Almancada -İ Halinde Edatlar (Präpositionen mit Akkusativ)

Bu dersimizde, Almancada “Präpositionen mit Akkusativ” olarak ve yalnızca ismin -i halinde (Akkusativ) kullanılan edatlar konusunu anlatacağız. Dolayısıyla, ismin -i halini çalışmanızı tavsiye ederim.

Almancadada -İ Halinde Edatlar

Öncelike edat neye denir, cümlede ne tür bir görev yapar onu tanıyalım; edat, bir başka deyişle ilgeç, farklı tür ve görevdeki kelimeler ve kavramlar arasında anlam ilgisi kurmaya yarayan yardımcı kelimelerdir. Tek başlarına bir anlamı olmayan bu kelimeler, diğer kelimelerle birlikte, cümle içinde çeşitli görevlerde kullanılır. Pek çok tipi olduğu için bu yazımızda sadece -i halinde kullanılan edatları listeleyeceğiz.

Bu edatların “Präpositionen mit Akkusativ” olarak adlandırılmasının nedeni, cümle içinde Akkusativobjekt adında ismin -i halinde bir nesne almasıdır. Yani kendinden sonra gelen nesneler cümle içindeki yükleme sorulan kimi, neyi sorularına cevap verir ve ismin -i halinde bulunur.

Yani diyebiliriz ki, cümle içinde bu edatlara bakarak cümledeki nesnenin ismin hangi halinde bulunduğunu net bir şekilde cevaplayabiliriz. Bu edatlardan yaygın kullanılanları aşağıdaki tabloda derlenmiştir:

🔊 für

🔊 um

🔊 ohne

🔊 gegen

🔊 bis

🔊 durch

Für Edatı (İçin)

Almancada “für” edatı Türkçede genellikle “için” anlamında kullanılır. Ancak bu, tek kullanımı değildir. “yerine, -ya/-ye, -e/-a” gibi farklı bağlamlarda da karşımıza çıkabilir.

• Zaman bildirirken “für” edatı
  • 🇩🇪 Emma will für zehn Tage verreisen.
  • 🇹🇷 Emma on günlüğüne gitmek istiyor.
  • 🇩🇪 Thomas wird für sechs Wochen arbeiten.
  • 🇹🇷 Thomas altı haftalığına çalışacak.
• Durum bildirirken “für” edatı
  • 🇩🇪 Was kann ich für Sie tun?
  • 🇹🇷 Senin için ne yapabilirim?
  • 🇩🇪 Thomas hat das Auto für 5000 Euro bekommen.
  • 🇹🇷 Thomas arabayı 5000 avroya aldı.
  • 🇩🇪 lch habe es für dich getan.
  • 🇹🇷 Senin için yaptım.
  • 🇩🇪 Thomas arbeitet für eine große Firma.
  • 🇹🇷 Thomas büyük bir şirket için çalışıyor.

Um Edatı (etrafında, -e doğru, çevresinde)

Türkçeye “etrafında, çevresinde” olarak çevrilen um edatı aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Yer bildirirken “um” edatı
  • 🇩🇪 Um das Schloss stehen viele Bäume.
  • 🇹🇷 Kalenin çevresinde çok sayıda ağaç var.
  • 🇩🇪 Sandra kam um die Ecke.
  • 🇹🇷 Sandra köşeyi döndü.
  • 🇩🇪 Ich warte um die Ecke.
  • 🇹🇷 Köşede bekleyeceğim.
  • 🇩🇪 Der Laden ist gleich um die Ecke.
  • 🇹🇷 Mağaza hemen köşede.
• Zaman bildirirken “um” edatı (Özellikle saatlerle beraber kullanılmaktadır.)
  • 🇩🇪 Die Veranstaltung beginnt um 20 Uhr.
  • 🇹🇷 Etkinlik saat 20.00’de başlıyor.
  • 🇩🇪 Morgen um diese Zeit
  • 🇹🇷 Yarın bu zamanlar
  • 🇩🇪 Um wieviel Uhr beginnt die Show?
  • 🇹🇷 Gösteri saat kaçta başlıyor?
  • 🇩🇪 Wir treffen uns wieder um Weihnachten.
  • 🇹🇷 Noel’de tekrar buluşacağız.

Durch (boyunca, içinden)

Almancada “durch” edatı; “arasından, içinden, boyunca, -de/da” gibi anlamlara gelmektedir ve aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Yer bildirirken “durch” edatı, “boyunca”, “içinden” anlamlarında kullanılır. Özellikle park gibi yerlerin, içinden geçip gidilen tünel gibi yerlerde kullanılır.
  • 🇩🇪 Der Einbrecher stieg durch das Fenster.
  • 🇹🇷 Hırsız pencereden içeri girdi.
  • 🇩🇪 Sie ging durch den Park.
  • 🇹🇷 Parkın içinden yürüdü.
  • 🇩🇪 Können wir durch die Stadt fahren?
  • 🇹🇷 Şehrin içinden geçebilir miyiz?
• Durum bildirirken “durch” edatı, bir şeyin kim tarafından yapıldığını anlatır veyahut nedenini belirtir.
  • 🇩🇪 Das Gebäude wurde durch einen Brand zerstört.
  • 🇹🇷 Bina bir yangın nedeniyle yok oldu.
  • 🇩🇪 Die besten Dinge im Leben passieren oft durch Zufall.
  • 🇹🇷 Hayattaki en iyi şeyler genellikle tesadüfen gerçekleşir.
  • 🇩🇪 Dreizehn von Tokyo Telefon Büros wurden durch einen Brand zerstört.
  • 🇹🇷 Tokyo Telefon ofislerinin 13’ü yangında kül oldu.

❗ Almancada “durch” edatı, edilgen (Passiv) cümlelerde bir eylemin ya da olayın sebebini ya da nedenini belirtmek için kullanılır.

Ohne (…siz, …sızın)

Genel olarak “-sız/-siz, -meden/-madan, olmaksızın” gibi anlamlara gelse de daha çok kelimelerin sonuna eklenen bir “-siz” eki ile tanırız “ohne” edatını. Önüne geldiği ismin eksik olduğunu, bulunmadığını belirtir.

🇩🇪 Ich kann nicht ohne dich leben.
🇹🇷 Sensiz yaşayamam.
🇩🇪 Kommst du ohne deinen Vater?
🇹🇷 Baban olmadan mı geliyorsun?
🇩🇪 Thomas ging, ohne die Rechnung zu bezahlen.
🇹🇷 Thomas hesabı ödemeden gitti.
🇩🇪 Ich trinke Tee ohne Zucker.
🇹🇷 Çayı şekersiz içerim.

❗ Önünde ohne bulunan isim genellikle artikel almaz, ancak bir şeyi özellikle belirtmek gerekirse ya da isim bir sıfatla birlikte kullanılmışsa belirli artikel kullanılabilir.

Gegen (karşı, -a/e doğru)

Türkçede “karşı, -ye/ya doğru, -aşağı yukarı” anlamlarında kullanılır. Eğer futbolla ilgiliyseniz ve Jurgen Klopp’u biliyorsanız taktik anlayışı olan Gegenpressing’ten (Gegenpressing temelde, topu mümkün olan en kısa sürede geri kazanmak üzerine kuruludur. Bu yüzden topu kaybettikten sonra hemen karşı pres uygularsınız) edatın kullanımını tahayyül edebilirsiniz. Alakasız olduysa özür dilerim 😅

• Yer Bildirirken gegen Edatı
  • 🇩🇪 Thomas hat den Kopf gegen die Wand geschlagen.
  • 🇹🇷 Thomas kafasını duvara vurdu.
  • 🇩🇪 Anna verteidigte sich gegen diese Leute.
  • 🇹🇷 Anna kendini bu insanlara karşı savundu.
  • 🇩🇪 Das Kind warf den Ball gegen die Mauer.
  • 🇹🇷 Çocuk topu duvara fırlattı.
• Zaman Bildirirken gegen Edatı
  • 🇩🇪 Ich komme gegen sieben Uhr zurück.
  • 🇹🇷 Saat yedi gibi döneceğim.
  • 🇩🇪 Gegen Ende des Sommers werden die Hotelpreise günstiger.
  • 🇹🇷 Yaz sonuna doğru otel fiyatları ucuzluyor.
  • 🇩🇪 Gegen Abend beruhigte sich der Wind langsam.
  • 🇹🇷 Akşama doğru rüzgar yavaş yavaş dindi.
• Diğer Durumlar
  • 🇩🇪 Deutschland spielte gestern gegen England.
  • 🇹🇷 Almanya dün İngiltere’ye karşı oynadı.
  • 🇩🇪 Tom ist gegen die EU, nicht gegen Europa.
  • 🇹🇷 Tom Avrupa Birliği’ne karşı, Avrupa’ya değil.

Bis (…a/e kadar)

“-e/-a, -ye/-ya, -ye/-ya kadar” gibi anlamlara gelen bis edatı pratikte nadiren bir edat olarak kullanılır. “Bis” tek başına yalnızca zarflar ve birkaç isim ile birlikte kullanılır. Aksi takdirde, bir sonraki ismin çekimini belirlemek için başka bir edat gelmelidir.

“Bis”, yer adları ve zarflardan sonra bis artikelsiz kullanılır. Ayrıca eğer artikel yoksa, ondan sonra gelen “nach” edatının kullanılması tercih edilebilir bir durumdur.

• Yer bildirirken bis edatı; kasaba, şehir ve ülke adları ile bis edatı kullanılabildiği beraberinde “nach” gelecek şekilde “bis nach” olarak da kullanılabilir. “Nach” cümleye vurgulu bir anlatım katar.
  • 🇩🇪 Der Zug fährt bis (nach) Frankfurt.
  • 🇹🇷 Tren Frankfurt’a gidiyor.
  • 🇩🇪 Wir fahren bis (nach) Freiburg.
  • 🇹🇷 Freiburg’a gidiyoruz.
  • 🇩🇪 Wie weit ist es bis dahin?
  • 🇹🇷 Oraya ne kadar uzak?
• Zaman bildirirken “bis” edatı
  • 🇩🇪 Das muss bis morgen fertig werden!
  • 🇹🇷 Bu yarına kadar bitmeli!
  • 🇩🇪 Die Messe erwartet bis Freitag 1000 Besucher.
  • 🇹🇷 Fuara cuma gününe kadar 1000 ziyaretçi bekleniyor.
  • 🇩🇪 Danke Emma und hoffentlich bis bald.
  • 🇹🇷 Teşekkürler Emma ve yakında görüşmek dileğiyle.
• Durum bildirirken “bis” edatı
  • 🇩🇪 Von hier bis Ankara sind es 90 km.
  • 🇹🇷 Buradan Ankara 90 km uzaklıktadır.
  • 🇩🇪 Sieben bis acht Stunden Schlaf empfehlen Mediziner.
  • 🇹🇷 Doktorlar yedi ila sekiz saat uyku önermektedir.
  • 🇩🇪 Ich bin gestern 20 bis 25 Kilometer gelaufen.
  • 🇹🇷 Dün 20-25 km koştum.

❗ “Bis” edatı başka edatlarla beraber kullanılabilir. Böylesi durumlarda, “bis” edatından sonra gelen edat ismin çekimini etkiler.

🇩🇪 Ich gehe mit dir bis zum Bahnhof.
🇹🇷 Seninle tren istasyonuna geleceğim.
🇩🇪 Sie ging bis an die Tür.
🇹🇷 Kapıya gitti.
🇩🇪 Thomas brachte das Kind bis in die Schule.
🇹🇷 Thomas çocuğu okula götürdü.