Almancada İsmin İn-Hali

Almancada İsmin İn-Hali olarak adlandırılan der Genitiv, Tamlayan durumu iyelik belirtmek için kullanılır.

Almancada İsmin İn-Hali: Der Genitiv

Türkçede “Fevzi’nin öğretmeni, polisin evi, çocuğun köpeği, doktorun hastası” gibi bir ismin başka bir isme ait olduğunu gösteren durumlara isim tamlaması denir. Dikkat edilirse, Türkçede isim tamlaması ilk ismin sonuna (kelimenin son harfine uyarak -nin, -nın, -un, -in, -in gibi şekillere giren) bir -in takısı eklenerek yapılmaktadır. Sona eklenen bu takı yüzünden ismin bulunduğu hale in-hali denir.

Artikeli der ve das olanlar des, die olanlar ise der olur. Aşağıdaki tabloda hal durumlarının hem özeti verilmiş olup hem de in-halindeki değişim gösterilmiştir.

	eril	dişil	nötr	çoğul
1. Yalın Hal:
	der	die	das	die
	ein	eine	ein	✖️
	kein	keine	kein	keine
2. İ-Hali:
	den	die	das	die
	einen	eine	ein	✖️
	keinen	keine	kein	keine
3. E-Hali
	dem	der	dem	den
	einem	einer	einem	✖️
	keinem	keiner	keinem	keinen
4. İn-Hali
	des	der	des	der
	eines	einer	eines	✖️
	keines	keiner	keines	keiner

Artikellerdeki değişim yukarıda gösterildiği gibidir. Ancak bazı isimlere de ekler gelmektedir;

Artikeli der ve das olan isimlerin artikeli des şeklini alır ve ismin sonuna da –s veya –es takısı eklenir. İsim tek heceliyse sona –es takısı, iki veya daha çok heceliyse –s takısı eklenir. Ayrıca  -s, -z, -ß veya -x ile biten isimler de sonlarına –es takısı alırlar.

Aşağıdaki tablodaki öneklerde, der Mann, das Buch, das Kind isimleri tek heceli oldukları için in-halinde sonlarına –es gelmiştir. Buna karşılık das Mädchen ismi iki heceli olduğu için sonuna –s takısı almıştır.

Artikeli die olan bir isim, önündeki die artikeli der şekline getirilerek in-haline sokulur. İsmin sonuna ise hiçbir takı eklenmez.

das Mädchen kız	des Mädchens kızın
das Buch kitap	des Buches kitabın
der Mann adam	des Mannes adamın
das Kind çocuk	des Kindes çocuğun
die Frau kadın	der Frau kadının
die Tür kapı	der Tür kapının

Çoğul isimler de aynı, artikeli die olan isimler gibi in-haline sokulur. Çoğul isimlerin önünde de die artikeli olduğundan, die artikeli in-halinde der şekline girer ve ismin sonuna hiçbir takı gelmez.

die Bilder resimler	der Bilder resimlerin
die Soldaten askerler	der Soldaten askerlerin

! Önemli bir notu belirteyim: Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimler ismin in-haline sokulurken özel bir durum gösterirler. Der olan artikel des şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna –s veya –es yerine çoğulda aldıkları takı, yani –n veya –en eklenir.

der Junge çocuk	die Jungen çocuklar	des Jungen çocuğun
der Soldat asker	die Soldaten askerlerin	des Soldaten askerin

Özel İsimlerde İsmin İn-Hali

İngilizcedeki gibi ismin sonuna –s eki eklenerek in-hali yapılabilir. Özellikle konuşma dilinde bu şekilde bir kullanım oldukça yaygındır.

Das ist Gills Haus. Bu Giil’in evidir.

Das ist Jullies Blume. Bu Jullie’nin çiçeğidir.

Ein-Eine belirsiz artikellerinde ismin in-halinde ise ein, eines şekline girer ve ismin sonuna –s veya –es takısı eklenir.

Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimlerde kullanılan ein belirsiz artikeli ismin in-haline sokulurken ise: Ein, eines şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin, “Eines Soldaten (Bir askerin)”.

Artikeli die olanlarda kullanılan Eine belirsiz artikelinde ise ismin in-halinde einer şekline girer ve isim sonuna bir şey almaz.

ein Mann bir adam	eines Mannes bir adamın
ein Kind bir çocuk	eines Kindes bir çocuğun
ein Arzt bir doktor	eines Arztes bir doktorun
eine Frau bir kadın	einer Frau bir kadının

Kein-Keine ile olumsuz yapılırken Almancada ismin in-hali aşağıdaki gibi olur;

kein Mann bir adam değil	keines Mannes bir adamın değil
kein Kind bir çocuk değil	keines Kindes bir çocuğun değil
kein Arzt bir doktor değil	keines Arztes bir doktorun değil
keine Frau bir kadın değil	keiner Frau bir kadının değil

Çoğul isimlerin önünde kullanılan keine e-halinde keinen şekline girer. Artikeli der olanlar çoğul olumsuz yapılırken e-haline sokulurken ismin sonuna da –n veya –en eklenir, ismin çoğul şekli -n veya -en ile bitiyorsa gene bu takılar eklenmez. Bu, yukarıdaki tekil isimlerin önünde kullanılan keine ile karıştırılmamalıdır.

Keine Lehrer Öğretmenler değil	Keiner Lehrern Öğretmenlerin değil
Keine Jungen Çocuklar değil	Keiner Jungen Çocukların değil

Almancada İsmin İn-Hali Örnekleri

🔊	Das sind die Bilder der Freunde. Bunlar arkadaşların resimleridir.
🔊	Das sind die Fenster des Hauses. Bunlar evin pencereleridir.
🔊	Das ist der Lehrer der Kinder. Bu çocukların öğretmenidir.
🔊	Das Buch des Schülers ist schön. Öğrencinin kitabı güzeldir.
🔊	Die Mappe des Kindes ist alt. Çocuğun çantası eskidir.

Almancada İsmin İn-Hali: Not

Bir isim tamlamasının Türkçesiyle Almancası arasında iki önemli fark vardır.

Birincisi, Türkçe bir tamlamada ilk yerde bulunan isim bunun Almancasında ikinci yerde bulunur. Örneğin, “adamın şapkası” tamlamasının Almancası “der Hut des Mannes” şeklinde olur.

İkinicisi, Türkçe tamlamada ikinci yerde bulunan ismin sonuna bir -ı veya -i eklenmesine karşılık bu ismin Almancası yalın halde bulunur. Örneğin, “Kadının kitabı” derken “kitap” kelimesinin sonuna bir “ı” eklenmekte, bunun Almancası das Buch ise hiç değişmeden aynen, yalın halde kullanılmaktadır.

Tamlayan durumu olan ismin-in hali konuşma dilinden ziyade yazı dilinde yaygın kullanılır. Konuşma dilinde tamamen aynı anlamı sağlayan von + ismin e-hali kullanılır. İsmin e-hali Almancada en çok kullanılan hal çeşididir.

Ayrıca, fiili ikinci yere getirmek için isim tamlamasını meydana getiren iki isim birbirinden ayrılamaz, ikisi de yanyana bulunmalıdır.

das Buch des Lehrers öğretmenin kitabı

das Buch des Kindes çocuğun kitabı

das Buch der Schülerin kız öğrencinin kitabı

die Bücher der Freunde arkadaşların kitapları