Almancada Sıfatlar konusu için dersimizde kısa bir özet geçecek olsak da ismin yalın hali, i-hali ve e-hali konularının bilinmesi tavsiye edilir.
Almancada Sıfatlar: Die Adjektive
Öncelikle sıfat nedir sorusuna cevap verelim: İsimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden “tanımlayıcı kelime” türüdür. “Büyük, küçük, temiz, iyi” sözcükleri birer sıfattır, “büyük masa, küçük kitap, temiz elma” gibi sıfat tamlamalarında “büyük, küçük, temiz” gibi sözcükler masa, kitap ve elma gibi isimlerin özelliklerini bildirmekte, onların niteliklerini açıklamaktadır.
Aşağıdaki tabloda Almancada sık kullanılan sıfatlar listelenmiştir;
| groß büyük | lang uzun |
| gut iyi | offen açık |
| klein küçük | sauber temiz |
| kurz kısa | schlecht kötü |
| schmutzig kirli | schön güzel |
Almancada ise sıfatların kullanımları özelliğini belirttikleri isimlerin artikellerine göre değişmektedir. Sıfatlar tanımladıkları isimden hemen önce veya isimden ayrı bir şekilde kullanılabilir. Sıfatlar isimden hemen önce geldikleri zaman sondaki sıfatlık eki (sıfat gibi kullanılan ek) nitelediği ismin belirli ve belirsiz artikeline veya miktarına bağlı olarak değişir. Bu şekilde sadece sıfatları kullanarak cümleler yapılabilir. Böyle durumlarda sıfatlar değişmeden, yani yalın hallerinde bulunurlar.
| Der Lehrer ist gut. Öğretmen iyidir. | |
| Die Tür ist offen. Kapı açıktır. | |
| Das Bild ist schön. Resim güzeldir. |
Almancada Sıfat Tamlamaları
Almancada da sıfatlar isimlerle beraber kullanıldıklarında sıfat tamlamalarını oluştururlar. İsmin hal durumlarına göre bu tamlamalarda farklılıklar olmaktadır.
İsmin Yalın Halinde Sıfatlar
İsmin yalın halinde iken sıfatlar belirli ve belirsiz artikel almalarına göre ek alırlar. Sıfata eklenen ek ismin belirli veya belirsiz artikel almasına bağlıdır.
Belirli artikel alan yalın haldeki isim eğer “Tekil” ise tanımlayan sıfatlara “-e”, “Çoğul” ise tanımlayan sıfatlara “-en” eki getirilir. Aşağıdaki tabloda klein (küçük) sıfatı kullanılmıştır;
| Eril & Tekil | der kleine Mann |
| Dişil & Tekil | die kleine Frau |
| Nötr & Tekil | das kleine Mädchen |
| Çoğul | die kleinen Jungen |
Belirsiz artikele sahip olan bir ismin öncesinde gelen sıfata eklenecek ek ise ilgili ismin belirli artikellerini bilmeniz durumunda kolaylaşacaktır. Eril isimleri tanımlayan sıfatlar için “-er”, dişil isimleri tanımlayan sıfatlar için “-e” ve Nötr isimleri tanımlayan sıfatlar için “-es” eki sıfata eklenir.
| Eril & Tekil | ein kleiner Mann |
| Dişil & Tekil | eine kleine Frau |
| Nötr & Tekil | ein kleines Mädchen |
Bir isme eğer iyelik sıfatı (“mein”, “dein” …) eşlik ediyorsa, belirsiz artikeller için uygulanan aynı sıfat son eklerini kullanılır. İyelik sıfatları çoğul isimleri tanımlıyorsa bu sıfatlar için “-en” sonunu ekleriz.
| Dein großer Bruder heißt Tom. Senin abinin adı Tom. |
| Meine große Tochter segelt gern. Benim büyük kızım yelken yapmayı sever. |
| Unser kleines Auto ist rot. Bizim küçük arabamız kırmızı. |
| Seine großen Brüder sind in einer Band. Onun abileri bir müzik grubunda. |
| Gut | İyi | |
| Der Apfel | Elma | |
| Ein Apfel | Bir elma | |
| Der gute Apfel | İyi elma | |
| Ein guter Apfel | İyi bir elma | |
| Das ist ein guter Apfel. | Bu iyi bir elmadır. |
| Klein | Küçük | |
| Die Katze | Kedi | |
| Eine Katze | Bir kedi | |
| Die kleine Katze | Küçük kedi | |
| Eine kleine Katze | Küçük bir kedi | |
| Das ist eine kleine Katze. | Bu küçük bir kedidir. |
| Sauber | Temiz | |
| Das Zimmer | Oda | |
| Ein Zimmer | Bir oda | |
| Das saubere Zimmer | Temiz oda | |
| Ein sauberes Zimmer | Temiz bir oda | |
| Das ist ein sauberes Zimmer. | Bu temiz bir odadır. |
İsmin İ Halinde Sıfatlar
İsmin i halinde değişen artikeller sıfatların alacağı da haliyle değiştirmektedir. Yalnızca der belirli artikeli den ve ein belirsiz artikeli einen olduğu için yalın hal sıfat eklerinden tek değişen artikeli der olan isimlere gelen sıfatlarda görülür.
| Yalın Hal | Der alte Mann Yaşlı adam |
| İ Hali | Den alten Mann Yaşlı adamı |
Konuyu detaylıca anlatmak için benzer cümlelerle açıklarsak eğer: Belirli artikele sahip i halindeki isimler için eğer betimlenen isim “Tekil ve eril” ise betimleyen sıfatlara “-en”, “Tekil dişil veya nötr” isimleri betimleyen sıfatlara “-e”, “Çoğul” isimleri betimleyen sıfatlara ise “-en” eki gelir.
| Eril & Tekil | den kleinen Mann |
| Dişil & Tekil | die kleine Frau |
| Nötr & Tekil | das kleine Mädchen |
| Çoğul | die kleinen Jungen |
Belirsiz artikele veya iyelik sıfatlarına sahip i halindeki isimler için belirli artikellerine bezer şekilde: Eril isimleri betimleyen sıfatlara “-en“, dişil isimleri betimleyen sıfatlara “-e” ve Nötr isimleri betimleyen sıfatlara da “-es” eki eklenir.
| Eril & Tekil | einen kleinen Mann |
| Dişil & Tekil | eine kleine Frau |
| Nötr & Tekil | ein kleines Mädchen |
| Deinen großen Bruder heißt Tom. Senin abinin adı Tom. |
| Meine große Tochter segelt gern. Benim büyük kızım yelken yapmayı sever. |
| Unser kleines Auto ist rot. Bizim küçük arabamız kırmızı. |
| Seine großen Brüder sind in einer Band. Onun abileri bir müzik grubunda. |
Görüldüğü üzere yalın haldeki sıfatların aldığı eklerden tek farklı olan der artikeline sahip ismi betimleyen sıfatlarda gözlemlenmektedir.
| Gut | İyi |
| Den Apfel | Elmayı |
| Der guten Apfel | İyi elmayı |
| Ein guten Apfel | İyi bir elmayı |
| Klein | Küçük |
| Die Katze | Kediyi |
| Eine Katze | Bir kediyi |
| Die kleine Katze | Küçük kediyi |
| Eine kleine Katze | Küçük bir kediyi |
| Sauber | Temiz |
| Das Zimmer | Odayı |
| Ein Zimmer | Bir odayı |
| Das saubere Zimmer | Temiz odayı |
| Ein sauberes Zimmer | Temiz bir odayı |
İsmin E Halinde Sıfatlar
İsmin e halindeki isimlere gelen sıfatlar için çekim eklerini hatırlaması oldukça kolaydır: Tüm sıfatlara “-en” eki ekleriz. Bunların eril, dişil veya nötr bir ismi betimlemeleri ya da belirli veya belirsiz veya çoğul isimler ile kullanılmaları önemli değildir.
| Eril & Tekil | dem kleinen Mann |
| Dişil & Tekil | der kleinen Frau |
| Nötr & Tekil | dem kleinen Mädchen |
| Çoğul | den kleinen Jungen |
| Eril & Tekil | einen kleinen Mann |
| Dişil & Tekil | eine kleinen Frau |
| Nötr & Tekil | ein kleinen Mädchen |
| Gut | İyi |
| Dem Apfel | Elmaya |
| Einem Apfel | Bir elmaya |
| Der guten Apfel | İyi elmaya |
| Ein guten Apfel | İyi bir elmaya |
| Klein | Küçük |
| Die Katze | Kediye |
| Einer Katze | Bir kediye |
| Die kleinen Katze | Küçük kediye |
| Eine kleinen Katze | Küçük bir kediye |
| Sauber | Temiz |
| Dem Zimmer | Odaya |
| Einem Zimmer | Bir odaya |
| Das sauberen Zimmer | Temiz odaya |
| Ein sauberen Zimmer | Temiz bir odaya |
İsmin hal durumlarına göre sıfatların aldığı ekler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir;
| Artikeller | Nominativ Yalın Hal | Akkusativ İ Hali | Dativ E Hali |
| der (eril) | -e | -en | -en |
| die (dişil) | -e | -e | -en |
| das (nötr) | -e | -e | -en |
| die (çoğul) | -en | -en | -en |
| ein (eril) | -er | -en | -en |
| eine (dişil) | -e | -e | -en |
| ein (nötr) | -es | -es | -en |
2 Yorum