“Wer” ve “Was” Kullanılan İlgi Cümleleri

İlgi cümlecikleri, Almancada “Relativsätze” olarak bilinir. Bu cümlecikler, ana cümlede yer alan isim ya da durumu açıklayan yan cümlelerdir. Bu derste, “wer” ve “was” kullanılan ilgi zamirleri ile oluşturulan ilgi cümleleri kurmaya odaklanacağız.

“Wer” ve “was” Kullanılan İlgi Cümleleri

Almancada “wer” ve “was” ilgi zamirlerini kullanarak kişi, nesne veya olaylar hakkında atıfta bulunulabilir. Kişiler için “wer” ilgi zamiri kullanıyorken, “was” ilgi zamiri ise nesne ve olaylarda kullanılır.

⭐ “Wer” ilgi zamiri, yalnızca kişilerden bahsederken kullanılır. Ancak bu bahsetmeyi somut ve belirli bir kişiyi kastetmeden yapar. Tıpkı genel geçer cümlelerde şahit olacağımız genelleme yapan bir hava verir. Örneğin:

🇩🇪 Wer viel liest, ist gut informiert.
🇹🇷 Çok okuyan bilgili olur.

❗ Birinci cümledeki “wer” ile ikinci cümledeki ilgili zamiri (der, die, das) aynı hal durumunda bulunuyorsa (Akkusativ – Akkusativ, Dativ – Dativ, Genitiv – Genitiv) ilgili zamir genel olarak sözlü dilde kullanılmayabilir.

🇩🇪 Wer ein Problem hat, der sollte es lösen.
🇹🇷 Eğer bir sorununuz varsa, bunu çözmelisiniz.

Bu cümlede “wer” ve “der” aynı halde (Nominativ) bulunuyor. Ancak bu, “der” zamirinin kesinlikle atlanabileceği anlamına gelmez. Ancak sözlü dilde, “Wer ein Problem hat, sollte es lösen.” şeklinde de ifade edilebilir.

“Wer” ilgi zamiri genellikle belirsiz bir referansla kullanılır ve cümle içerisinde tekrar bir ilgi zamiri (der, die, das) kullanılması, bu belirsizliği spesifik bir referansa bağlar.

🇩🇪 Wer _(Nominativ) Apfel mag, der _(Nominativ) isst sie gerne.
🇩🇪 Wer Apfel mag, isst sie gerne.
🇹🇷 Elmayı seven, yemeyi de seviyor demektir.

Bu cümlede “Wer” genel bir ifade ile “elmayı seven herhangi bir kişi” anlamında kullanılmıştır. İkinci kısımda kullanılan “der” ise bu genel ifadeyi spesifikleştirerek “bu elmayı seven kişi” anlamında kullanılmıştır. Her iki yapı da doğrudur, ancak tam cümlede ilgi zamirinin iki kez kullanılması daha vurgulu ve resmi bir ton yaratır.

Zaten bu tür bir yapı, vurgu ve netlik yaratmak için kullanılır. Ancak, günlük konuşma dilinde bu ikinci ilgi zamiri sıklıkla atlanabilir:

Ancak, iki ilgi zamiri de başka başka hal durumlarında ise o zaman yazmanız gerekir. Aşağıdaki cümlede ise birinci cümlede “wer” Nominativ, ikinci cümledeki “dem” ise Dativ halde kullanılmıştır. Bundan dolayı İkinci parçanın başındaki zamir mutlaka yazılmalıdır. Bakınız:

🇩🇪 Wer _(Nominativ) sein Ticket verloren hat, dem _(Dativ) stellen wir ein neues aus.
🇹🇷 Biletini kaybedene yenisini veriyoruz.

“Biletini kaybeden” anlamındaki “Wer” Nominativ haldedir ve bu kişiye “yenisini veriyoruz” anlamındaki “dem” ise Dativ haldedir. Dolayısıyla, bu iki ilgi zamirinin farklı hallerde olduğu bu cümlede, her iki ilgi zamirinin de belirtilmesi gerekmektedir.

İsmin hal durumlarına bağlı olarak “wer” ilgi zamiri; “wen”, “wem” ve “wessen” gibi formatlarda karşımıza çıkabilir. Dolayısıyla bunları bilmek faydalıdır. Aşağıdaki tabloda bu durum gösterilmiştir:

Hal	Wer
Nominativ	wer
Akkusativ	wen
Dativ	wem

🇩🇪 Wen_(Akkusativ) ich zuerst sehe, frage ich.
🇹🇷 İlk gördüğüm kişiye soracağım.
🇩🇪 Wem _(Dativ) das Essen nicht schmeckt, muss nicht zahlen.
🇹🇷 Yemeği beğenmezseniz ödeme yapmanıza gerek yok.

🇩🇪 Wer früher aufsteht, hat mehr vom Tag.
🇹🇷 Daha erken kalkan kişi gününden daha fazla yararlanır.
🇩🇪 Wer im Glashaus sitzt, sollte nicht mit Steinen werfen.
🇹🇷 Cam evde oturan kişi taş atmamalıdır.
🇩🇪 Wer zuletzt lacht, lacht am besten.
🇹🇷 Son gülen iyi güler.
🇩🇪 Wer oft Sport treibt, lebt gesünder.
🇹🇷 Sık sık spor yapan daha sağlıklı yaşar.
🇩🇪 Wer sein Ticket verloren hat, dem stellen wir ein neues aus.
🇹🇷 Biletini kaybedene yenisini veriyoruz

⭐ Almancada “was” ilgi zamiri, kişiler haricindeki her türlü şey, eşya, olay veya varlık için kullanılır. Örneğin:

🇩🇪 Was du mir erzählst, glaube ich nicht.
🇹🇷 Bana söylediklerinize inanmıyorum.

Hal durumlarına göre şekillenmesi aşağıdaki tablodaki gibidir:

Nominativ	was
Akkusativ	was
Dativ	was/dem

🇩🇪 Es gibt hier vieles, was (dem)_(Dativ) ich zustimmen kann.
🇹🇷 Burada hemfikir olabileceğim çok şey var.
🇩🇪 Das ist das Schlimmste, was_(Akkusativ) ich gesehen habe.
🇹🇷 Bu gördüğüm en kötü şey.

🇩🇪 Was du heute kannst besorgen, das verschiebe nicht auf morgen.
🇹🇷 Bugün yapabileceğin şeyi yarına bırakma.
🇩🇪 Ich verstehe nicht, was du von mir willst.
🇹🇷 Senden ne istediğini anlamıyorum.
🇩🇪 Zeig mir, was du gekauft hast!
🇹🇷 Bana ne aldığını göster!
🇩🇪 Ich weiß nicht, was ich dazu sagen soll.
🇹🇷 Buna ne diyeceğimi bilmiyorum.
🇩🇪 Was hier passiert ist, bleibt ein Geheimnis.
🇹🇷 Burada olanlar bir sır olarak kalacak.

⭐ “Was” zamiri pekala isimleşmiş üstünlük karşılaştırmalarında da (Superlativ) kullanılabilir. Bakınız:

🇩🇪 Das ist das Schönste, was ich gesehen habe.
🇹🇷 Bu gördüğüm en güzel şey.
🇩🇪 Das Teuerste, was ich gekauft habe, war mein Auto.
🇹🇷 Aldığım en pahalı şey arabamdı.

⭐ Diğer ilgi cümlecikleri gibi pekala bir ana cümleye bağlanabilir. Bakınız:

🇩🇪 Manche kommen spät zur Arbeit, was der Chef sehr ärgert.
🇹🇷 Bazıları işe geç kalıyor, bu da patronu çok rahatsız ediyor.
🇩🇪 Tom hat noch einmal gelogen, was Emma nicht schön findet.
🇹🇷 Tom yine yalan söyledi, ki Emma bundan hoşlanmaz.
🇩🇪 Thomas hat mir persönlich gratuliert, was mich sehr gefreut hat.
🇹🇷 Thomas beni şahsen tebrik etti, ki bu da beni çok mutlu etti.