷 Annem pencereyi açtı.
🇩🇪 Ich bin ausgegangen.
🇹🇷 Dışarıya çıktım.

Kip Belirteçlerinin “Perfekt” Çekimleri

Tarz fiillerle eğer “di’li geçmiş zaman” cümlesi kurulacaksa “Perfekt” değil “Präteritum” kullanılmalıdır.

🇩🇪 Ich musste das Buch lesen.
🇹🇷 Kitabı okumak zorundaydım.
🇩🇪 Er konnte die Aufgabe erledigen.
🇹🇷 Görevi tamamlayabildim.
🇩🇪 Wir durften früher nach Hause gehen.
🇹🇷 Eve erken gitmemize izin verildi.
🇩🇪 Sie wollte es selbst machen.
🇹🇷 Onu kendisi yapmak istedi.

Dönüşlü Fiillerin “Perfekt” Çekimleri

Dönüşlü fiillerin çok büyük çoğunluğu “haben” yardımcı fiili ile çekimlenir. “Dönüşlü zamir” ise (sich) yardımcı fiilden sonra gelir. Örneğin:

🇩🇪 Ich habe mich mit einer Rasierklinge rasiert.
🇹🇷 Jiletle tıraş oldum.
🇩🇪 Er hat sich schnell angezogen.
🇹🇷 Hemen giyindi.
🇩🇪 Ich habe mich gefreut.
🇹🇷 Sevindim.
🇩🇪 Ich habe mich ausgeruht.
🇹🇷 Dinlendim.