Almancada İsmin -İn Hali (Genitiv)

Almancada “Genitiv”, sahiplik ilişkilerini belirtirken kullanılan “tamlayan” durumu olup “ismin -in” hali olarak bilinir.

Almancada İsmin -İn Hali

Bilindiği üzere Türkçede “Fevzi’nin öğretmeni, polisin evi, çocuğun köpeği, doktorun hastası” gibi bir ismin başka bir isme ait olduğunu göstermek için kullanılan tamlamalar olduğu görülmektedir. Almancada böylesi bir anlatımı “Genitiv” ile sağlarız. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:

Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Akkusativ	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Dativ	dem einem keinem	der einer keiner	dem einem keinem	den ✖️ keinen
Genitiv	des eines keines	der einer keiner	des eines keines	der ✖️ keiner

Artikellerdeki değişim yukarıdaki tabloda gösterildiği gibidir. Ancak belirtmek isterim ki artikel değişiminin yanı sıra isimler bazı çekim ekleri de almaktadır.

Artikeli der ve das olan isimlerin artikeli des şeklini alır ve ismin sonuna da –s veya –es takısı eklenir. İsim tek heceliyse sona –es takısı, iki veya daha çok heceliyse –s takısı eklenir. Artikeli die olan bir isim, önündeki die artikeli der şekline getirilerek -in haline sokulur. İsmin sonuna ise hiçbir takı eklenmez. Çoğul isimlerin artikeli die olduğundan (tıpkı artikeli die olan isimler gibi) Genitiv formunda der şekline girer ve ismin sonuna hiçbir takı gelmez. Daha iyi anlaşılması adına örnek üzerinden bu durumu inceleyelim:

Hal	Tekil	Çoğul
Nominativ	der Computer bilgisayar die Blume çiçek das Buch kitap	die Computer bilgisayarlar die Blumen çiçekler die Bücher kitaplar
Akkusativ	den Computer bilgisayarı die Blume çiçeği das Buch kitabı	die Computer bilgisayarları die Blumen çiçekleri die Bücher kitapları
Dativ	dem Computer bilgisayara der Blume çiçeğe dem Buch dem Buche kitaba	den Computern bilgisayarlara den Blumen çiçeklere den Büchern kitaplara
Genitiv	des Computers bilgisayarın der Blume çiçeğin des Buches des Buchs kitabın	der Computer bilgisayarların der Blumen çiçeklerin der Bücher kitapların

Peki, bu kadar mı? Hayır! Almancada bazı eril isimler “N-Deklination” olarak adlandırılan “zayıf çekime” maruz kalır. Bu tarz isimler tekil formatlarına, çoğulda aldıkları -(e)n ekini almaktadırlar. Yani zayıf çekimli eril isimler -(e)s yerine çoğulda aldıkları “-(e)n” ekini alır. Örnek olarak “der Soldat, en” kelimesini inceleyelim:

Hal	Tekil	Çoğul
Nominativ	der Soldat asker	die Soldaten askerler
Akkusativ	den Soldaten askeri	die Soldaten askerleri
Dativ	dem Soldaten askere	den Soldaten askerlere
Genitiv	des Soldates des Soldaten askerin	der Soldaten askerlerin

Almancada Özel İsimlerdeki İsmin -İn Hali

Özeli isimlerde pekala “Genitiv” formata sokulabilir. Hani Türkçede “Ahmet’in kalemi” şeklinde özel isme gelen iyelik eki Almancada da bulunmaktadır. Bu ek tıpkı İngilizcedeki gibi özel ismin sonuna eklenen “-s“ ekidir. İngilizceden farklı olarak bu ek kesme işaretiyle ayrılmaz, isme yapışık olarak eklenir. Örneğin:

🇩🇪 Das ist Gills Haus.
🇹🇷 Bu Giil’in evidir.
🇩🇪 Hannas Katze ist so süß.
🇹🇷 Hanna’nın kedisi çok tatlı.

Almancada “Genitiv” Kullanımı

Bir isim tamlamasının Türkçesiyle Almancası arasında iki önemli fark vardır:

1. Türkçe bir tamlamada ilk yerde bulunan isim bunun Almancasında ikinci yerde bulunur. Örneğin, “adamın şapkası” tamlamasının Almancası “der Hut des Mannes” şeklinde olur.

🇩🇪 Das sind die Bilder der Freunde.
🇹🇷 Bunlar arkadaşların resimleridir.
🇩🇪 Das sind die Fenster des Hauses.
🇹🇷 Bunlar evin pencereleridir.
🇩🇪 Das ist der Lehrer der Kinder.
🇹🇷 Bu çocukların öğretmenidir.
🇩🇪 Das Buch des Schülers ist schön.
🇹🇷 Öğrencinin kitabı güzeldir.
🇩🇪 Die Mappe des Kindes ist alt.
🇹🇷 Çocuğun çantası eskidir.

2. Türkçe tamlamada ikinci yerde bulunan ismin sonuna ilgi eki olan “-ı/-i” eklenmesine karşılık Almancası yalın halde bulunur. Örneğin, “Kadının kitabı” derken “kitap” kelimesinin sonuna bir “-ı” ilgi eki eklenmekte, bunun Almancası “das Buch” ise yalın halde kullanılmaktadır.

3. “Genitiv”i oluşturan isimlerin kisi de yan yana bulunur.

🇩🇪 das Buch des Lehrers
🇹🇷 öğretmenin kitabı
🇩🇪 das Buch des Kindes
🇹🇷 çocuğun kitabı
🇩🇪 das Buch der Schülerin
🇹🇷 kız öğrencinin kitabı
🇩🇪 die Bücher der Freunde
🇹🇷 arkadaşların kitapları

4. “Genitiv” haldeki isimlerin arasına sıfat, zarf veya diğer kelimeler girebilir. Bu tür eklemeler, genellikle sahiplik ilişkisini detaylandırmak veya daha fazla bilgi vermek amacıyla kullanılır.

🇩🇪 der Wert des alten, seltenen Buches
🇹🇷 eski, nadir kitabın değeri
🇩🇪 die Notizen des fleißigen Schülers
🇹🇷 çalışkan öğrencinin notları

❗ Tamlayan durumu olan ismin “-in” hali konuşma dilinden ziyade yazı dilinde yaygın kullanılır. Konuşma dilinde tamamen aynı anlamı sağlayan “von + ismin -e hali” kullanılır. Dolayısıyla bu tür anlatımlarda “Genitiv” yerine “von + Dativ” kullanılır.