Almancada iki yönlü edatlar, cümledeki anlama göre ya ismin -i halinde ya da ismin -e halinde kullanılan edatlara denir.
Almancada Edatlar (Präpositionen)
Almancada edatlar, yalnızca ismin i-halinde, yalnızca e-halinde ve yalnızca in-halinde gruplandırıldığı gibi bazı edatlar ismin hem i hem de e halinde kullanılmasına göre gruplandırılmaktadır.
| -İ hali | – E hali | -i Hali & -E Hali |
|---|---|---|
| bis | ab | in |
| durch | außer | an |
| für | zu | auf |
| ohne | nach | neben |
| gegen | bei | hinter |
| um | von | über |
| aus | unter | |
| mit | zwischen | |
| seit | vor | |
| gegenüber |
Almancada İki Yönlü Edatlar
İsmin hem -i hem de -e halinde kullanılabilmesinden ötürü bu edatlar Türkçe çevirilerde de hal durumuna göre anlamlara sahip olmaktadır:
| Edat | -İ Hali | -E Hali |
|---|---|---|
| in | içine, -e/-a | içinde, -de/-da |
| an | yanına | yanında |
| auf | üstüne | üstünde |
| neben | yanına | yanında |
| hinter | arkasına | arkasında |
| über | üzerine | üzerinde |
| unter | altına | altında |
| zwischen | arasına | arasında |
| vor | önüne | önünde |
in
In edatı isimlerin önünde bulunur. Önünde durduğu isim i-halindeyse “içine” anlamına gelir. Türkçede ekseriya “içine” kelimesi yerine ismin sonuna “e, a veya ye, ya” eki takılarak “içine” kaldırılır. Çünkü “evin içine” yerine “eve”, “çantanın içine” yerine “çantaya” vs. demekle aynı şey anlatılmış olup Türkçe kullanımda daha pratiktir.
In -e halindeki isimlerin önünde bulunduğundan “içinde” anlamına gelir. Türkçede ekseriya “içinde” sözcüğü yerine ismin sonuna “de, da” eki takılarak “İçinde” sözcüğü kaldırılır. Çünkü “evin içinde” yerine “evde”, “çantanın içinde“ yerine “çantada” vs. demekle aynı şey anlatılmış olur Türkçe kullanımda daha pratiktir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| In das Haus Evin içine (eve) | In dem Haus Evin içinde (evde) |
| In die Mappe Çantanın içine (çantaya) | In der Mappe Çantanın içinde (çantada) |
| In den Korb Sepetin içine (sepete) | In dem Korb Sepetin içinde (sepette) |
auf
Auf önünde bulunduğu isim -i halindeyse “üstüne” anlamına, -e halindeyse “üstünde” anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Auf den Tisch Masanın üstüne | Auf dem Tisch Masanın üstünde |
| Auf das Buch Kitabın üstüne | Auf dem Buch Kitabın üstünde |
| Auf die Mappe Çantanın üstüne | Auf der Mappe Çantanın üstünde |
unter
Unter önünde bulunduğu isim -i halindeyse “altına” -e halindeyse “altında” anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Unter den Tisch Masanın altına | Unter dem Tisch Masanın altında |
| Unter das Buch Kitabın altına | Unter dem Buch Kitabın altında |
| Unter die Mappe Çantanın altına | Unter der Mappe Çantanın altında |
neben
Neben -i halindeki bir ismin önünde bulunursa “yanına“, -e halindeyse “yanında“ anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Neben den Tisch Masanın yanına | Neben dem Tisch Masanın yanında |
| Neben die Frau Kadının yanına | Neben der Frau Kadının yanında |
| Neben das Haus Evin yanına | Neben dem Haus Evin yanında |
hinter
Hinter edatı -i halindeki isimlerin önünde “arkasına“, e-halindekilerin önünde “arkasında“ anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Hinter den Tisch Masanın arkasına | Hinter dem Tisch Masanın arkasında |
| Hinter die Frau Kadının arkasına | Hinter der Frau Kadının arkasında |
| Hinter das Haus Evin arkasına | Hinter dem Haus Evin arkasında |
vor
Vor edatı -i halindeki bir ismin önünde bulunuyorsa “önüne”, -e halindeki bir ismin önünde bulunuyorsa “önünde” anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Vor den Tisch Masanın önüne | Vor dem Tisch Masanın önünde |
| Vor die Frau Kadının önüne | Vor der Frau Kadının önünde |
| Vor das Buch Kitabın önüne | Vor dem Buch Kitabın önünde |
An
An edatı da tıpkı neben gibi -i halindeki bir ismin önünde “yanına”, -e halindeki bir ismin önünde ise “yanında” anlamına gelir.
Yalnız neben ile an arasında önemli bir fark vardır. Örneğin, “Sandalye masanın yanındadır.” derken sandalye ile masa arasında bir mesafe varsa neben, sandalye ile masa birbirlerine temas ediyorlarsa an kullanılır.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| An den Tisch Masanın yanına | An dem Tisch Masanın yanında |
| An die Frau Kadının yanına | An der Frau Kadının yanında |
| An das Buch Kitabın yanına | An dem Buch Kitabın yanında |
über
Über -i halindeki bir ismin önünde “üzerine”, -e halindeki bir ismin önünde “üzerinde” anlamına gelir. Yalnız temas etmeden üzerinde bulunmayı gösterir. Örneğin, “Lamba masanm üzerindedir.” derken lamba ile masa arasında belirli bir uzaklık vardır.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Über den Tisch Masanın üzerine | Über dem Tisch Masanın üzerinde |
| Über die Frau Kadının üzerine | Über der Frau Kadının üzerinde |
| Über das Buch Kitabın üzerine | Über dem Buch Kitabın üzerinde |
zwischen
Zwischen -i halindeki bir ismin önünde “arasına”, -e halindeki bir ismin önünde “arasında” anlamına gelir.
| -İ Hali | -E Hali |
|---|---|
| Zwischen den Tish und die Bücher Masa ve kitap arasına | Zwischen dem Tisch und der Bucher Masa ve kitap arasında |
| Zwischen die Blume Çiçeklerin arasına | Zwischen der Blume Çiçeklerin arasında |
❗ Almancada edatlar, artikellerle beraber kullanılırken oldukça yaygın bir şekilde kullanılan birtakım kısaltılmış versiyonlara bürünürler.
| an | + | das | = | ans |
| auf | + | das | = | aufs |
| für | + | das | = | fürs |
| in | + | das | = | ins |
| um | + | das | = | ums |
| an | + | dem | = | am |
| in | + | dem | = | im |
| bei | + | dem | = | beim |
| von | + | dem | = | vom |
| zu | + | dem | = | zum |
| zu | + | der | = | zur |
❗ Almancada hem -i halindeki, hem de -e halindeki isimlerle kullanılabilen edatları önünde bulundukları ismin hal durumuna göre anlamları değişir. Eğer cümle wo (nerede) sorusuna cevap veriyorsa edattan sonra gelen isim –e halindedir, şayet cümle wohin (nereye) sorusuna cevap veriyorsa edattan sonra gelen isim -i halindedir.