A2 Seviye

Almancada İsmin -E Hali (Dativ)

Bu dersimizde, Almancada “ismin -e hali” olarak bilinen Dativ konu anlatımını yapacağız.

Almancada İsmin -E Hali

İsmin -e hali, Almancada en çok kullanılan hal durumudur ve genellikle bir nesnenin, olayın veya durumun “kimden” veya “neyden” kaynaklandığını belirtmek için kullanılır. Yani, genellikle bir eylemin kime veya neye yapıldığını belirtir.

Aşağıdaki tabloda Nominativ (ismin yalın hali), Akkusativ (ismin -i hali) ve bugünkü konumuz olan Dativ (ismin -e hali) çekim tablosu gösterilmiştir:

HalErilDişilNötrÇoğul
Nominativder
ein
kein
mein…
die
eine
keine
meine
das
ein
kein
mein…
die
✖️
keine
meine
Akkusativden
einen
keinen
meinen
die
eine
keine
meine
das
ein
kein
mein…
die
✖️
keine
meine
Dativdem
einem
keinem
meinem
der
einer
keiner
meiner
dem
einem
keinem
meinem
den
✖️
keinen
meinen
Almancada İsmin E-Hali

Kuru kuruya çekim tablosunu göstermek yerine tablomuzu bir de örnek kullanarak zenginleştirelim ve aradaki farkı daha iyi görelim:

HalErilDişilNötrÇoğul
Nominativder Hund
köpek

ein Hund
bir köpek

kein Hund
köpek değil

mein Hund
benim köpeğim
die Katze
kedi

eine Katze
bir kedi

keine Katze
kedi değil

meine Katze
benim kedim
das Haus
ev

ein Haus
bir ev

kein Haus
ev değil

mein Haus
benim evim
die Hunde
köpekler

✖️
✖️

keine Hunde
köpekler değil

meine Hunde
benim köpeklerim
Akkusativden Hund
köpeği

einen Hund
bir köpeği

keinen Hund
köpeği değil

meinen Hund
benim köpeğimi
die Katze
kediyi

eine Katze
bir kediyi

keine Katze
kediyi değil

meine Katze
benim kedimi
das Haus
evi

ein Haus
bir evi

kein Haus
evi değil

mein Haus
benim evimi
die Hunde
köpekleri

✖️
✖️

keine Hunde
köpekleri değil

meine Hunde
benim köpeklerimi
Dativdem Hund
köpeğe

einem Hund
bir köpeğe

keinem Hund
köpeğe değil

meinem Hund
benim köpeğime
der Katze
kediye

einer Katze
bir kediye

keiner Katze
kediye değil

meiner Katze
benim kedime
dem Haus
eve

einem Haus
bir eve

keinem Haus
eve değil

meinem Haus
benim evime
den Hunden
köpeklere

✖️
✖️

keinen Hunden
köpeklere değil

meinen Hunden
benim köpeklerime
Almancada İsmin -E Hali

Almancada, ismin -e halinde bulunan bir nesne genellikle “Dativobjekt” olarak adlandırılır. Bu, bir fiilin eylemini alan veya etkileyen nesneyi ifade eder. Dativobjekt, genellikle bir kişiye, yerine veya şeye yönelik bir eylemi ifade eder. Bu yönüyle aynı zamanda “Yönelme hali” olarak da adlandırılmaktadır. Örneğin:

🇩🇪 Ich gebe dem Mann das Buch.
🇹🇷 (Ben) Adama kitabı veriyorum.

❗ Yeri gelmişken şunu da belirteyim; Almanca bir cümlede hem Dativobjekt (Belirtisiz/Dolaysız Nesne) hem de Akkusativobjekt (Belirtili/Dolaylı Nesne) aynı anda bulunabilir. Bu durumda, genellikle Dativobjekt, Akkusativobjekt’ten önce gelir. Yukarıdaki örneğimizi cümlenin öğelerine ayırdığımızda bu durum net bir şekilde görülecektir:

🇩🇪 Ich gebe dem Mann(Dativobjekt) das Buch(Akkusativobjekt).
🇹🇷 (Ben) Adama(Belirtisiz/Dolaysız Nesne) kitabı(Belirtlili/Dolaylı Nesne) veriyorum.

Yukarıdaki bilgiler ışığında -e halindeki bir nesnenin artikellerinin değiştiğini gördük. Ancak belirtmek isterim ki, Almancada zayıf çekimli olarak adlandırılan bazı eril isimler çekimlenirken ayriyeten birtakım çekim ekleri de alırlar.

Can sıkıcı biliyorum ama bu durumu tespit etmenin pratik bir yolu var; kelimeyi çoğuluyla beraber öğrenmek. Zira zayıf çekimli eril isimler, çoğul hale sokulurken dişil isimlere özgü “-(e)n” çoğul eki alırlar.

Bu onların sadece Dativ’de değil aynı zamanda Akkusativ ve Genitiv halde de bu çekim eklerini almalarına yol açar. Örneğin “der Soldat, en” (asker) kelimesi böyle bir özelliğe sahiptir. Aşağıdaki tabloyu inceleyince ne demek istediğimi daha net anlayacaksınız:

HalErilÇoğul
Nominativder Hund
köpek

der Soldat
asker
die Hunde
köpekler

die Soldaten
askerler
Akkusativden Hund
köpeği

den Soldaten
askeri
die Hunde
köpekleri

die Soldaten
askerleri
Dativdem Hund
köpeğe

dem Soldaten
askere
den Hunden
köpeklere

den Soldaten
askerlere
Almancada İsmin -E Hali

Yukarıdaki tabloda “Hund” kelimesi kuvvetli çekime sahip olduğu için kelimemiz çekim eklerine uğramamaktadır. Ancak “Soldat” zayıf çekimli bir kelime olduğu için çoğul halinde aldığı “(-e)n” ekini tekilde de almaktadır.

Dativobjekt’i Cümlede Nasıl Tespit Ederim?

Peki, her şey iyi güzel hoş ama cümlede Dativobjekt’i nasıl tanıyacağım? Yani, ne yapmalıyım ki, bu nesne ismin -e halinde kullanılmış demeliyim?

Almanca bir cümledeki ismin -e halini bulmak için yükleme (neye) ve “wem” (kime) sorularını sorarız. Ancak Türkçede nesneler için “neye” sorusunu sorup bulduğumuz dolaylı tümlecin Almanca bir karşılığı yoktur. Bu da demektir ki, Almancada Dativobject çoğu durumda kişiden bahseder. Örneğin:

🇩🇪 Ich gebe dem Mann(Dativobjekt) das Buch(Akkusativobjekt). (wem?)
🇹🇷 (Ben) Adama(Belirtisiz/Dolaysız Nesne) kitabı(Belirtlili/Dolaylı Nesne) veriyorum. (kime?)

Almanca’da dativ hali için kullanılan soru zamirleri arasında “wo” (nerede) da bulunmaktadır. Ancak, “wo” genellikle yer bildiren edatlarla (örn. in, an, auf, unter) birlikte dativ halinin kullanıldığı durumlar için sorulan bir sorudur. Örneğin:

Ich bin in der Schule. (Okuldayım)
Wo bist du? (Neredesin?)

Genel olarak Almanca bir cümlenin Türkçe çevirilerinde de benzer şekilde Dativobjekt’i bulabiliriz. Yani Türkçe çevirisinde belirtisiz nesneyi bulmuşsak bunun Almanca karşılığı Dativobjek’tir diyebiliriz, ancak istisnalarının da olduğunu bilmek şartıyla. “Peki, genel hatlarıyla nedir bu istisnalar?” Sırasıyla cevap verelim:

Fiilin kullanımı: Almancada bazı fiiller doğası gereği yalnızca ismin -e halinde bir nesne gerektirir. Bu fiilleri öğrenmek ve tanımak, cümledeki Dativobjekt’i belirlemeye yardımcı olabilir. Verben mit Dativ olarak adlandırılan bu fiillerden yaygın kullanılanları ezberlemeniz faydanıza olacaktır. Örneğin, “helfen” (yardım etmek) fiili Dativobjekt gerektirir:

🇩🇪 Ich helfe dem Mann
🇹🇷 Adama yardım ediyorum.

Edatların kullanımı: Benzer şekilde Almancada bazı edatlar da yalnızca ismin -e halinde kullanılan bir nesne gerektirir. Präpositionen mit Dativ olarak adlandırılan bu edatları öğrenmek cümledeki Dativobjekt’i belirlemeyi kolaylaştırır.

Kelime sırası: Almancada genellikle Dativobjekt, Akkusativobjekt’ten önce gelir. Ancak, bu her zaman geçerli olmayabilir ve kelime sırası çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir.

🇩🇪 Ich gebe dem Mann(Dativobjekt) das Buch(Akkusativobjekt). (wem?)
🇹🇷 (Ben) Adama(Belirtisiz/Dolaysız Nesne) kitabı(Belirtlili/Dolaylı Nesne) veriyorum. (kime?)

❗ Fiilden sonra gelen isim veya zamiri tanımlayın. Fiil, Dativ gerektiriyorsa, onu takip eden isim veya zamir muhtemelen dolaylı nesnedir.

❗ İsim veya zamirin sonunu kontrol edin. Dativ, cinsiyetlerine ve sayılarına bağlı olarak isimler ve zamirlerdeki belirli sonlarla gösterilir. Örneğin, “der” (the) artikeli, tekil hâlde “dem” ve hâlî çoğulda “den” olur. Benzer şekilde, “ich” (I) zamiri Dative’de “mir” olur ve “du” (siz) “dir” olur.

❗ “as, von, zu, seit, nach, ab, aus, mit, bei, gegenüber” gibi yönelme edatlarıyla ismin -e hali kullanılır.

  • aus (from, out of)
    • 🇩🇪 Er kommt aus dem Haus.
    • 🇹🇷 O, evden geliyor.
  • bei (at, with)
    • 🇩🇪 Ich bin bei dem Arzt.
    • 🇹🇷 Ben doktordayım.
  • mit (with)
    • 🇩🇪 Ich gehe mit meinem Freund ins Kino.
    • 🇹🇷 Ben sinemaya arkadaşımla gidiyorum.
  • nach (to, after)
    • 🇩🇪 Nach der Schule gehe ich nach Hause.
    • 🇹🇷 Okuldan sonra eve gidiyorum.
  • von (of, from)
    • 🇩🇪 Das Buch ist von dem Autor.
    • 🇹🇷 Bu kitap yazardan.
  • zu (to)
    • 🇩🇪 Ich gehe zu der Schule.
    • 🇹🇷 Okula gidiyorum.
  • seit (since)
    • 🇩🇪 Ich wohne seit einem Jahr in diesem Haus.
    • 🇹🇷 Bu evde bir yıldır yaşıyorum.

Umarım sunulan bilgiler hem yararlı olmuş hem de anlaşılır bir şekilde ifade edilmiştir. Herhangi bir noktada belirsizlik yaşarsanız, bir hata bulduğunuzu düşünürseniz, bir kelimenin yanlış yazıldığını fark ederseniz, lütfen yorum yaparak bunu belirtiniz. Zira ne kadar dikkatli hazırlanmış olursa olsun, hataların yapılabildiğini fark edebiliyoruz. Görüşleriniz ve katkılarınız, bu tür hataları düzeltmemiz için büyük önem taşıyor. İyi çalışmalar dilerim. ❤️

19 Yorum

  1. Ismin e halindeki hata Su Plural die deki die Blumen der olarak yazilmis den olarak yazilmasi gerekiyordu

  2. Öncelikle türkçeden almanca öğrenenler için bu site çok sade anlaşılır olmuş. İlgililere teşekkürlerimi sunarım. Takıldığım her konuda ilk başvurduğum kaynak. Ein soldat dativ olunca neden einem soldaten olmuş. Ein soldat olmasi gerekmiyor mu?

    1. Merhabalar. Övgü dolu sözleriniz için teşekkürler. Dativ olduğu için belirli artikel der –> dem oluyor haliyle belirsiz artikel halinde ein –> einem oluyor

  3. Merhabalar,
    bence çok güzel özetlemişsiniz nacizane tavsiyem konu anlatımından sonra bununla alakalı test veya uygulamalar pekiştirme açısından çok faydalı olur. Konunun bitimine yönlendirmeli bağlantı koyarsanız çok uğraştırıcı da olmaz.
    İyi çalışmalar dilerim.

    1. Merhabalar. Aslında çok doğru bir yere temas ettiniz. Yeni güncellemelerimizde her bir konu için testlerin ekleneceğini yapılacaklar listemize ekliyorum 🙂

  4. Hocam merhabalar Dativ konusunda Almanca bir cümledeki ismin -e halini bulmak için yükleme (neye) ve “wem” (kime) sorularını ve Wo (nerede) sorusunu da soruyor muyduk?

    Wo’yu yazmamışsınızda…

    1. Merhabalar, evet haklısınız, Almanca’da dativ halini belirlemek için kullanılan soru zamirleri arasında “wem” (kime) ve bazı durumlarda “wo” (nerede) da bulunmaktadır. Ancak, “wo” sorusu genellikle yer bildiren edatlarla (örn. in, an, auf, unter) birlikte dativ halinin kullanıldığı durumlarda sorulur. Bu önemli detayı belirtmediğim için özür dilerim. Ayrıca teşekkür ederim geri bildiriminiz için.

  5. merhaba bilgileriniz için teşekkür ederim
    dativ çekim örneklerinde die soldaten der soldaten olması gerekmiyor mu? teşekkürler

  6. meine Hunde nin Türkçesi benin köpeğim değil benim köpeklerim olması gerekmiyor mu?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu

😔 Reklam Engelleyicisi 😔

Sitenin varlığını sürdürebilmesi adına, Reklam engelleyicinizi kapatmanızı rica ediyoruz. Mahcubuz ama desteğiniz çok önemli 🙏