Almancada “Dativ” (İsmin “-e” Hali)

Merhaba arkadaşlar! Bu dersimizde, Almancada en çok kullanılan hal durumu diyebileceğimiz “ismin -e hali” olarak bilinen “Dativ” konusunu anlatacağız.

Almancada İsmin -E Hali

Türkçede, isimlerin aldığı “-e” veya “-a” ekinden bu hali tanırız. Bu ek yer, zaman ve yönelme bildirdiği için yükleme sorulan “kime” ve “neye” sorularına cevap verir. Benzer şekilde, Almancada “Dativ” ile bir eylemin “kime” veya “neye” yapıldığını belirtebiliriz. Ancak Almanca cümlelerde yükleme sorulan “wem (kime)” sorusu bulunmasına rağmen “neye” sorusu yoktur. Bu duruma birazdan değineceğim. Öncelikle isimlerin artikel çekimlerinin “Nominativ” (ismin yalın hali), “Akkusativ” (ismin -i hali) ve bugünkü konumuz olan “Dativ” (ismin -e hali) çekim tablosunu inceleyelim:

HalErilDişilNötrÇoğul
Nominativder
ein
kein
mein…
die
eine
keine
meine
das
ein
kein
mein…
die
✖️
keine
meine
Akkusativden
einen
keinen
meinen
die
eine
keine
meine
das
ein
kein
mein…
die
✖️
keine
meine
Dativdem
einem
keinem
meinem
der
einer
keiner
meiner
dem
einem
keinem
meinem
den
✖️
keinen
meinen
Almancada İsmin -E Hali

Kuru kuruya çekim tablosunu göstermek yerine tablomuzu bir de örnek kullanarak zenginleştirelim ve aradaki farkı daha iyi görelim:

ÇekimNominativAkkusativDativ
erilder Hund
köpek

ein Hund
bir köpek

kein Hund
köpek değil

mein Hund
benim köpeğim
den Hund
köpeği

einen Hund
bir köpeği

keinen Hund
köpeği değil

meinen Hund
benim köpeğimi
dem Hund
köpeğe

einem Hund
bir köpeğe

keinem Hund
köpeğe değil

meinem Hund
benim köpeğime
dişildie Katze
kedi

eine Katze
bir kedi

keine Katze
kedi değil

meine Katze
benim kedim
die Katze
kediyi

eine Katze
bir kediyi

keine Katze
kediyi değil

meine Katze
benim kedimi
der Katze
kediye

einer Katze
bir kediye

keiner Katze
kediye değil

meiner Katze
benim kedime
nötrdas Haus
ev

ein Haus
bir ev

kein Haus
ev değil

mein Haus
benim evim
das Haus
evi

ein Haus
bir evi

kein Haus
evi değil

mein Haus
benim evimi
dem Haus
eve

einem Haus
bir eve

keinem Haus
eve değil

meinem Haus
benim evime
çoğuldie Hunde
köpekler

keine Hunde
köpekler değil

meine Hunde
benim köpeklerim
die Hunde
köpekleri

keine Hunde
köpekleri değil

meine Hunde
benim köpeklerimi
den Hunden
köpeklere

keinen Hunden
köpeklere değil

meinen Hunden
benim köpeklerime
Almancada İsmin -E Hali

Almancada, ismin -e halinde bulunan bir nesne “Dativobjekt” olarak adlandırılır. Bu, bir fiilin eylemini alan veya etkileyen nesneyi ifade eder. “Dativobjekt” genellikle bir kişiye, bir yere veya bir şeye yönelik eylemleri ifade eder. Türkçede bu hali “Yönelme hali” olarak adlandırıyoruz. Örneğin:

🇩🇪 Ich gebe dem Mann das Buch.
🇹🇷 (Ben) Adama kitabı veriyorum.

Yeri gelmişken, şunu da belirteyim: Almanca bir cümlede hem “Dativobjekt” (Belirtisiz/Dolaysız Nesne) hem de “Akkusativobjekt” (Belirtili/Dolaylı Nesne) aynı anda bulunabilir. Bu durumda, genellikle “Dativobjekt”, “Akkusativobjekt”ten önce gelir. Yukarıdaki örneğimizi cümlenin öğelerine ayırıp bu durumu inceleyelim.

🇩🇪 Ich gebe dem Mann (Dativobjekt) das Buch (Akkusativobjekt).
🇹🇷 (Ben) Adama (Belirtisiz/Dolaysız Nesne) kitabı (Belirtlili/Dolaylı Nesne) veriyorum.

Yukarıdaki tablomuzda, Almancada “Dativ” halinde bir nesnenin artikel değişimini göstermiştik. Ancak belirtmek isterim ki, Almancada zayıf çekimli olarak adlandırılan bazı eril isimler çekimlenirken ayrıca bazı çekim ekleri de alırlar. Bu durum can sıkıcı olabilir, ancak pratik bir yol var: Kelimeyi çoğul haliyle birlikte öğrenmek. Zira zayıf çekimli eril isimler, çoğul hale getirildiklerinde dişil isimlere özgü “-(e)n” çoğul eki alırlar. Aslında bu şekilde olan kelime sayısı çok azdır. Bunlara denk geldiğinizde kafanız karışmasın diye bu bilgiyi paylaşmak istedim.

Bu tarz isimler sadece “Dativ”de değil Akkusativ ve Genitiv halde de bu çekim eklerini alırlar. Örneğin, “der Soldat” (asker) kelimesi bu özelliğe sahiptir ama “der Hund” (köpek) kelimesi bu özelliğe sahip değildir. Aşağıdaki tabloyu inceleyince ne demek istediğimi daha iyi anlayacaksınız.

HalErilÇoğul
Nominativder Hund
köpek

der Soldat
asker
die Hunde
köpekler

die Soldaten
askerler
Akkusativden Hund
köpeği

den Soldaten
askeri
die Hunde
köpekleri

die Soldaten
askerleri
Dativdem Hund
köpeğe

dem Soldaten
askere
den Hunden
köpeklere

den Soldaten
askerlere
Almancada İsmin -E Hali

Yukarıdaki tabloda, “Hund” kelimesi kuvvetli çekime sahip olduğu için kelimenin kendisi herhangi bir çekim ekine maruz kalmamaktadır. Ancak “Soldat” zayıf çekimli bir kelime olduğu için çoğul halinde aldığı “-(e)n” ekini tekilde de almaktadır.

“Dativobjekt”i Cümlede Nasıl Tespit Ederim?

Peki, her şey güzel ama cümlede “Dativobjekt”i nasıl tanıyacağım? Yani, ismin -e halinde kullanıldığını nasıl anlayacağım? Almanca bir cümlede ismin -e halini bulmak için yükleme “neye” ve “wem” (kime) sorularını sorarız. Ancak Türkçede nesneler için “neye” sorusunu sorarak bulduğumuz dolaylı tümlecinin Almancada bir karşılığı yoktur. Bu da demektir ki, Almancada “Dativobjekt” ancak kişilerden bahsederken “kime” sorusuna cevap verir. Örneğin:

🇩🇪 Ich gebe dem Mann(Dativobjekt) das Buch(Akkusativobjekt). (wem?)
🇹🇷 (Ben) Adama(Belirtisiz/Dolaysız Nesne) kitabı(Belirtlili/Dolaylı Nesne) veriyorum. (kime?)

Almanca öğrenmeye yeni başlamışsanız, Türkçesinde ismin “-e” hali kullanılmışsa Almanca karşılığında da Dativobjekt vardır şeklinde bir yaklaşım benimseyebilirsiniz. Ancak bu yaklaşımı çok tavsiye etmiyorum. Bunun yerine, şu noktaları öğrenmenizi öneririm:

1. Almancada bazı fiiller doğası gereği yalnızca ismin “-e” halinde kullanılır. Yani nesne olarak alsa alsa “Dativobjekt” alır. Bu fiilleri öğrenmenizi tavsiye ederim. Verben mit Dativ olarak adlandırılan bu fiillerden yaygın kullanılanları ezberlemeniz faydanıza olacaktır. Örneğin, “helfen” (yardım etmek) fiili Dativobjekt gerektirir:

🇩🇪 Ich helfe dem Mann
🇹🇷 Adama yardım ediyorum.

2. Almancada bazı edatlar yalnızca ismin “-e” halinde kullanılır. Präpositionen mit Dativ (as, von, zu, seit, nach, ab, aus, mit, bei, gegenüber) olarak adlandırılan bu edatları öğrenmenizi tavsiye ederim.

🇩🇪 Ich bin bei dem Arzt.
🇹🇷 Doktorun yanındayım.
🇩🇪 Ich gehe mit meinem Freund ins Kino.
🇹🇷 Arkadaşımla sinemaya gidiyorum.
🇩🇪 Nach der Schule gehe ich nach Hause.
🇹🇷 Okuldan sonra eve gidiyorum.
🇩🇪 Ich gehe zu der Schule.
🇹🇷 Okula gidiyorum.
🇩🇪 Ich wohne seit einem Jahr in diesem Haus.
🇹🇷 Bu evde bir yıldır yaşıyorum.

3. “Dativ”, cinsiyetlerine ve sayılarına bağlı olarak sadece isimlerde değil zamirlerde de gösterilir. Bu çekimler için aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:

Şahıs ZamiriNominativDativ
Benichmir
Sendudir
O (Eril)erihm
O (Dişil)sieihr
O (Nötr)esihm
Bizwiruns
Sizihreuch
Onlarsieihnen
Siz (resmi)SieIhnen

🇩🇪 Sie zeigen ihm den Weg.
🇹🇷 Ona yolu gösteriyorlar.
🇩🇪 Er bringt mir einen Kaffee.
🇹🇷 Bana bir kahve getiriyor.
🇩🇪 Sie erzählt uns eine Geschichte.
🇹🇷 Bize bir hikaye anlatıyor.
🇩🇪 Ich gebe dir das Buch.
🇹🇷 Kitabı sana vereceğim.

4. Almanca cümlelerde “Dativobjekt”, “Akkusativobjekt”ten önce gelir. Ancak, kelime sırası çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bakınız:

🇩🇪 Ich gebe dem Kind (Dativobjekt) den Ball (Akkusativobjekt).
🇹🇷 Çocuğa topu veriyorum.

Ancak bazen vurguya veya belirli bir kelimeyi öne çıkarmak isteğine bağlı olarak sıra değişebilir. Aynı cümleyi vurgu topun üzerinde olacak şekilde aşağıdaki gibi yazabiliriz:

🇩🇪 Den Ball (Akkusativobjekt) gebe ich dem Kind (Dativobjekt).
🇹🇷 Topu çocuğa veriyorum.

❗ Almancada, “Dativobjekt” ve “Akkusativobjekt” şahıs zamirleriyle kullanıldığında, sıralama için daha katı kurallar geçerlidir. Şahıs zamirleri kullanıldığında, “Akkusativobjekt” “Dativobjekt”ten önce gelir. Örneğin:

🇩🇪 Ich gebe ihn (Akkusativobjekt) ihr (Dativobjekt).
🇹🇷 Onu ona veriyorum.
🇩🇪 Sie zeigt es (Akkusativobjekt) ihm (Dativobjekt).
🇹🇷 Onu ona gösteriyor.

21 Yorum

  1. Ismin e halindeki hata Su Plural die deki die Blumen der olarak yazilmis den olarak yazilmasi gerekiyordu

  2. Öncelikle türkçeden almanca öğrenenler için bu site çok sade anlaşılır olmuş. İlgililere teşekkürlerimi sunarım. Takıldığım her konuda ilk başvurduğum kaynak. Ein soldat dativ olunca neden einem soldaten olmuş. Ein soldat olmasi gerekmiyor mu?

    1. Merhabalar. Övgü dolu sözleriniz için teşekkürler. Dativ olduğu için belirli artikel der –> dem oluyor haliyle belirsiz artikel halinde ein –> einem oluyor

  3. Merhabalar,
    bence çok güzel özetlemişsiniz nacizane tavsiyem konu anlatımından sonra bununla alakalı test veya uygulamalar pekiştirme açısından çok faydalı olur. Konunun bitimine yönlendirmeli bağlantı koyarsanız çok uğraştırıcı da olmaz.
    İyi çalışmalar dilerim.

    1. Merhabalar. Aslında çok doğru bir yere temas ettiniz. Yeni güncellemelerimizde her bir konu için testlerin ekleneceğini yapılacaklar listemize ekliyorum 🙂

  4. Hocam merhabalar Dativ konusunda Almanca bir cümledeki ismin -e halini bulmak için yükleme (neye) ve “wem” (kime) sorularını ve Wo (nerede) sorusunu da soruyor muyduk?

    Wo’yu yazmamışsınızda…

    1. Merhabalar, evet haklısınız, Almanca’da dativ halini belirlemek için kullanılan soru zamirleri arasında “wem” (kime) ve bazı durumlarda “wo” (nerede) da bulunmaktadır. Ancak, “wo” sorusu genellikle yer bildiren edatlarla (örn. in, an, auf, unter) birlikte dativ halinin kullanıldığı durumlarda sorulur. Bu önemli detayı belirtmediğim için özür dilerim. Ayrıca teşekkür ederim geri bildiriminiz için.

  5. merhaba bilgileriniz için teşekkür ederim
    dativ çekim örneklerinde die soldaten der soldaten olması gerekmiyor mu? teşekkürler

  6. meine Hunde nin Türkçesi benin köpeğim değil benim köpeklerim olması gerekmiyor mu?

  7. Bir Türkçe-İngilizce öğretmeni ve mütercim tercümanlık öğrencisi olarak konu anlatımlarınız bana o kadar yardımcı oldu ki. Ellerinize sağlık, iyi çalışmalar.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu

😔 Reklam Engelleyicisi 😔

Sitenin varlığını sürdürebilmesi adına, Reklam engelleyicinizi kapatmanızı rica ediyoruz. Mahcubuz ama desteğiniz çok önemli 🙏