Almancada “Lassen” Fiili ve Ettirgenlik

Merhaba arkadaşlar! Bu dersimizde Almancada ettirgenlik yapısını kurmamızı sağlayan “lassen” fiili üzerine konuşacağız.

Almancada “Lassen” Fiili

Almancada “lassen” fiili, kullanıldığı duruma göre farklı anlamlar taşır. Eğer cümlede ana fiil olarak kullanılırsa, “izin vermek” ya da “bırakmak” anlamına gelir. Ancak yardımcı fiil olarak kullanıldığında, “bir işi bir başkasına yaptırmak” anlamı taşır ve ettirgen bir yapı oluşturur.

Fiilimizin ne amaçla kullanıldığını öğrendiğimize göre hiç vakit kaybetmeden fiil çekimini öğrenelim. Almancada yeni bir fiil öğrenirken çekimini aşağıdaki gibi öğreniyorduk:

Zamir	Präsens	Präteritum	Perfekt
er/sie/es	lässt	ließ	hat gelassen

“Lassen” fiilinin Almancada düzensiz bir çekime sahip olduğunu öğrenmiş olduk. Konu anlatımı olması nedeniyle “şimdiki zaman” (Präsens) çekimini de vereyim:

Zamir	Präsens
ich	lasse
du	lässt
er|sie|es	lässt
wir	lassen
ihr	lasst
sie|Sie	lassen

1. “Lassen” fiili, cümlede ana fiil olarak kullanıldığında “bırakmak” anlamına gelir:

🇩🇪 Ich habe das Rauchen gelassen.
🇹🇷 Sigarayı bıraktım.
🇩🇪 Er hat das Trinken gelassen.
🇹🇷 İçki içmeyi bıraktı.
🇩🇪 Wir haben den Streit gelassen.
🇹🇷 Kavga etmeyi bıraktık.
🇩🇪 Sie hat das Weinen gelassen.
🇹🇷 Ağlamayı bıraktı.
🇩🇪 Du solltest das Lügen lassen.
🇹🇷 Yalan söylemeyi bırakmalısın.

2. Almancada “lassen” fiili, cümlede yardımcı fiil görevindeyken “izin vermek, yaptırtmak, bir işi bir başkasına yaptırtmak” gibi anlamlara gelir. Ana fiil ise “mastar” (Infinitiv) halinde cümlenin sonuna gider.

🇩🇪 Ich lasse mein Auto reparieren.
🇹🇷 Arabamı tamir ettiriyorum.
🇩🇪 Ich lasse mir die Haare schneiden.
🇹🇷 Saçlarımı kestiriyorum.
🇩🇪 Wir lassen das Haus renovieren.
🇹🇷 Evi yeniletiyoruz.
🇩🇪 Er lässt seine Kleidung reinigen.
🇹🇷 Kıyafetlerini temizletiyor.

“Sich Lassen” ile Edilgen Anlam

Eğer cümlenin öznesi üçüncü tekil şahıs (er/sie/es) ya da üçüncü çoğul şahıs (sie) ise “sich lassen” kullanımı “können + Passiv” ile yapılmış bir edilgen anlamı ortaya çıkarabilir. Hatta bu şekilde yapmanız ifadenizi daha da doğallaştıracaktır. Örneğin:

🇩🇪 Dieses Problem kann leicht gelöst werden. 👍🏻
🇹🇷 Dieses Problem lässt sich leicht lösen. 👌🏻
🇹🇷 Bu problem kolayca çözülebilir.

❗ “Lassen” fiilinin yukarıdaki kullanımını “sich lassen” dönüşlü fiili ile karıştırmamak gerekir. Zira her “sich lassen” bulunan cümlede edilgen (Passiversatz) anlamı aramamak gerekir.

🇩🇪 Ich habe mir die Haare schneiden lassen.
🇹🇷 Saçlarımı kestirdim.

Yukarıdaki örnekte “Dativ” bir nesne kullanıldığı için bunun ettirgen anlamı veren dönüşlü bir fiil olduğu kolayca anlaşılmakta. Bazen bu durum kolayca anlaşılmayabilir. O yüzden cümlenin anlamından yorumlamak gerekecek. Bakınız:

• Reflexiv
  • 🇩🇪 Meine Freundin lässt sich die Haare scheiden.
  • 🇹🇷 Kız arkadaşım saçlarını kestiriyor.
• Passiversatz
  • 🇩🇪 Das Karzinom lässt sich operieren.
  • 🇹🇷 Kanser ameliyat edilebilir.

Tabi siz cümlede “Kız arkadaşımın saçları kolayca kesilebilir.” gibi bir anlam vermek istiyorsanız o zaman edilgen yapıyı kullanabilirsiniz. Ancak ikinci durumda da fark edileceği üzere bir tümör kendi kendini ameliyat ettiremez. Dolayısıyla edilgen olduğu görülmektedir.

Her ikisinin de makul gelebileceği durumlar olabilir. Böylesi durumlarda cümlede verilmek istenen anlama göre hareket etmeliyiz:

• Reflexiv
  • 🇩🇪 Thomas lässt sich operieren.
  • 🇹🇷 Thomas kendini ameliyat ettiriyor.
  • 🇹🇷 Thomas ameliyat oluyor.
• Passiversatz
  • 🇩🇪 Thomas lässt sich operieren.
  • 🇹🇷 Thomas ameliyat edilebilir.