“Genitiv”de Sıfat Çekimleri

Bu dersimizde, Almancada sıfatların “Genitiv” (tamlayan hali) formdaki çekimlerinin nasıl yapılacağını inceleyeceğiz. Bu konuyu çalışmadan önce isimlerin “yalın halde” aldıkları çekim ekleri konusunu şiddetle çalışmanızı tavsiye ederim. Zira o dersimizde sıfatların güçlü (starke), zayıf (schwache) ve karışık (gemischte ) olmak üzere üç farklı şekilde çekimlendiğini ve neden böyle adlandırıldığını anlatmıştık. Adlandırmanın mantığını anlarsanız gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.

“Genitiv”de Güçlü Çekim

Sıfatımız, önüne geldiği ismin önünde eğer herhangi bir artikel (der, die, das, ein, eine, kein, keine) veya sahiplik zamiri (mein, dein, sein, vb.) bulunmadığında güçlü bir şekilde çekimlenir. Zira çekimine uyacağı bir belirteç yoktur. Böylesi isimlerle birlikte kullanılan sıfatlarda, sıfatların sonuna aşağıdaki tabloda koyu olarak gösterilen çekim ekleri getirilir.

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	großer …	große …	großes …	große …
Akkusativ	großen …	große …	großes …	große …
Dativ	großem …	großer …	großem …	großen …
Genitiv	großen …	großer …	großen …	großer …

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere “Genitiv” moddaki sıfatın sahip olduğu çekim ekleri (-er) dişil ve çoğulda, belirli artikellerinin (der) ekleriyle parallelik gösterirken, eril ve nötr cinsiyetler -en eki almaktadır

• Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “-en” (der ➡️ des)
• Dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “-er” (die➡️ der)
• Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “-en” (das➡️ des)
• Çoğul isimleri tanımlayan sıfatlar için “-er” (die➡️ der)

🇩🇪 Ich bin des großen Lärms müde.
🇹🇷 Tüm bu gürültüden bıktım.
🇩🇪 Wir sind Fans großer Kunst.
🇹🇷 Biz büyük sanatın hayranlarıyız.
🇩🇪 Sie sind sich des großen Risikos bewusst.
🇹🇷 Büyük riskin farkındalar.
🇩🇪 Wir bedauern den Verlust großer Chancen.
🇹🇷 Büyük fırsatların kaybını üzülerek kabul ediyoruz.

“Genitiv”de Zayıf Çekim

Bu çekim, belirli bir artikel (der, die, das) veya “dieser, jener vb.” ile birlikte kullanıldığında uygulanır. Neden mi? Çünkü artikel varsa, sıfat ona uyum sağlar ve ona göre çekimlenir. Aşağıdaki tabloda, sıfatın önüne geldiği ismin belirli artikeline göre aldığı eklere göre gösterilmiştir. Bu ekler pekala başka bir belirleyici (dieser, jener vb.) ile birlikte kullanıldığında da uygulanır:

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	der große …	die große …	das große …	die großen …
Akkusativ	den großen …	die große …	das große …	die großen …
Dativ	dem großen …	der großen …	dem großen …	den großen …
Genitiv	des großen …	der großen …	des großen …	der großen …

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere ismin -i halindeki sıfatın sahip olduğu çekim ekleri bütün cinsiyetlerde ve hatta çoğulda aynıdır (-en).

🇩🇪 Das ist der Preis des großen Hauses.
🇹🇷 Bu, büyük evin fiyatıdır.
🇩🇪 Ich bin Fan der großen Idee.
🇹🇷 Büyük fikrin hayranıyım.
🇩🇪 Sie sind sich des großen Problems bewusst.
🇹🇷 Büyük sorunun farkındalar.
🇩🇪 Das ist der Ursprung der großen Ideen.
🇹🇷 Büyük fikirlerin çıkış noktası budur.

“Genitiv”de Karışık Çekim

Bu çekimde sıfatımızın önünde bulunan isimde belirsiz artikel (ein, eine, kein, keine) ya da sahiplik zamiri (mein, dein, sein, …) bulunur. Böylesi durumlarda karışık çekim uygulanır.

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	ein großer … kein großer … mein großer …	eine große … keine große … meine große …	ein großes … kein großes … mein großes …	✖️ keine großen … meine großen …
Akkusativ	einen großen … keinen großen … meinen großen …	eine große … keine große … meine große …	ein großes … kein großes … mein großes …	✖️ keine großen … meine großen …
Dativ	einem großen … keinem großen … meinem großen …	einer großen … keiner großen … meiner großen …	einem großen … keinem großen … meinem großen …	✖️ keinen großen … meinen großen …
Genitiv	eines großen … keines großen … meines großen …	einer großen … keiner großen … meiner großen …	eines großen … keines großen … meines großen …	✖️ keiner großen … meiner großen …

❗ Belirsiz artikel (ein-eine) çoğul halde kullanılmaz.

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere ismin “-in” halindeki sıfatların sahip olduğu çekim ekleri bütün belirsiz artikellerde ve sahiplik zamirlerinde “-en“ şeklindedir.

🇩🇪 Das ist der Preis eines großen Hauses.
🇹🇷 Bu, büyük bir evin fiyatıdır.
🇩🇪 Ich habe die Kontrolle meines großen Projekts verloren.
🇹🇷 Büyük projemin kontrolünü kaybettim.
🇩🇪 Sie ist die Schöpferin einer großen Idee.
🇹🇷 O, büyük bir fikrin yaratıcısıdır.
🇩🇪 Das ist die Folge meiner großen Entscheidung.
🇹🇷 Bu, büyük kararımın sonucudur.
🇩🇪 Er ist sich eines großen Problems bewusst.
🇹🇷 O, büyük bir sorunun farkında.
🇩🇪 Das ist das Ergebnis meines großen Experiments.
🇹🇷 Bu, benim büyük deneyimimin sonucudur.

Kısaca sıfatların yalın halde, -i halinde, -e halinde ve -in halinde aldıkları çekim ekleri aşağıdaki gibi özetleyebilirim:

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	großer … der große … ein großer … kein großer … mein großer …	große … die große … eine große … keine große … meine große …	großes … das große … ein großes … kein großes … mein großes …	große … die großen … ✖️ keine großen … meine großen …
Akkusativ	großen … den großen … einen großen … keinen großen … meinen großen …	große … die große … eine große … keine große … meine große …	großes … das große … ein großes … kein großes … mein großes …	große … die großen … ✖️ keine großen … meine großen …
Dativ	großem … dem großen … einem großen … keinem großen … meinem großen …	großer … der großen … einer großen … keiner großen … meiner großen …	großem … dem großen … einem großen … keinem großen … meinem großen …	großen … den großen … ✖️ keinen großen … meinen großen …
Genitiv	großen … des großen … eines großen … keines großen … meines großen …	großer der großen einer großen keiner großen meiner großen	großen … des großen … eines großen … keines großen … meines großen …	großer … der großen … ✖️ keinen großen … meinen großen …