Almanca Alfabe: A’dan Z’ye Harfler ve Okunuşları

Merhabalar! Bu yazımızda Almanca öğrenirken ilk durak olarak ele almamız gereken Almanca alfabe konusuna başlayacağız. İlk durak diyorum çünkü Almanca dinlediğimiz şeyleri anlamak ve gerektiğinde bunları yazıya dökebilmek için harfleri ve sahip oldukları özellikleri bilmemiz gerekmektedir. Ayrıca, konuşma becerilerimizi test edeceğimiz zamanlar geldiğinde Almanca telaffuzumuzun karşı taraf tarafından da anlaşılması elzemdir.

Şimdilik artikelleri dert etmeyin; o bölümle de ilgileneceğiz. Ancak öncelikli olarak, Almanca alfabesinin temel özelliklerini öğrenelim. Neymiş ne değilmiş kılı kırk yaracasına inceleyelim.

Harflerin Önemi

İlkokul derslerinde de hatırlayacağınız üzere harf, bir dilin yazılı formunda kullanılan temel birim olup bir ses veya ses kombinasyonunu temsil eder. Genel olarak harflerin kelimeleri oluşturmak kullanıldığını bilsek de aslında onların sesle alakalarını göz ardı ettiğimiz için sık sık Almancayı Türkçedeki kurallarla benzeştirmekteyiz.

Örneğin, bizim alfabemizde 29 harf bulunmaktadır ve her biri belirli bir sesi temsil eder. Buna karşılık Almanca alfabe, tıpkı Türkçe gibi Latin alfabesinden türetilmiş olup toplamda 30 harften oluşmaktadır. Arada bir harf fazlası gibi bakmayın zira bazı harfler sadece Türkçede bulunuyorken bazıları ise sadece Almancada bulunmaktadır.

Üstüne üstlük Almanca, Almanca alfabede olmadığı halde başka dillerden gelen kelimelerin “okunuşlarını ve yazılışlarını” da olduğu gibi alma eğilimi gösterdiğinden birtakım kelimelerde farklı harflerin de kullanıldığına şahit olabilirsiniz. Örneğin, Alman alfabesinde olmadığı halde Fransızcadan geçen “Café” kelimesindeki é harfi Almanca alfabede yoktur.

Yeri gelmişken Almanca alfabeyi de kısaca tanıtayım. Almancada alfabe; 26 harf, 3 Umlaut (ä, ö, ü) ve 1 eszett (ß) olmak üzere toplamda 30 harften oluşmaktadır. Neden böylesi bir adlandırmaya sahip olduğunu yazının geri kalanında bulacaksınız, ondan önce son kez şunu söylemek istiyorum: Almanca alfabeyi ve harflerin okunuşlarını layıkıyla öğrenmek, kelimedeki vurguyu anlamayı kolaylaştırdığı gibi dinleme ve konuşma becerileriniz için de oldukça yararlı bir konudur. Bu yüzden gereken önemin verilmesini tavsiye ederiz.

Almanca Alfabe

Öncelikle iki alfabe arasındaki farklara değinelim: Türkçede bulunan Ç, ç, Ğ, ğ, Ş, ş, İ, ı harfleri Alman alfabesinde bulunmazken Alman alfabesinde bulunan Q, q, W, w X, x, Ä, ä harfleri de bizim alfabemizde bulunmaz. Yani buradan hareketle diyebiliriz ki, Alman alfabesinde olup Türkçede olmayan harfler; ä, ß, w, x şeklindedir. Tüm bunları öğrenmeme rağmen Almancada büyük i harfinin, yani “İ“nin olmaması beni çok şaşırtmıştır. Evet, Almancada büyük “İ” harfi yoktur. Bu şaşırma duygumu sizlerle paylaşmak istedim.

Almanca alfabenin bir diğer şaşırtıcı noktası ise “eszett” olarak telaffuz edilen “ß” harfidir. Anadilleri her ne kadar Almanca olsa da Lihtenstayn ve İsviçre gibi ülkeler kendi alfabelerinde “ß” harfini kullanmamaktadır. Bu harfin görevini “çift s”, yani “ss” ile sağlarlar.

Bu vesileyle Almancanın sadece Almanya’da anadil olarak konuşulmadığını da belirtmiş olayım. Zira Almanca, sadece Almanya’da değil İsviçre, Belçika, Lüksemburg, Lihtenştayn ve Avusturya gibi diğer Avrupa ülkelerinde de ana dil olarak konuşulmaktadır. Haliyle bu durum Almancayı Avrupa’da en çok konuşulan dillerden biri yapmaktadır.

Almancada Harfler

Aşağıdaki tabloda Alman alfabesinde bulunan harfler hem büyük hem küçük harfleriyle beraber gösterilmiştir. Ayrıca bu harflerin sahip olduğu sesleri ise butonlar vasıtasıyla dinleyebilirsiniz. Siz de benzer şekilde telaffuz etmeye çalışın, ilerde faydasını göreceksiniz. 😉

ABC	abc	Örnek
🔊 A	a	🔊 Apfel
🔊 B	b	🔊 Banane
🔊 C	c	🔊 Couch
🔊 D	d	🔊 Deutsch
🔊 E	e	🔊 Elefant
🔊 F	f	🔊 Fisch
🔊 G	g	🔊 Gitarre
🔊 H	h	🔊 Haus
🔊 I	i	🔊 Igel
🔊 J	j	🔊 Januar
🔊 K	k	🔊 Kaffee
🔊 L	l	🔊 Liebe
🔊 M	m	🔊 Mann
🔊 N	n	🔊 Nagel
🔊 O	o	🔊 Orange
🔊 P	p	🔊 Pinguine
🔊 Q	q	🔊 Quiz
🔊 R	r	🔊 Rot
🔊 S	s	🔊 Sonne
🔊 T	t	🔊 Tee
🔊 U	u	🔊 Uhr
🔊 V	v	🔊 Vogel
🔊 W	w	🔊 Wolke
🔊 X	x	🔊 Xylofon
🔊 Y	y	🔊 Yak
🔊 Z	z	🔊 Zeit
🔊 Ä	ä	🔊 Bär
🔊 Ö	ö	🔊 Öl
🔊 Ü	ü	🔊 Fünf
🔊 ẞ	ß	🔊 Fuß

Evet, Almanca alfabedeki harflerin okunuşu bu harfleri tek tek okuyacağınız zaman yukarıda gösterildiği gibidir. Ancak “farklı harf kombinasyonlarının” temsil ettiği başka sesler de olduğu için kelime içindeki okunuşları değişiklik gösterebilmektedir. Bu konuya tekrar geleceğiz. Ama öncelik olarak Almancadaki özel harfleri tanıyalım.

Almancada “Umlaut” olarak adlandırılan harfler bulunmaktadır. Görevi anlamını idrak etmemize yardımcı olacağı için sözlük anlamını paylaşmak istiyorum. “Umlaut“, “sesli harfin” telaffuzunun inceldiğini göstermek için sesli harfin üzerine yerleştirilen çift nokta işaretidir. Üç tane bulur; “ä” (Umlaut a), “ö” (Umlaut o) ve “ü” (Umlaut u) harfleridir. Zaten “ö” ve “ü” harflerinin sahip oldukları sesleri Türkçedeki ile aynıdır. Buna karşılık “ä” harfi ise “e” şeklinde telaffuz edilir.

Şunu da belirteyim; “ä, ö, ü” ve “ß” harflerinin alternatif yazımı da bulunmaktadır; “ä = ae”, “ö = oe”, “ü = ue” ve “ß = ss” şeklinde yazılabilir. Ancak genel olarak zorda kalınsa dahi bu harflerin alternatif yazılışları pek tercih edilmemektedir. Sizin de tercih etmemenizi tavsiye ederim. Eh, “ä” ve “ß” harflerinin klavyede mevcut olmamasından ötürü alternatif olarak biraz uğraştırıcı metotları deneyebilirsiniz. Google’a “umlaut a” şeklinde arama yaparak ilgili harfin yazımına ulaşabilirsiniz. Yine benzer şekilde tarayıcınıza “esszet” yazarak “ß” harfine ulaşabilirsiniz.

Ancak internet bağlantınız yoksa endişe etmeyin. Zira klavyede kullanacağınız harf kombinasyonlarıyla bu harfleri elde etmek pekala mümkün. “Alt” tuşuna basılı tutarak sırayla aşağıdaki rakamlara basıp ilgili harfleri yazabilirsiniz:

• Alt + 0196 = Ä
• Alt + 0228 = ä
• Alt + 0214 = Ö
• Alt + 0246 = ö
• Alt + 0220 = Ü
• Alt + 0252 = ü
• Alt + 0223 = ß

Artikeller konusuna sonra değinecektik ama yeri gelmişken şu notu da paylaşmak istedim: Almancadaki harfler “isim” kökenli kelimeler olduğu için haliyle artikelleri bulunmaktadır. Dolayısıyla, Almancada her bir harfin artikeli vardır ve istisnasız her birinin artikeli DAS şeklindedir. Örneğin; das A, das B, das C, das D vb.

Almancada Sesli Harfler (Vokal)

Sesli harfler olmasaydı konuşamazdık diyerek direkt söze başlayayım. Harflere ses kazandıran sesli harfler konuşmanın olmazsa olmazıdır. Bu harflerin sahip oldukları özellikleri iyi öğrenirsek yolu yarıladık demektir. Hazırsanız, başlayalım. Almancada sesli harfler; a, e, i, o, u, ö, ü, ä olmak üzere sekiz tanedir.

Harf	Tür	Örnek
a	uzun	🔊 Bahnhof (gar)
a	kısa	🔊 Banner (flama)
e	uzun	🔊 Leben (yaşam)
e	kısa	🔊 Bett (yatak)
e	kısa vurgusuz	🔊 Lachen (gülmek)
i	uzun	🔊 isoliert (yalıtılmış)
i	kısa	🔊 Mitte (orta)
o	uzun	🔊 Lob (övgü)
o	kısa	🔊 Sonne (güneş)
u	uzun	🔊 Grube (çukur)
u	kısa	🔊 muss (-mesi gerek)
ä	uzun	🔊 nächste (sonraki)
ä	kısa	🔊 fällen (kesmek)
ö	–	🔊 schön (güzel)
ü	–	🔊 Tür (kapı)

Bu harflerden “e” ve “ä” haricinde geri kalanların okunuşları genel olarak bizdekine benzer bir şekildedir. Yine de kelime içindeki durumlarını öğrenmemiz gerekir. Bizim burada en büyük önemi “e” harfine atfetmemiz gerekir. Zira kendisi kelime içindeki konumuna göre farklı sesler üretmektedir.

Almancada “e” harfi:
1. Sonu “-r” ile biten kelimeler hariç, son hecesinde “-e” harfi olan kelimelerde Türkçedeki “ı” harfine benzer bir şekilde telaffuz edilir. 🔊 Bewertet (oy) 🔊 Sagen (söylemek) 🔊 Tafel (kara tahta)
2. Sonu “-r” ile biten kelimelerde “-r” harfinden hemen önce “-e” harfi gelmişse Türkçedeki “-ağ” benzeri bir telaffuza sahip olur. 🔊 Bauer (çiftçi) 🔊 Teuer (pahalı)
3. bu ikisi dışında kalan çoğu durumda ise Türkçedeki “-e” harfine benzer şekilde telaffuz edilir. 🔊 Weg (yol) 🔊 Telefon (telefon)

Almancada sesli harflerin genel telaffuz kuralları ise aşağıdaki gibidir:

1. Bir sesli harfin ardından “h” harfi gelmişse sesli harf uzunca okunur. 🔊 Stahl (çelik)

2. Bir sesli harfin ardından tek bir ünsüz gelmişse ilgili sesli harf biraz uzunca okunur. 🔊 Tag (gün)

3. Bir sesli harfin ardından yine aynı sesli harf gelmişse o sesli harf biraz uzunca okunur. 🔊 Teer (katran)

4. “a, e, i” sesli harflerinden önce eğer tek bir sessiz harf gelmişse o sesli harf uzun okunur. 🔊 beten (dua etmek)

5. Bir sesli harfin ardından iki veya daha fazla sessiz harf gelmişse o sesli harf kısa bir şekilde okunur. 🔊 Tanne (çam ağacı)

Görüleceği üzere, buna benzer üç beş örnek telaffuz etseniz o mantığın hissiyatını edineceksiniz. Bu sayede her kelimeyi okunuşuyla öğrenme zahmetine o kadar da girmenize gerek kalmayacak, telaffuzunuz, dinleme becerileriniz gelişecektir.

Almancada Çift Sesli Harfler (Diphtong)

Almancada bazı sesli harfler yan yana gelerek farklı sesler oluşturmaktadırlar. Bu sesli harfler grubuna “Birleşik sesli harfler” (Diphtong) denir. Genel hatlarıyla bu birleşik seslileri şu şekilde anlatabiliriz:

1. “ai” ve “ei” Türkçedeki “ay” gibi okunur.
2. “äu” ve “eu” Türkçedeki “oy” gibi okunur.
3. “ie” Türkçedeki “şiir” kelimesinde geçen “ii” gibi biraz uzunca olacak şekilde telaffuz edilir.
4. “oe” uzun bir “ö” gibi okunur.
5. iki sesli harf yan yana gelmişse o sesli harf uzun okunur.

Harf	Okunuş	Örnek
ai	ay	🔊 Mai (mayıs)
ei	ay	🔊 Zeit (zaman)
ey	ay	🔊 Meyer (maya)
ie	ii	🔊 Brief (mektup)
äu	oy	🔊 Bäume (ağaçlar)
eu	oy	🔊 Teuer pahalı
au	au	🔊 Blau (mavi)
oe	ö	🔊 Goethe

Almanca Alfabe ve Sessiz Harfler (Konsonanten)

Almancada “Konsonanten” olarak adlandırılan sessiz harfler tablodaki seslere sahiptir. Ancak içlerinden bazıları kelimelerde çeşitli okunuşlara sahiptir. Bunların belli başlı olanlarını ayıkladım. En çok dikkat etmeniz gereken “-r” harfinin okunuşudur.

1. Almancada “r” harfi kelime sonunda kısa bir “a” harfi gibi okunmaktadır. Bunun dışındakiler ise ancak pratik yaptıkça aşacağınız zorluklar barındırmaktadır. 🔊 aber (ama) 🔊 braun (kahverengi) 🔊 Lehrer (erkek öğretmen)

2. Almancada “c” harfi, yabancı dillerden (İngilizce ve Fransızca) geçtiği için o dilden geçen kuralları aynen kullanır. Genel olarak “a, o, u” ve sessiz harflerin önünde “-k” harfi gibi okunur. Buna karşılık “ä, e, i, y” harflerinin önüne gelmişse “-ts” gibi okunur. 🔊 Café (kafe) 🔊 Celsius (santigrat)

3. Almancada “s” harfi kelime ya da hece başında sesli harften önce gelmişse Türkçedeki “z” harfi gibi okunur. Eğer kelime içinde “s” harfinden sonra “p” veya “t” harfleri gelmişse Türkçedeki “ş” harfi gibi okunur.

4. Almancada “v” harfi Türkçedeki “f” harfi gibi okunur. 🔊 Vater (baba) 🔊 Volk (halk)

5. Almancadaki “w” harfi ise Türkçedeki “v” harfi gibi okunur. 🔊 Welt (dünya)

6. Almancada “z“ harfi Türkçedeki “ts” harflerinin okunuşu gibi telaffuz edilir. 🔊 Zeit (zaman, çağ, vakit)

7. Türkçede fıstıkçı şahap olarak kodladığımız “b, c, d, g” kelimelerinin “p, ç, t, k” şeklinde sertleşmesi gibi Almancada da benzerlik kurabileceğiniz bir kural vardır: Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan “b, d, g” harflerini Türkçedeki “p, t, k” harflerinin telaffuzu gibi okuruz. 🔊 Welt (dünya)

8. Almancada “j“ harfi Türkçedeki “y” harfine benzer şekilde telaffuz edilir. Ancak yabancı dilden geçen kelimelerde o dildeki okunuşuna göre telaffuz edilir. 🔊 Ja (evet) 🔊 Jounalist (gazeteci – İngilizceden gelme.)

9. Almancada “q” harfi eğer “u” harfinden önce gelmişse “kv”, “kıv” ya da “kıuv” şeklinde okunur. Pratik yapıp alışın derim. 🔊 Qual (azap)

10. Almancada “x” harfi Türkçedeki “ks” harfleri gibi okunur. Bu yönüyle İngilizce ile benzerlik kurabilirsiniz. 🔊 Taxi (taksi)

Almancada Birleşik Sessiz Harfler

Sesli harflerde olduğu gibi Almancada bazı sessiz harfler de yan yana gelince birtakım sesler çıkarırlar. Genel kuralı bir kez daha belirteyim: Almancaya yabancı dillerden geçen kelimelerde o dile ait okunuşlar da aynen Almancaya geçmiştir.

1. “dsch” harflerinin yan yana gelmesiyle oluşan kelimeler genellikle Almancaya yabancı kökenli kelimelerde bulunur ve “j” veya “c” arası bir ses çıkarır. Örneğin, “Dschungel” kelimesi Almancaya İngilizceden geçtiği için İngilizce “jungle” kelimesindeki gibi telaffuz edilir. 🔊 Dschungel (orman)

2. Almancada “tsch” harflerinin yan yana gelmesi oldukça yaygın olan bir birleşimdir ve kelimenin neresinde olursa olsun Türkçedeki “ç” harfi gibi telaffuz edilir. 🔊 Deutschland (Almanya)

3. Almancada “tion“ harflerinin yan yana geldiği kelimeler İngilizce kökenlidir. Dolayısıyla tıpkı İngilizcedeki gibi okunur. Bu kombinasyonu Türkçede “sion, siyon vb.” şeklinde telaffuz ederiz. 🔊 Action (aksiyon)

4. Almancada “chs” harflerinin yan yana geldiği kelimeler ağırlıklı olarak Almancaya özgüdür ve Türkçedeki “ks” harflerinin yan yana gelince çıkardığı sesi çıkarır. 🔊 sechs (altı)

5. Almancada kelime başında bulunan “st” kombinasyonu tıpkı Türkçedeki “ş” harfi gibi ya da “şıt” şeklinde okunur. 🔊 Straße (cadde)

6. Almancada “ch” harf kombinasyonu sanki hiç Türkçedeki “h” harfi gibi okunur. 🔊 Buch (kitap)

7. Almancadaki “ch” harf kombinasyonu tıpkı Türkçedeki “k” harfi gibi okunur. 🔊 Brücke (köprü)

8. Almancada “sp” harf kombinasyonunu Türkçedeki “şp” (“şıp” benzeri de yapabilirsiniz) gibi okunur. 🔊 Beispiel (misal)