Almancada -İ Halinde Edatlar (Präpositionen mit Akkusativ)
Bu yazımızda Präpositionen mit Akkusativ olarak bilinen Almancada -i halinde edatlar konusunu anlatacağız. Konu, ismin -i hali (Akkusativ) ile bağlantılı olduğu için ilgili konuyu çalışmanızı öneririz.
Almancada -İ Halinde Edatlar
Bilindiği üzere farklı tür ve görevdeki kelimeler ve kavramlar arasında anlam ilgisi kurmaya yarayan yardımcı kelimelere edat denir. Edatların, bir diğer adıyla ilgeçlerin, tek başlarına bir anlamı yoktur. Bu yüzden diğer kelimelerle birlikte, cümle içinde çeşitli görevlerde kullanılır ve anlam kazanırlar.
Lafı fazla uzatmadan konumuza geçelim. Almancada Präpositionen mit Akkusativ olarak adlandırılan bu edatlar cümle içinde Akkusativobjekt adında ismin -i halinde bir nesne alır. Bu nesne cümle içindeki yükleme sorulan kimi, neyi sorularına cevap verir.
Aşağıdaki tabloda ismin -i hali edatlarından yaygın kullanılanları derlenmiştir:
| für |
| um |
| ohne |
| gegen |
| bis |
| durch |
für
Türkçede daha çok “için” anlamıyla kullandığımız für edatı, “yerine, -ya/-ye, -e/-a” gibi anlamlarda da kullanılabilip ismin -i halinde bulunan isimlerle beraber kullanılır.
⭐ Zaman Bildirirken für edatı
| Emma will für zehn Tage verreisen. Emma on günlüğüne gitmek istiyor. |
| Thomas wird für sechs Wochen arbeiten. Thomas altı haftalığına çalışacak. |
⭐ Durum Bildirirken für edatı
| Was kann ich für Sie tun? Senin için ne yapabilirim? |
| Thomas hat das Auto für 5000 Euro bekommen. Thomas arabayı 5000 avroya aldı. |
| lch habe es für dich getan. Senin için yaptım. |
| Thomas arbeitet für eine große Firma. Thomas büyük bir şirket için çalışıyor. |
um
Türkçeye “Etrafında, çevresinde” olarak çevrilen um edatı yalnızca ismin -i halinde kullanılır.
⭐ Yer Bildirirken um Edatı
| Um das Schloss stehen viele Bäume. Kalenin çevresinde çok sayıda ağaç var. |
| Sandra kam um die Ecke. Sandra köşeyi döndü. |
| Ich warte um die Ecke. Köşede bekleyeceğim. |
| Der Laden ist gleich um die Ecke. Mağaza hemen köşede. |
⭐ Zaman Bildirirken um Edatı
| Die Veranstaltung beginnt um 20 Uhr. Etkinlik saat 20.00’de başlıyor. |
| Morgen um diese Zeit Yarın bu zamanlar |
| Um wieviel Uhr beginnt die Show? Gösteri ne zaman başlıyor? |
| Wir treffen uns wieder um Weihnachten. Noel’de tekrar buluşacağız. |
Saatlerle beraber kullanılmaktadır.
⭐ Diğer Durumlar
| Draußen sind es jetzt so um die 2 Grad. Dışarısı şu an yaklaşık 2 derece. |
| Der Ausstoß dieser Fabrik hat sich um 20% erhöht. Bu fabrikanın üretimi %20 arttı. |
| Dessen Aktienkurse stiegen um 10%. Hisse fiyatı %10 arttı. |
durch
Almancada durch edatı “arasından, içinden, boyunca, -de/da” gibi anlamlara gelmektedir.
⭐ Yer Bildirirken durch edatı
“durch”, yere atıfta bulunuyorsa “boyunca”, “içinden” anlamlarında kullanılır. Özellikle park gibi yerlerin içinden geçip gidilen yerlerde kullanılır.
| Der Einbrecher stieg durch das Fenster. Hırsız pencereden tırmandı. |
| Sie ging durch den Park. Parkın içinden yürüdü. |
| Können wir durch die Stadt fahren? Şehrin içinden geçebilir miyiz? |
⭐ Durum Bildirirken durch edatı
Bazı durumlarda durch edatı bir şeyin kim tarafından yapıldığını anlatır veyahut nedenini belirtir.
| Das Gebäude wurde durch einen Brand zerstört. Bina yangında kül oldu. |
| Die besten Dinge im Leben passieren oft durch Zufall. Hayattaki en iyi şeyler genellikle tesadüfen olur. |
| Dreizehn von Tokyo Telefon Büros wurden durch einen Brand zerstört. Tokyo Telefon ofislerinin 13’ü yangında kül oldu. |
ohne
Genel olarak -sız/-siz, -meden/-madan, olmaksızın gibi anlamlara gelse de daha çok kelimelerin sonuna eklenen bir “-siz” eki ile tanırız. Önüne geldiği ismin eksik olduğunu, bulunmadığını belirtir.
❗ Önünde ohne bulunan isim genellikle artikel almaz, ancak bir şeyi özellikle belirtmek gerekirse ya da isim bir sıfatla birlikte kullanılmışsa belirli artikel kullanılabilir.
| Ich kann nicht ohne dich leben. Sensiz yaşayamam. |
| Kommst du ohne deinen Vater? Baban olmadan mı geliyorsun? |
| Thomas ging, ohne die Rechnung zu bezahlen. Thomas hesabı ödemeden gitti. |
| Ich trinke Tee ohne Zucker. Çayı şekersiz içerim. |
gegen
Türkçede “karşı, -ye/ya doğru, -aşağı yukarı” anlamlarında kullanılır.
Futbolla ilgiliyseniz ve Jurgen Klopp’u biliyorsanız taktik anlayışı olan Gegenpressing’ten (Gegenpressing temelde, topu mümkün olan en kısa sürede geri kazanmak üzerine kuruludur. Bu yüzden topu kaybettikten sonra hemen karşı pres uygularsınız) edatın kullanımını tahayyül edebilirsiniz. Alakasız olduysa özür dilerim 😅
⭐ Yer Bildirirken gegen Edatı
| Thomas hat den Kopf gegen die Wand geschlagen. Thomas kafasını duvara vurdu. |
| Anna verteidigte sich gegen diese Leute. Anna kendini bu insanlara karşı savundu. |
| Das Kind warf den Ball gegen die Mauer. Çocuk topu duvara fırlattı. |
⭐ Zaman Bildirirken gegen Edatı
| Ich komme gegen sieben Uhr zurück. Saat yedi gibi döneceğim. |
| Gegen Ende des Sommers werden die Hotelpreise günstiger. Yaz sonuna doğru otel fiyatları ucuzluyor. |
| Gegen Abend beruhigte sich der Wind langsam. Akşama doğru rüzgar yavaş yavaş dindi. |
⭐ Diğer Durumlar
| Deutschland spielte gestern gegen England. Almanya dün İngiltere’ye karşı oynadı. |
| Tom ist gegen die EU, nicht gegen Europa. Tom Avrupa Birliği’ne karşı, Avrupa’ya değil. |
bis
“-e/-a, -ye/-ya, -ye/-ya kadar” gibi anlamlara gelen bis edatı pratikte nadiren bir edat olarak kullanılır. “Bis” tek başına yalnızca zarflar ve birkaç isim ile birlikte kullanılır. Aksi takdirde, bir sonraki ismin çekimini belirlemek için başka bir edat gelmelidir.
“Bis”, Yer adları ve zarflardan sonra bis artikelsiz kullanılır. Ayrıca eğer artikel yoksa, ondan sonra gelen nach edatının kullanılması tercih edilebilir bir durumdur.
⭐ Yer Bildirirken bis Edatı
Kasaba, şehir ve ülke adları ile bis edatı kullanılabildiği beraberinde nach gelecek şekilde bis nach olarak da kullanılabilir. Nach cümleye vurgulu bir anlatım katar.
| Der Zug fährt bis (nach) Frankfurt. Tren Frankfurt’a gidiyor. |
| Wir fahren bis (nach) Freiburg. Freiburg’a gidiyoruz. |
| Wie weit ist es bis dahin? Oraya ne kadar uzak? |
❗ Bis başka edatlarla da beraber kullanılabilir. Böylesi durumlarda bis edatından sonra gelen edat ismin çekimini etkiler.
| Ich gehe mit dir bis zum Bahnhof. Seninle tren istasyonuna geleceğim. |
| Sie ging bis an die Tür. Kapıya gitti. |
| Thomas brachte das Kind bis in die Schule. Thomas çocuğu okula götürdü. |
⭐ Zaman Bildirirken bis Edatı
| Das muss bis morgen fertig werden! Bu yarına kadar bitmeli! |
| Die Messe erwartet bis Freitag 1000 Besucher. Fuara cuma gününe kadar 1000 ziyaretçi bekleniyor. |
| Danke Emma und hoffentlich bis bald. Teşekkürler Emma ve yakında görüşmek dileğiyle. |
⭐ Durum Bildirirken bis Edatı
| Von hier bis Ankara sind es 90 km. Buradan Ankara 90 km uzaklıktadır. |
| Sieben bis acht Stunden Schlaf empfehlen Mediziner. Doktorlar yedi ila sekiz saat uyku önermektedir. |
| Ich bin gestern 20 bis 25 Kilometer gelaufen. Dün 20-25 km koştum. |
Wider, Per ve Pro edatlarina Baska kaynaklarda rastlamadim. Entlang edati ayriyeten veriliyor ama siz koymamissiniz
Aslında başka kaynaklarda da var duden’i örnek olarak atabilirim ama kafa karışıklığı olmaması adına ilgili edatları yazıdan kaldırdım. Yorumunuz için teşekkürler.
Hocam iyi günler
um ile verdiğiniz örneklerde praepositionen mit akkusativi bulmak için hangi soruyu sorarız? bize akkusativ praepositionlarda hareket olur diye öğretmişlerdi. Yani Wohin sorusunu sorarız demişlerdi. Yanlış bilgimi acaba?
İyi geceler, Evet doğru bir bilgi. Özellikle yer bildirimi anlatılan durumlarda eğer Akkusativ ise hareket bildirimi vurgulanır Dativ ise yer bildirimi vurugulanır. Hem Akkusativ hem de Dativ kullanılabilen edatlarda bu ayrıma dikkat etmek çok önemlidir.
Hocam die Ecke değilde der Ecke olması gerekmiyor mu?
Ecke die artikeline sahip haliyle -i halinde değişim göstermez.
Evet öyle olacak. Uyarı için teşekkürler, hemen düzeltiyorum.
Ama siz cümleyi değiştirmişsiniz. Önceki kurduğunuz cümle dativ di, siz akkusativ kurmuştunuz. Onu düzeltmek istedim.
Kesinlikle haklısınız. O an birden fazla iş yaparken karışıklık oldu ama durumu izah edemedim. Uyarınız için çok ama çok teşekkürler ve tekrardan öylesine bir muameleyle karşı karşıya bıraktığım için özür dilerim
Hatanızı kabul etmiyorsunuz ama cümleyi değiştirmişsiniz! Önceki yorumumu sildiğiniz gibi bunu da yayınlamazsınız kesin!
Aslında sildiğim kendi yorumum olan “Evet öyle olacak. Uyarı için teşekkürler, hemen düzeltiyorum.” cümlesi idi. Yeni eklediğim örnek kafa karıştırmasın diye eklemek istemiştim. Ayrıca karışıklık için özür dilerim tamamıyla benim hatam.
50000/5000 euro diye girilmiş bilginize.
das Haus für 50000 Euro verkaufen
Evi 5000 Euro’ya satmak
Emeğinize sağlık ayrıca. ♥
Uyarınız için teşekkürler. Hemen düzeltiyorum
Hocam bazı edatlar hem akkusativ hem de dativle kullanılıyordu acaba bunlara değindiğiniz bir yer var mı? Ben göremedim yardım olabilirseniz sevinirim. İyi günler.
Şimdilik şuraya bakabilirsiniz: https://evdealmanca.com/almancada-iki-yonlu-edatlar/ Konuyu en kısa sürede detaylı bir şekilde güncelleyeceğim.
hocam, güncelleme yaparsanız bu konu üstünden mi yaparsınız yoksa iki yönlü edatlar üstünden mi ona göre güncel olarak notları tutmak isterim.
İki yönlü edatlar üzerinden yaparım öncelikli olarak. Sitede genel bir güncelleme dönemine girdik yetiştirmeye çalışıyoruz
Hocam şu “Bis başka edatlarla da beraber kullanılabilir. Böylesi durumlarda bis edatından sonra gelen edat ismin çekimini etkiler.” kurala ufak bi örnek verebilir misiniz çok uzun olmayacak şekilde?
Yazı sorunuzu cevaplayacak şekilde güncellenmiştir. İyi çalışmalar dileriz
gegen konusu içerisinde : Thomas hat den Kopf gegen die Wand geschlagen.
schlagen -> ist geschlagen olması gerekmez mi ?
Duden’e göre her ikisi de olabilmekte