Almancada Sıfatlar ve Sıfat Çekimleri
Almancada sıfatlar konusu için dersimizde kısa bir özet geçecek olsak da ismin yalın hali, i-hali ve e-hali konularının bilinmesi tavsiye edilir.
Almancada Sıfatlar (Die Adjektive)
Bildiğiniz üzere isimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden “tanımlayıcı kelime” türüne sıfat denilmektedir.
“Büyük, küçük, temiz, iyi” sözcükleri birer sıfattır, “büyük masa, küçük kitap, temiz elma” gibi sıfat tamlamalarında “büyük, küçük, temiz” gibi sözcükler masa, kitap ve elma gibi isimlerin özelliklerini bildirmekte, onların niteliklerini açıklamaktadır. Aşağıdaki tabloda Almancada sık kullanılan sıfatlardan bazıları listelenmiştir:
groß | büyük |
gut | iyi |
klein | küçük |
kurz | kısa |
schmutzig | kirli |
lang | uzun |
offen | açık |
sauber | temiz |
schlecht | kötü |
schön | güzel |
⭐ Almancada sıfatlar, cümlede iki şekilde kullanılır. Sıfatlar cümlede tek başlarına kullanıldıklarında hiçbir değişiklik göstermeden, yani ek almadan yalın hallerinde, yüklem olarak kullanılırlar. Örneğin:
🇩🇪 Der Lehrer ist gut.
🇹🇷 Öğretmen iyidir.
🇩🇪 Die Tür ist offen.
🇹🇷 Kapı açıktır.
🇩🇪 Das Bild ist schön.
🇹🇷 Resim güzeldir.
🇩🇪 Das Auto ist klein.
🇹🇷 Araba küçüktür.
⭐ Sıfatlar isimlerle beraber de kullanılabilir.
🇩🇪 Das Auto ist klein. (Araba küçük.)
🇹🇷 Das kleine Auto. (Küçük araba.)
Yukarıdaki örneği incelediğimizde sıfatımıza fazladan bir -e eki gelmiş. Sıfatlar isimden hemen önce kullanıldıkları zaman Adjektivendung olarak adlandırılan sıfatlık eki ismin durumuna göre çekimlenir.
Yalın Halde Almanca Sıfat Çekimleri
Sıfata gelen ek genel olarak önüne geldikleri ismin artikeline, hal durumuna, tekil ya da çoğul oluşuna, olumlu ya da olumsuz oluşuna bağlı olarak değişmektedir.
Biz bu yazımızda sıfatların ismin yalın halindeki çekimlerini inceleyeceğiz. Almancada sıfat çekimleri, güçlü çekim (Starke Beugung), zayıf (Schwache Beugung) ve karışık (Gemischte Beugung) olmak üzere üç şekilde olmaktadır.
Yalın Halde Güçlü Çekim
Bu çekim, herhangi bir artikel veya sahiplik zamirleri (mein, dein, sein, vb.) kullanılmadığında uygulanır.
Yani, herhangi bir artikel olmadan kullanılmış isimlerle beraber sıfatlar kullanılırsa sıfatların sonuna “-e” eki gelir.
HAL | ERİL | DİŞİL | NÖTR | ÇOĞUL |
---|---|---|---|---|
Nominativ | großer | große | großes | große |
Yalın Halde Zayıf Çekim
Bu çekim, belirli bir artikel (der, die, das) veya başka bir belirleyici (dieser, jener vb.) ile birlikte kullanıldığında uygulanır. Neden mi? Çünkü artikel varsa onun borusu öter de ondan diyebilirim en amiyane tabirle. Aşağıdaki tabloda sıfatın önüne geldiği ismin belirli artikeline göre aldığı ekler gösterilmiştir:
HAL | ERİL | DİŞİL | NÖTR | ÇOĞUL |
---|---|---|---|---|
Nominativ | der große | die große | das große | die großen |
Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere tekil bir ismin dil bilgisel cinsiyeti ne olursa olsun sıfata gelen çekim eki –e olmaktadır. Ancak isim çoğulsa –en eki gelmektedir.
Diyelim ki Yao Ming’i basketbol oynarken gördük ve adını da bilmiyoruz. Onun basketbol oynadığını söylemek için; “Uzun boylu adam basketbol oynuyor.” diyebiliriz. Biz bu cümleyi Almancada aşağıdaki gibi söyleriz:
🇩🇪 Der große Mann spielt Basketball.
🇹🇷 Uzun boylu adam basketbol oynuyor.
Basketbol oynayan kişi Yao Ming yerine Candace Parker adında bir kadın olsun:
🇩🇪 Die große Frau spielt Basketball.
🇹🇷 Uzun boylu kadın basketbol oynuyor.
Şimdi de örneğimizi uzun boylu kadınların basketbol oynadığını söylemek için formatlayalım:
🇩🇪 Die großen Frauen spielen Basketball.
🇹🇷 Uzun boylu kadınlar basketbol oynuyor.
Görüldüğü üzere sıfatın birlikte kullanıldığı ismin belirli artikeli ne olursa olsun -e eki oluyor. Eğer çoğul bir ismin önüne geliyorsa -en eki gelmektedir. Anlaşılır olduğuna göre aşağıdaki örnekleri inceleyebiliriz:
🇩🇪 Der große Hund bellt im Garten.
🇹🇷 Büyük köpek bahçede havlıyor.
🇩🇪 Die kalten Getränke sind erfrischend.
🇹🇷 Soğuk içecekler ferahlatıcıdır.
🇩🇪 Die schnelle Katze fängt die Maus.
🇹🇷 Hızlı kedi, fareyi yakalar.
🇩🇪 Das schöne Bild hängt an der Wand.
🇹🇷 Güzel resim, duvarda asılı.
🇩🇪 Die kleinen Kinder spielen im Park.
🇹🇷 Küçük çocuklar parkta oynuyor.
🇩🇪 Die alten Bücher sind sehr wertvoll.
🇹🇷 Eski kitaplar çok değerli.
Yalın Halde Karışık Çekim
Genellikle “ein”, “kein” gibi belirsiz artikel ya da sahiplik zamirleriyle (mein, dein, sein, vb.) birlikte kullanıldığında karışık çekim uygulanır.
HAL | ERİL | DİŞİL | NÖTR | ÇOĞUL |
---|---|---|---|---|
Nominativ | ein großer kein großer mein großer | eine große keine große meine große | ein großes kein großes mein großes | ✖️ keine großen meine großen |
❗ Belirsiz artikel (ein-eine) çoğul halde kullanılmaz.
Yukarıdaki tabloya baktığımızda belirsiz artikele sahip isimlerin önüne gelen sıfatlar isimlerin cinsiyetine göre sıfatlara şu ekler gelir:
➡️ Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “-er” (der)
➡️ Dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “-e” (die)
➡️ Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “-es” (das)
➡️ Çoğul tanımlayan sıfatlar için “-en”
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:
🇩🇪 Ein großer Mann spielt Basketball. (der Mann)
🇹🇷 Uzun boylu bir adam basketbol oynuyor.
🇩🇪 Eine große Frau spielt Basketball. (die Frau)
🇹🇷 Uzun boylu bir kadın basketbol oynuyor.
🇩🇪 Ein großes Kind spielt Basketball. (das Kind)
🇹🇷 Uzun boylu bir çocuk basketbol oynuyor.
🇩🇪 Das sind keine gelben Tulpen. (die Tuple, n)
🇹🇷 Bunlar sarı laleler değil.
⭐ Tablomuzdan da anlaşılacağı üzere eğer isim, iyelik sıfatı (mein, dein …) ile kullanılmışsa sıfatımız yine belirsiz artikeller gibi çekimlenir.
🇩🇪 Mein großer Bruder heißt Thomas. (der Bruder)
🇹🇷 Abimin adı Thomas.
🇩🇪 Sein neues Auto (das Auto)
🇹🇷 Onun yeni arabası
🇩🇪 Mein alten Hunde (der Hund, e)
🇹🇷 Yaşlı köpeklerim.
İsmin diğer hallerindeki sıfat çekimleri ilgili yazılarda detaylıca anlatılmıştır. Kısaca sıfatların yalın halde aldıkları ekler aşağıdaki tabloda özetlnmiştir
HAL | ERİL | DİŞİL | NÖTR | ÇOĞUL |
---|---|---|---|---|
Nominativ | großer der große ein großer kein großer mein großer | große die große eine große keine große meine große | großes das große ein großes kein großes mein großes | große die großen ✖️ keine großen meine großen |
merhaba, belirsiz artikellerde einen degil de einem olmasi gerekmez miydi ?
Merhabalar. İlgili konuyu ayrı bir yazıda detaylı bir şekilde anlattık oradan çalışırsanız daha faydalı olacaktır. https://evdealmanca.com/almancada-sifat-cekimi/
Yok ben bunu öğrenemeyeceğim😫
:/
Der große Frau spielt Basketball.
Uzun boylu kadın basketbol oynuyor.
Der großen Frauen spielt Basketball.
Uzun boylu kadınlar basketbol oynuyor.
Buradakai iki artikel de Die olması gerekiyor
Uyarı için teşekkürler, hemen düzeltiyorum
Die grossen Frauen spielen Basketball.
Kim sorusunu sorduğumuzda ‘ onlar ‘ cevabını alırız. Onlar(sie) şahıs zamirinde yalın halde olan düzenli fiiller /en ekini alır. Bu sebeple spielt değil spielen olmalı.
Uyarınız için teşekkürler. Evet aynen dediğiniz gibi fiil çekimlenmeliydi 🙏 hemen düzeltiyorum
Der rosa Anorak diye bir sıfat tamlamasi yapsak rosa ya e gelmiyor. Sebebi nedir?
rosa gibi bazı sıfatlar çekimlenebilir değildir. Bu yüzden her hâlükârda yalın halde kullanılırlar
Merhaba,
Çoğul die sonuna ‘en’ alır evet ama artikel olmayan çoğulda sonuna ‘e’ alması gerek miyor mu ?
Mesela : die süßen Kinder.. burda en alıyor. ama unbestimmte olursa süße Kinder oluyor diye biliyorum.
Siz tüm çoğul die’ler için ‘en’ konuyor demişsiniz..
Evet haklısınız. Almancada “unbestimmte” bir çoğul isim kullanıldığında “-en” eki yerine -e” eki eklenir. Uyarı için teşekkürler 🙏
Teşekkürler .Adb kapadım
🙏