Almancada İsmin -E Hali (Dativ)

Almancada ismin e-hali olan der Dativ, karışık bir konu gibi görünse bile kuralların öğrenilmesiyle oldukça kolaylaşacaktır.

Almancada İsmin -E Hali

Almancada İsmin E-Hali en çok kullanılan hal durumudur. Der-Die-Das Artikellerinde İsmin E-Hali de ismin i-hali gibi isimlerin artikellerini değiştirmek suretiyle yapılır. Der ve das artikelleri e-halinde dem şekline girer. Die artikeli ise der şekline girer. Bunlardan sonra gelen isim değişmez, aynı kalır.

Çoğul isimlerin önünde die artikeli bulunur. E-halinde bu den şeklini alır ve ismin sonuna da –n veya –en takısı eklenir. Eğer -n veya -en takısı tekil halde zaten varsa eklenmez.

CASES	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ Yalın Hal	der ein kein	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Akkusativ -i Hali	den einen keinen	die eine keine	das ein kein	die ✖️ keine
Dativ -e Hali	dem einem keinem	der einer keiner	dem einem keinem	den ✖️ keinen

Yukarıdaki tablo ışığında der, die ve das artikellerine sahip 3 örnek kelime çekimlenmiştir:

⭐ der

Hal Çekimi	Tekil	Çoğul
Yalın Hal	der Hund Köpek	die Hunde Köpekler
-İ Hali	den Hund Köpeği	die Hunde Köpekleri
-E Hali	dem Hund Köpeğe	den Hunden Köpeklere

⭐ die

Hal Çekimi	Tekil	Çoğul
Yalın Hal	die Blume Çiçek	die Blumen Çiçekler
-İ Hali	die Blume Çiçeği	die Blumen Çiçekleri
-E Hali	der Blume Çiçeğe	den Blumen Çiçeklere

⭐ das

Hal Çekimi	Tekil	Çoğul
Yalın Hal	das Auto Araba	die Autos Arabalar
-İ Hali	das Auto Arabayı	die Autos Arabaları
-E Hali	dem Auto Arabaya	den Autos Arabalara

–Die Mutter _{Subjekt (Nominativ)} kauft ihrer Tochter _{indirekt Objekt (Dativ)} ein Handy _{direkt Objekt (Akkusativ)}.
Anne kızına cep telefonu alıyor.

❗ Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimler ismin tüm hallerinde özel bir durum gösterir:

Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimler dem şekline sokulduktan sonra sonlarına bir de çoğulda aldıkları takı, yani –n veya –en eklenir. Böyle isimlerin çoğullarını e-haline sokarken sonlarına bir –n veya –en daha eklenmez.

Der Junge Çocuk	Dem Jungen Çocuğa
Der Soldat Asker	Dem Soldaten Askere

Ein-Eine Belirsiz Artikellerinde İsmin E-Halinde ise artikeli der ve das olan isimlerin önünde bulunan ein kelimesi ismin -e halinde einem şekline girer.

Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimlerde kullanılan ein belirsiz artikeli ismin e-haline sokulurken ise: Ein, einem şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin, “Einem Soldaten (Bir askere)”.

Artikeli die olan isimlerin önünde bulunan eine ise -e halinde einer şekline girer. Bundan sonra gelen isim değişmez, aynı kalır.

NOMINATIV	DATIV
Ein Lehrer Bir öğretmen	Einem Lehrer Bir öğretmene
Ein Soldat Bir asker	Einem Soldaten Bir askere
Ein Mädchen Bir kız	Einem Mädchen Bir kıza
Eine Mutter Bir anne	Einer Mutter Bir anneye
Eine Katze Bir kedi	Einer Katze Bir kediye

Önünde ein veya eine bulunan bir ismi çoğul hale sokarken önüne hiçbir artikel gelmez, yani çoğul şekli tek başına kullanılır. Bu çoğul şekilleri e-haline sokmak için de sonlarına bir -n veya -en eklemek gerekir. Şayet ismin çoğul şekli -n veya -en harfiyle bitiyorsa bu takılar da eklenmez.

Tekil	Çoğul	Çoğul E-Hali
Eine Tochter Bir kız evlat	Töchter Kız evlatlar	Töchtern Kız evlatlara
Ein Mann Bir adam	Männer adamlar	Männern adamlara
Eine Zeitung Bir gazete	Zeitungen Gazeteler	Zeitungen Gazetelere

Kein-Keine Olan Olumsuz İsimlerin E-Halinde ise artikeli der ve das olan isimleri olumsuz yapmak için kullanılan kein e-halinde keinem şekline girer.

Artikeli der olan ve çoğulda sonlarına bir –n, veya –en takısı gelen isimlerde kullanılan kein belirsiz artikeli ismin e-haline sokulurken ise: Kein, keinem şekline sokulduktan sonra kendisinden sonra gelen ismin sonuna bir de çoğulda aldığı takı, yani –n veya –en eklenir. Örneğin, “Keinem Soldaten (Bir askere değil)”.

Artikeli die olan isimleri olumsuz yapmak için kullanılan keine ise e-halinde keiner şekline girer.

Keine Frau Bir kadın değil	Keiner Frau Bir kadına değil
Kein Bauer Bir çiftçi değil	Keinem Bauern Bir çiftçiye değil
Kein Pferd Bir at değil	Keinem Pferd Bir ata değil

Olumsuz çoğul isimlerde ismin E-Halinde ise Çoğul isimlerin önünde de keine kullanıldığı anlatılmıştı. Bu keine e-halinde keinen şekline girer. Artikeli der olanlar çoğul olumsuz yapılırken e-haline sokulurken ismin sonuna da –n veya –en eklenir, ismin çoğul şekli -n veya -en ile bitiyorsa gene bu takılar eklenmez. Bu, yukarıdaki tekil isimlerin önünde kullanılan keine ile karıştırılmamalıdır.

Keine Lehrer Öğretmenler değil	Keinen Lehrern Öğretmenlere değil
Keine Jungen Çocuklar değil	Keinen Jungen Çocuklara değil

Dativobjekt’i Cümlede Tespit Etmek

Almanca bir cümledeki ismin -e halini bulmak için yükleme „wo“ (nerede) ve „wem“ (kime) anlamlarına gelen sorular sorulur. Ayrıca cümledeki Dativobjekt (dolaylı nesne) bulmak için şu adımları takip edebilirsiniz:

❗ Cümledeki fiili tanımlayın. Dolaylı nesne genellikle fiille ilişkilendirilir, bu nedenle hangi eylemin gerçekleştirildiğini bilmek önemlidir.

❗ Fiilin Dative Case’i gerektirip gerektirmediğini belirleyin. “Geben” (vermek), “schenken” (hediye olarak vermek) ve “zeigen” (göstermek) gibi bazı fiiller, dolaylı nesneyi belirtmek için Dative Case’i gerektirir. “Haben” (sahip olmak) ve “sein” (olmak) gibi diğer fiiller, Dative Case gerektirmez.

❗ Fiilden sonra gelen isim veya zamiri tanımlayın. Fiil, Dativ gerektiriyorsa, onu takip eden isim veya zamir muhtemelen dolaylı nesnedir.

❗ İsim veya zamirin sonunu kontrol edin. Dativ, cinsiyetlerine ve sayılarına bağlı olarak isimler ve zamirlerdeki belirli sonlarla gösterilir. Örneğin, “der” (the) artikeli, tekil hâlde “dem” ve hâlî çoğulda “den” olur. Benzer şekilde, “ich” (I) zamiri Dative’de “mir” olur ve “du” (siz) “dir” olur.

❗ “as, von, zu, seit, nach, ab, aus, mit, bei, gegenüber” gibi yönelme edatlarıyla ismin -e hâli kullanılır.

⭐ Örnekler
„Ich schenke meiner Mutter eine Blume.”
(Anneme çiçek hediye ediyorum.”)
„Ich zeige meinem Vater das Foto.”
(Fotoğrafı babama göstereceğim.)
„Ich erzähle meiner Schwester eine Geschichte.”
(Kız kardeşime hikaye anlatıyorum.)
„Ich schreibe meinem Freund eine E-Mail.”
(Arkadaşıma e-posta gönderiyorum.)
„Ich gebe meinem Hund etwas Wasser.”
(Köpeğime biraz su veriyorum.)
„Ich fahre mit dem Auto.”
(Arabayla seyahat ediyorum.)