Almancada Sıfatlar

Almancada Sıfatlar konusu için dersimizde kısa bir özet geçecek olsak da ismin yalın hali, i-hali ve e-hali konularının bilinmesi tavsiye edilir.

Almancada Sıfatlar: Die Adjektive

Öncelikle sıfat nedir sorusuna cevap verelim: İsimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden “tanımlayıcı kelime” türüdür. “Büyük, küçük, temiz, iyi” sözcükleri birer sıfattır, “büyük masa, küçük kitap, temiz elma” gibi sıfat tamlamalarında “büyük, küçük, temiz” gibi sözcükler masa, kitap ve elma gibi isimlerin özelliklerini bildirmekte, onların niteliklerini açıklamaktadır.

Aşağıdaki tabloda Almancada sık kullanılan sıfatlar listelenmiştir;

🔊 groß büyük	🔊 lang uzun
🔊 gut iyi	🔊 offen açık
🔊 klein küçük	🔊 sauber temiz
🔊 kurz kısa	🔊 schlecht kötü
🔊 schmutzig kirli	🔊 schön güzel

Almancada ise sıfatların kullanımları özelliğini belirttikleri isimlerin artikellerine göre değişmektedir. Sıfatlar tanımladıkları isimden hemen önce veya isimden ayrı bir şekilde kullanılabilir. Sıfatlar isimden hemen önce geldikleri zaman sondaki sıfatlık eki (sıfat gibi kullanılan ek) nitelediği ismin belirli ve belirsiz artikeline veya miktarına bağlı olarak değişir. Bu şekilde sadece sıfatları kullanarak cümleler yapılabilir. Böyle durumlarda sıfatlar değişmeden, yani yalın hallerinde bulunurlar.

🔊	Der Lehrer ist gut. Öğretmen iyidir.
🔊	Die Tür ist offen. Kapı açıktır.
🔊	Das Bild ist schön. Resim güzeldir.

Almancada Sıfat Tamlamaları

Almancada da sıfatlar isimlerle beraber kullanıldıklarında sıfat tamlamalarını oluştururlar. İsmin hal durumlarına göre bu tamlamalarda farklılıklar olmaktadır.

İsmin Yalın Halinde Sıfatlar

İsmin yalın halinde iken sıfatlar belirli ve belirsiz artikel almalarına göre ek alırlar. Sıfata eklenen ek ismin belirli veya belirsiz artikel almasına bağlıdır.

Belirli artikel alan yalın haldeki isim eğer “Tekil” ise tanımlayan sıfatlara “-e”,  “Çoğul” ise tanımlayan sıfatlara “-en” eki getirilir. Aşağıdaki tabloda klein (küçük) sıfatı kullanılmıştır;

Eril & Tekil	der kleine Mann
Dişil & Tekil	die kleine Frau
Nötr & Tekil	das kleine Mädchen
Çoğul	die kleinen Jungen

Belirsiz artikele sahip olan bir ismin öncesinde gelen sıfata eklenecek ek ise ilgili ismin belirli artikellerini bilmeniz durumunda kolaylaşacaktır. Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “-er”, dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “-e” ve Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “-es” eki sıfata eklenir.

Eril & Tekil	ein kleiner Mann
Dişil & Tekil	eine kleine Frau
Nötr & Tekil	ein kleines Mädchen

Bir isme eğer iyelik sıfatı (“mein”, “dein” …) eşlik ediyorsa, belirsiz artikeller için uygulanan aynı sıfat son eklerini kullanılır. İyelik sıfatları çoğul isimleri tanımlıyorsa bu sıfatlar için “-en” sonunu ekleriz.

Dein großer Bruder heißt Tom.  Senin abinin adı Tom.

Meine große Tochter segelt gern.  Benim büyük kızım yelken yapmayı sever.

Unser kleines Auto ist rot.  Bizim küçük arabamız kırmızı.

Seine großen Brüder sind in einer Band.  Onun abileri bir müzik grubunda.

	Gut	İyi
	Der Apfel	Elma
	Ein Apfel	Bir elma
	Der gute Apfel	İyi elma
	Ein guter Apfel	İyi bir elma
🔊	Das ist ein guter Apfel.	Bu iyi bir elmadır.

	Klein	Küçük
	Die Katze	Kedi
	Eine Katze	Bir kedi
	Die kleine Katze	Küçük kedi
	Eine kleine Katze	Küçük bir kedi
🔊	Das ist eine kleine Katze.	Bu küçük bir kedidir.

	Sauber	Temiz
	Das Zimmer	Oda
	Ein Zimmer	Bir oda
	Das saubere Zimmer	Temiz oda
	Ein sauberes Zimmer	Temiz bir oda
🔊	Das ist ein sauberes Zimmer.	Bu temiz bir odadır.

İsmin İ Halinde Sıfatlar

İsmin i halinde değişen artikeller sıfatların alacağı da haliyle değiştirmektedir. Yalnızca der belirli artikeli den ve ein belirsiz artikeli einen olduğu için yalın hal sıfat eklerinden tek değişen artikeli der olan isimlere gelen sıfatlarda görülür.

Yalın Hal	Der alte Mann Yaşlı adam
İ Hali	Den alten Mann Yaşlı adamı

Konuyu detaylıca anlatmak için benzer cümlelerle açıklarsak eğer: Belirli artikele sahip i halindeki isimler için eğer betimlenen isim “Tekil ve eril” ise betimleyen sıfatlara “-en”, “Tekil dişil veya nötr” isimleri betimleyen sıfatlara “-e”, “Çoğul” isimleri betimleyen sıfatlara ise “-en” eki gelir.

Eril & Tekil	den kleinen Mann
Dişil & Tekil	die kleine Frau
Nötr & Tekil	das kleine Mädchen
Çoğul	die kleinen Jungen

Belirsiz artikele veya iyelik sıfatlarına sahip i halindeki isimler için belirli artikellerine bezer şekilde: Eril isimleri betimleyen sıfatlara “-en“, dişil isimleri betimleyen sıfatlara “-e” ve Nötr isimleri betimleyen sıfatlara da “-es” eki eklenir.

Eril & Tekil	einen kleinen Mann
Dişil & Tekil	eine kleine Frau
Nötr & Tekil	ein kleines Mädchen

Deinen großen Bruder heißt Tom.  Senin abinin adı Tom.

Meine große Tochter segelt gern.  Benim büyük kızım yelken yapmayı sever.

Unser kleines Auto ist rot.  Bizim küçük arabamız kırmızı.

Seine großen Brüder sind in einer Band.  Onun abileri bir müzik grubunda.

Görüldüğü üzere yalın haldeki sıfatların aldığı eklerden tek farklı olan der artikeline sahip ismi betimleyen sıfatlarda gözlemlenmektedir.

Gut	İyi
Den Apfel	Elmayı
Der guten Apfel	İyi elmayı
Ein guten Apfel	İyi bir elmayı

Klein	Küçük
Die Katze	Kediyi
Eine Katze	Bir kediyi
Die kleine Katze	Küçük kediyi
Eine kleine Katze	Küçük bir kediyi

Sauber	Temiz
Das Zimmer	Odayı
Ein Zimmer	Bir odayı
Das saubere Zimmer	Temiz odayı
Ein sauberes Zimmer	Temiz bir odayı

İsmin E Halinde Sıfatlar

İsmin e halindeki isimlere gelen sıfatlar için çekim eklerini hatırlaması oldukça kolaydır: Tüm sıfatlara “-en” eki ekleriz. Bunların eril, dişil veya nötr bir ismi betimlemeleri ya da belirli veya belirsiz veya çoğul isimler ile kullanılmaları önemli değildir.

Eril & Tekil	dem kleinen Mann
Dişil & Tekil	der kleinen Frau
Nötr & Tekil	dem kleinen Mädchen
Çoğul	den kleinen Jungen

Eril & Tekil	einen kleinen Mann
Dişil & Tekil	eine kleinen Frau
Nötr & Tekil	ein kleinen Mädchen

Gut	İyi
Dem Apfel	Elmaya
Einem Apfel	Bir elmaya
Der guten Apfel	İyi elmaya
Ein guten Apfel	İyi bir elmaya

Klein	Küçük
Die Katze	Kediye
Einer Katze	Bir kediye
Die kleinen Katze	Küçük kediye
Eine kleinen Katze	Küçük bir kediye

Sauber	Temiz
Dem Zimmer	Odaya
Einem Zimmer	Bir odaya
Das sauberen Zimmer	Temiz odaya
Ein sauberen Zimmer	Temiz bir odaya

İsmin hal durumlarına göre sıfatların aldığı ekler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir;

Artikeller	Nominativ Yalın Hal	Akkusativ İ Hali	Dativ E Hali
der (eril)	-e	-en	-en
die (dişil)	-e	-e	-en
das (nötr)	-e	-e	-en
die (çoğul)	-en	-en	-en
ein (eril)	-er	-en	-en
eine (dişil)	-e	-e	-en
ein (nötr)	-es	-es	-en