Almancada Şimdiki Zaman (das Präsens)

Das Präsens, Almancada şimdiki zaman yerine kullanılan bildirme kipidir. Ancak Almancada, Türkçedeki gibi ayrı bir geniş zaman olmaması nedeniyle das Präsens Türkçeye şimdiki zaman olarak aktarıldığı gibi geniş zaman olarak da aktarılabilir. 

Almancada Şimdiki Zaman

Bilindiği üzere varlıkların yaptığı işi, hareketi, oluşu çeşitli ekler alarak şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan kelimelere fiil denir. Fiiller vasıtasıyla da zaman anlatımları yapılmaktadır.

Präsens ile hem geniş zaman hem de şimdiki zaman anlatımları yapılabildiği için Türkçe çevirilerde uygun olanı tercih etmeliyiz. Kısaca geniş zaman ve şimdiki zamanı tanımlayarak Präsens ile anlatılabilecek zaman sınırlarını görelim:

⭐ Şimdiki zaman, şimdi olan, yani sözü söylediğimiz an devam etmekte olan bir iş, hareket veya oluşu anlatmak için kullanılır. Türkçede bir fiili geniş zaman yapmak için fiilin köküne “-yor’ eki eklenir.

Ayrıca buna işi, hareketi veya oluşu yapan şahsı gösteren bir takı eklenir (Ben Yapıyorum). Almancada da fiillerin şimdiki zaman olduklarını ifade etmek için fiil köküne çeşitli ekler getirilir.

⭐ Geniş Zaman, eylemin belirttiği işin her zaman yapıldığını, yapılmakta olduğunu, gelecekte de yapılacağını bildirir. Türkçede bir fiili bu zamana sokmak fiilin köküne “-ar’ eki konur.

Pek çok dilde olduğu gibi geniş zaman kullanarak gelecek anlatımları yapmak mümkündür. Bu yüzden Türkçe çevirilerde şimdiki zaman ve gelecek zaman olabildiği gibi gelecek zaman çevirileri de görmek mümkündür.

Özellikle Präsens cümlelerde bald (yakında), gleich (hemen), morgen (yarın), übermorgen( yarından sonra), in der nächsten Woche (gelecek hafta), im nächsten Jahr (gelecek yıl) gibi zaman zarfları kullanılmaktadır.

Zaten gündelik konuşmalarında gelecek ifadeleri içeren cümleler kuracakları zaman Präsens yaygın bir şekilde tercih edilmektedir.

Almancada Şimdiki Zaman Fiil Çekimleri

Fiiller ilgili zamanlara göre şahıs zamirlerine göre çekimlenmektedir. Anlamını merak ettiğimiz bir fiili sözlükte baktığımızda onları çekimsiz halde buluruz. İşte bu çekimsiz hale mastar hali denir. Mastar haldeki fiiller -en (kommen) ya da -n (wandern) ile biterler. Mastar son eki atıldığında da geriye fiilin kökü kalır (komm, wander).

Almancada Düzenli Fiillerde Fiil Çekimleri

Hangi eke ihtiyacımız olduğu eylemi gerçekleştiren şahıs zamirlerine bağlıdır. Böylece düzenli fiilleri onların çekimli halleriyle de ezberleme derdinden kurtulmuş olacağız.

Düzenli bir fiil, şahıs zamirlerine göre fiil köküne birtakım ekler almaktadır. Ayrıca düzenli olarak adlandırılmasının en büyük nedeni kökünde herhangi bir ses değişimi olmamasıdır. 

Aşağıdaki tablolarda mastarı -en veya -n olarak biten düzenli fiillerin şahıs zamirlerine göre aldıkları ekler gösterilmiştir.

Zamir	Ek
ich	-e
du	-st
er/sie/es	-t
wir	-en
ihr	-t
sie/Sie	-en

❗ Karışık fiiller her ne kadar düzensiz bir fiil olsa da, “Präsens” çekimlerinde düzenli bir fiilmiş gibi çekimlenir. Örneğin “kommen” (gelmek) böyle bir fiildir.

Zamir	Präsens
ich	komm-e
du	komm-st
er/sie/es	komm-t
wir	komm-en
ihr	komm-t
sie/Sie	komm-en

❗ Fiil kökü “-m” veya “-n” ile biten pek çok fiilin ikinci ve üçüncü şahıs zamirlerine “-e” kaynaştırma harfi eklenir.

❗ Fiil kökü “-d” veya “-t” ile biten karışık ve düzenli fiiller ikinci ve üçüncü şahıslarda “-e” kaynaştırma harfi fiil kökü ile şahıs eki arasına eklenir.

❗ Sonu “-eln” ile biten fiillerde şimdiki sadece birinci tekil şahısta fiil kökünün sonuna “-e” şahıs eki getirilmez. Bunun yerine fiil kökündeki “-e” ile “-l” harfi yer değiştirir.

Zamir	klingeln
ich	klingl-e
du	klingel-st
er/sie/es	klingel-t
wir	klingel-n
ihr	klingel-t
sie/Sie	klingel-n

Almancada Düzensiz Fiillerde Fiil Çekimleri

Almancada düzensiz fiiller kuvvetli (stark) ve karışık (gemischt) fiilleri içine alan bir bölümdür. Bu tür fiillerin fiil köklerinde ses değişikliği olmaktadır.

Almancada kuvvetli (stark) fiil olarak adlandırılan düzensiz fiiller Präsens çekimlerinde fiil köklerinde ses değişikliği yaşarlar. Bundan dolayı ikinci ve üçüncü tekil şahıs zamirlerinde belirli bir formasyona göre çekim eki almazlar (bazı fiiller kendilerine has bir özellik göstererek birinci tekil şahıs zamirinde de düzensizlik gösterebilir, örneğin; müssen, sein vb.).

Zamir	Düzenli	Düzensiz
ich	-e	-e
du	-st	🤷🏾‍♂️
er/sie/es	-t	🤷🏾‍♂️
wir	-en	-en
ihr	-t	-t
sie/Sie	-en	-en

❗ Almancada yaklaşık 200 adet düzensiz fiil bulunmaktadır. Bu durum, Almanca fiillerin çoğunluğunun düzenli olduğunu gösterse de, bu 200 düzensiz fiil sıkça kullanıldığı için ezberlenmesi önerilir.

Kuvvetli düzensiz fiiller çekimlenirken ikinci ve üçüncü tekil şahıs zamirlerindeki fiil kökü değişikliği genel olarak aşağıdaki gibidir:

a	➡️	ä
e	➡️	i
e	➡️	ie

Zamir	fallen	sehen	essen
ich	fall-e	seh-e	ess-e
du	fäll-st	sieh-st	is-st
er/sie/es	fäll-t	sieh-t	is-st
wir	fall-en	seh-en	ess-en
ihr	fall-t	seh-t	ess-t
sie/Sie	fall-en	seh-en	ess-en

Karışık (veya “gemischt” olarak adlandırılan) fiiller, Almanca’da özgün bir fiil kategorisidir. Bu fiiller, Präsens zamanında düzenli fiiller gibi çekimlenirken, Präteritum zamanında (di’li geçmiş zaman) düzensiz fiil özellikleri gösterir. Örneğin, “kommen” fiilinin Präsens çekiminde düzenli bir fiil gibi çekimlenmesine rağmen, Präteritum’da fiil kökünde ses değişikliği yaşar. Bu ses değişikliği nedeniyle, düzensiz bir fiil olarak kabul görür. Bakınız:

Zamir	Präsens	Präteritum
	kommen	kamen
ich	komm-e	kam (kommte)
du	komm-st	kam-st (kommtest)
er/sie/es	komm-t	kam (kommte)
wir	komm-en	kam-en (kommten)
ihr	komm-t	kam-t (kommtet)
sie/Sie	komm-en	kam-en (kommten)

Yukarıdaki tabloda, “kommen” fiili, eğer “Präteritum” zamanında düzenli bir fiil olsaydı “kommten” şeklinde çekimleneceği gösterilecekti. Ses değişkliği gösterdiği, “kommen” fiilinin Präteritum çekimi “kam” şeklinde gerçekleşir. Haliyle, fiil kökünde meydana gelen ses değişikliği nedeniyle düzensiz bir fiil olarak kabul edilir.

❗ Fiilin kökü “-s“, “-ss“,”ß“, “-z” ve “-x” ile biten fiillerde ikinci tekil şahısta (du) -st şahıs eki yerine -t getirilir.

Zamir	heißen
ich	heiße
du	heißt
er/sie/es	heißt
wir	heißen
ihr	heißt
sie/Sie	heißen

Almancada Şimdiki Zamanın Kullanım Durumları

Almancada “das Präsens” kullanabileceğiniz dört farklı durum vardır:

1. Şu anda olan bir şey hakkında konuşurken.
2. Her daim var olan şeylerde
3. Geçmişte başlayıp hala devam eden eylemlerde.
4. Gelecek hakkında konuşurken.

⭐ Almancada “das Präsens”, şu anda olan şeyleri anlatmak için kullanılır:

🇩🇪 Die Kinder spielen Fußball.
🇹🇷 Çocuklar futbol oynuyor.
🇩🇪 Es regnet.
🇹🇷 Yağmur yağıyor.
🇩🇪 Emma schläft.
🇹🇷 Emma uyuyor.

⭐ Almancada “das Präsens”, sürekli olan veya alışkanlık olarak yaptığınız şeyleri anlatmak için de kullanılır:

🇩🇪 In England regnet es viel.
🇹🇷 İngiltere’de çok yağmur yağar.
🇩🇪 Thomas spricht ein wenig Englisch.
🇹🇷 Thomas biraz İngilizce konuşuyor.
🇩🇪 Samstags spielen die Kinder Fußball.
🇹🇷 Çocuklar cumartesi günleri futbol oynarlar.

❗ Almancada, bir şeyin şu anda olduğunu vurgulamak için bazı alternatif yollar da kullanabiliriz:

• das Präsens + zarf
  • 🇩🇪 Meine Mutter kocht gerade das Abendessen.
  • 🇹🇷 Annem şu anda akşam yemeğini pişiriyor.
• beim + “isimleştirilmiş fiil”
  • 🇩🇪 lch bin beim Bügeln.
  • 🇹🇷 Ütü yapıyorum.
• eben/gerade dabei sein zu + Fiil
  • 🇩🇪 Maria ist gerade dabei, eine E-Mail zu schreiben.
  • 🇹🇷 Maria hala e-posta yazıyor.

⭐ Günlük yaşamda, geleceğe yönelik anlamlar içeren ifadeler bağlamdan açıkça anlaşıldığı sürece, gelecek zaman yerine şimdiki zaman daha sık kullanılır.

🇩🇪 Ich schreibe den Brief heute Abend. 👌🏻
🇩🇪 Ich werde den Brief heute Abend schreiben. 👍🏻
🇹🇷 Mektubu bu gece yazacağım.

“Ich werde” ifadesi Almanca’da gelecek zamanı belirtir ve eylemi geleceğe taşır. Ancak, gündelik konuşmada genellikle şimdiki zaman (Ich schreibe) kullanılır ve zaman bağlamı (bu durumda “heute Abend”) gelecekteki eylemi belirtir.

🇩🇪 Morgen spielt Roger Federer Tennis.
🇹🇷 Roger Federer yarın tenis oynayacak.
🇩🇪 Ich schreibe den Brief heute Abend.
🇹🇷 Mektubu bu gece yazacağım.
🇩🇪 Morgen um diese Zeit sind sie in London.
🇹🇷 Yarın bu zamanlar Londra’da olacaklar.

⭐ Bir eylem geçmişte başlayıp hala devam ediyorsa Almancada “das Präsens” kullanılır.

🇩🇪 lch wohne seit fünf Jahren hier.
🇹🇷 Beş yıldır burada yaşıyorum.
🇩🇪 Er lernt seit drei Jahren Deutsch.
🇹🇷 Üç yıldır Almanca öğreniyor.
🇩🇪 Sandra trinkt seit fünf Jahren keinen Tee mehr.
🇹🇷 Sandra beş yıldır çay içmiyor.

❗ Ancak belirtmek isterim ki, eğer geçmişte başlayan ilgili olay bitmişse das Perfekt kullanılır:

🇩🇪 Seit seinem Unfall habe ich ihn nur ein einziges Mal gesehen.
🇹🇷 Kazadan beri onu sadece bir kez gördüm.