Almanca Alfabe: A’dan Z’ye Harfler ve Okunuşları

Merhabalar! Bu yazımızda Almanca öğrenirken ilk durak olarak ele almamız gereken Almanca alfabe konusuna başlayacağız. İlk durak diyorum çünkü Almanca dinlediğimiz şeyleri anlamak ve gerektiğinde bunları yazıya dökebilmek için harfleri ve sahip oldukları özellikleri bilmemiz gerekmektedir. Ayrıca, konuşma becerilerimizi test edeceğimiz zamanlar geldiğinde Almanca telaffuzumuzun karşı taraf tarafından da anlaşılması elzemdir.

Şimdilik artikelleri dert etmeyin; o bölümle de ilgileneceğiz. Ancak öncelikli olarak, Almanca alfabesinin temel özelliklerini öğrenelim. Neymiş ne değilmiş kılı kırk yaracasına inceleyelim.

Harflerin Önemi

İlkokul derslerinde de hatırlayacağınız üzere harf, bir dilin yazılı formunda kullanılan temel birim olup bir ses veya ses kombinasyonunu temsil eder. Genel olarak harflerin kelimeleri oluşturmak kullanıldığını bilsek de aslında onların sesle alakalarını göz ardı ettiğimiz için sık sık Almancayı Türkçedeki kurallarla benzeştirmekteyiz.

Örneğin, bizim alfabemizde 29 harf bulunmaktadır ve her biri belirli bir sesi temsil eder. Buna karşılık Almanca alfabe, tıpkı Türkçe gibi Latin alfabesinden türetilmiş olup toplamda 30 harften oluşmaktadır. Arada bir harf fazlası gibi bakmayın zira bazı harfler sadece Türkçede bulunuyorken bazıları ise sadece Almancada bulunmaktadır.

Üstüne üstlük Almanca, Almanca alfabede olmadığı halde başka dillerden gelen kelimelerin “okunuşlarını ve yazılışlarını” da olduğu gibi alma eğilimi gösterdiğinden birtakım kelimelerde farklı harflerin de kullanıldığına şahit olabilirsiniz. Örneğin, Alman alfabesinde olmadığı halde Fransızcadan geçen “Café” kelimesindeki é harfi Almanca alfabede yoktur.

Yeri gelmişken Almanca alfabeyi de kısaca tanıtayım. Almancada alfabe; 26 harf, 3 Umlaut (ä, ö, ü) ve 1 eszett (ß) olmak üzere toplamda 30 harften oluşmaktadır. Neden böylesi bir adlandırmaya sahip olduğunu yazının geri kalanında bulacaksınız, ondan önce son kez şunu söylemek istiyorum: Almanca alfabeyi ve harflerin okunuşlarını layıkıyla öğrenmek, kelimedeki vurguyu anlamayı kolaylaştırdığı gibi dinleme ve konuşma becerileriniz için de oldukça yararlı bir konudur. Bu yüzden gereken önemin verilmesini tavsiye ederiz.

Almanca Alfabe

Öncelikle iki alfabe arasındaki farklara değinelim: Türkçede bulunan Ç, ç, Ğ, ğ, Ş, ş, İ, ı harfleri Alman alfabesinde bulunmazken Alman alfabesinde bulunan Q, q, W, w X, x, Ä, ä harfleri de bizim alfabemizde bulunmaz. Yani buradan hareketle diyebiliriz ki, Alman alfabesinde olup Türkçede olmayan harfler; ä, ß, w, x şeklindedir. Tüm bunları öğrenmeme rağmen Almancada büyük i harfinin, yani “İ“nin olmaması beni çok şaşırtmıştır. Evet, Almancada büyük “İ” harfi yoktur. Bu şaşırma duygumu sizlerle paylaşmak istedim.

Almanca alfabenin bir diğer şaşırtıcı noktası ise “eszett” olarak telaffuz edilen “ß” harfidir. Anadilleri her ne kadar Almanca olsa da Lihtenstayn ve İsviçre gibi ülkeler kendi alfabelerinde “ß” harfini kullanmamaktadır. Bu harfin görevini “çift s”, yani “ss” ile sağlarlar.

Bu vesileyle Almancanın sadece Almanya’da anadil olarak konuşulmadığını da belirtmiş olayım: İsviçre, Belçika, Lüksemburg, Lihtenştayn ve Avusturya gibi diğer Avrupa ülkelerinde de ana dil olarak konuşulmaktadır. Haliyle bu durum Almancayı Avrupa’da en çok konuşulan dillerden biri yapmaktadır.

Almanca Alfabe, Harfler ve Telaffuzları

Aşağıdaki tabloda, Alman alfabesinde bulunan harfler gösterilmiştir. Ayrıca bu harflerin sahip olduğu sesleri ise butonlar vasıtasıyla dinleyebilirsiniz. Siz de benzer şekilde telaffuz etmeye çalışın, ilerde faydasını göreceksiniz. 😉

Evet, Almanca alfabedeki harflerin okunuşu bu harfleri tek tek okuyacağınız zaman yukarıda gösterildiği gibidir. Ancak “farklı harf kombinasyonlarının” temsil ettiği başka sesler de olduğu için kelime içindeki okunuşları değişiklik gösterebilmektedir. Bu konuya tekrar geleceğiz. Ama öncelik olarak Almancadaki özel harfleri tanıyalım.

Almancada “Umlaut” olarak adlandırılan harfler bulunmaktadır. Görevi anlamını idrak etmemize yardımcı olacağı için sözlük anlamını paylaşmak istiyorum. “Umlaut“, “sesli harfin” telaffuzunun inceldiğini göstermek için sesli harfin üzerine yerleştirilen çift nokta işaretidir. Üç tane bulur; “ä” (Umlaut a), “ö” (Umlaut o) ve “ü” (Umlaut u) harfleridir. Zaten “ö” ve “ü” harflerinin sahip oldukları sesleri Türkçedeki ile aynıdır. Buna karşılık “ä” harfi ise “e” şeklinde telaffuz edilir.

Şunu da belirteyim; “ä, ö, ü” ve “ß” harflerinin alternatif yazımı da bulunmaktadır; “ä = ae”, “ö = oe”, “ü = ue” ve “ß = ss” şeklinde yazılabilir. Ancak genel olarak zorda kalınsa dahi bu harflerin alternatif yazılışları pek tercih edilmemektedir. Sizin de tercih etmemenizi tavsiye ederim. Eh, “ä” ve “ß” harflerinin klavyede mevcut olmamasından ötürü alternatif olarak biraz uğraştırıcı metotları deneyebilirsiniz. Google’a “umlaut a” şeklinde arama yaparak ilgili harfin yazımına ulaşabilirsiniz. Yine benzer şekilde tarayıcınıza “esszet” yazarak “ß” harfine ulaşabilirsiniz.

Ancak internet bağlantınız yoksa endişe etmeyin. Zira klavyede kullanacağınız harf kombinasyonlarıyla bu harfleri elde etmek pekala mümkün. “Alt” tuşuna basılı tutarak sırayla aşağıdaki rakamlara basıp ilgili harfleri yazabilirsiniz:

• Alt + 0196 = Ä
• Alt + 0228 = ä
• Alt + 0214 = Ö
• Alt + 0246 = ö
• Alt + 0220 = Ü
• Alt + 0252 = ü
• Alt + 0223 = ß

Artikeller konusuna sonra değinecektik ama yeri gelmişken şu notu da paylaşmak istedim: Almancadaki harfler “isim” kökenli kelimeler olduğu için haliyle artikelleri bulunmaktadır. Dolayısıyla, Almancada her bir harfin artikeli vardır ve istisnasız her birinin artikeli DAS şeklindedir. Örneğin; das A, das B, das C, das D vb.