Almancada Düzenli Fiiller (Regelmäßige Verben)

Bu dersimizde, Almanca öğrenirken fiiller konusuna geldiyseniz olmazsa olmaz olan bir konuyu, düzenli fiilleri ve bu fiillerin nasıl çekimlendiğini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız. Almancada “Regelmäßige Verben” ya da “Schwache Verben” olarak adlandırılan düzenli fiiller, bünyesinde en fazla fiilin bulunduğu fiil grubudur. Almancada fiiller üç kategoriye ayrılmaktadır. Bakınız:

1. Zayıf (kurallı) Fiiller (schwache / regelmäßige Verben)
2. Kuvvetli (kuralsız) Fiiller (starke / unregelmäßige Verben)
3. Karışık fiiller (gemischte Verben / Mischverben)

Bu bölümde yalnızca “düzenli fiil” olarak da adlandıracağımız “zayıf” yani “kurallı” fiiller üzerinde duracağız. Diğer iki fiil gurubu düzensiz fiil kategorisinde değerlendirildiği için ayrı bir bölüm olarak işledik. Hazırsanız başlayalım.

Almancada Düzenli Fiiller

Düzenli fiil ne demek, diye düşünebilirsiniz. Almancada düzenli fiillerden bahsedildiğinde, fiillerin belirli bir düzene göre çekimlenmesinden ziyade, bu fiillerin köklerinde herhangi bir ses değişikliği olup olmadığı ilk akla gelmesi gereken şey olsun. Bunu hemen konu başında belirttim çünkü birazdan fiillerin şahıs zamirlerine göre belirli bir düzende çekimlendiğini göreceksiniz. Başlarda bu onların düzenli bir fiil olduğu izlenimini verse de tek başına bu yaklaşım hatalı olacaktır. Detaylı bilgiyi düzensiz fiiller konusunda bulabilirsiniz.

Fiil kökünde ses değişikliğini aradığımıza göre sıra geldi fiil kökünü tarif etmeye. Nasıl ki Türkçede “-mek/-mak” mastar eklerini fiilden atınca fiil kökünü buluyorsak, Almancada da benzer bir yöntem uygulanmaktadır. Almancadaki tüm fiiller “-en/-n” mastar eklerine sahiptirler ve bu ekler çıkarıldığında geriye kalan kısmı fiil kökünü (die Wurzel) oluşturur.

Almanca Düzenli Fiillerin Çekimi

Almancada düzenli fiiller belirli bir kalıba uygun olarak ilgili şahıslara göre çekimlenmektedirler. Aşağıdaki tabloda şimdiki zamanda fiillerin şahıs zamirlerine göre çekimlenirken aldığı ekler gösterilmiştir:

Präsens	Ek
ich	-e
du	-st
er/sie/es	-t
wir	-en
ihr	-t
sie/Sie	-en

Daha yakından bakmak adına “machen” (yapmak) fiilini şimdiki zamanda çekimleyelim. Bakalım nasıl oluyormuş:

Präsens	Machen
ich	mache
du	machst
er/sie/es	macht
wir	machen
ihr	macht
sie/Sie	machen

Almancada bazı fiiller “–en” mastar eki yerine “–n” mastar eki ile biter. Bu kafanızı karıştırmasın. Fiilin kök halini bulmak için bu sefer de “-en” yerine “-n” mastar ekini atarız. Bu tarz bir fiil olan “wandern” (yürüyüş yapmak) fiilini inceleyelim:

Präsens	Wandern
ich	wandere
du	wanderst
er/sie/es	wandert
wir	wandern
ihr	wandert
sie/Sie	wandern

İşte Almancada bulabileceğiniz çoğu düzenli fiil aynen bu şekilde çekimlenir. Bu neredeyse her düzenli fiil için geçerlidir. Ancak bazı istisnalar da mevcuttur. Onları da paylaşayım ki denk gelirseniz kafanız karışmasın.

Bazı fiiller, çekime uğrarken ikinci tekil şahıs zamiri “du,” (sen) üçüncü tekil şahıs zamiri olan “er/sie/es” üçüncü tekil şahıs zamirlerinde (o) ve ikinci çoğul şahıs zamiri “ihr” (onlar) ile fiil çekimi yapılırken, daha kolay okunması için araya fazladan bir “-e” eki getirilir. Genelde fiil kökü “-t” ile biten fiillerde görülür. Bazı fiil kökleri de “-s” ile bittiği için ikinci tekil şahıs zamirinde “-st” yerine sadece “-t” ekini alır. Yine kolay telaffuz etmek için. Örnek olarak “arbeiten” (çalışmak) ve “küssen” (öpmek) fiillerini inceleyelim:

Präsens	Arbeiten	Küssen
ich	arbeite	küsse
du	arbeitest	küsst
er/sie/es	arbeitet	küsst
wir	arbeiten	küssen
ihr	arbeitet	küsst
sie/Sie	arbeiten	küssen

Ancak yukarıdaki gibi fiil kökündeki kelimelere bakıp çekim tahmini yapmanızı tavsiye etmem. Bence gereksiz bir iş yükü. Zaten sayıları da bir hayli az olan bu tarz fiiller için ne zamanınızı ne de enerjinizi harcayın derim. Zamanla o hissiyata kavuşacağınızı düşünüyorum. İlk önce bir fiili inceleyin derken beşinci fiilinizi öğrenirken oturmaya başlayacak sonra on sonra yirmi derken bir bakmışsınız hiç öğrenmediğiniz bilgiler içinize işlemiş. Dil öğrenmek biraz da böyle bir şey. Neyse, bunu sonra konuşuruz.

Almancada düzenli fiiller bu şekilde çekimlenir. Bir de “kommen” (gelmek) fiilinin çekimini inceleyelim. Bakalım kendisi düzenli bir fiil miymiş?..

Präsens	Kommen
ich	komme
du	kommst
er/sie/es	kommt
wir	kommen
ihr	kommt
sie/Sie	kommen

Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere “kommen” fiilinin şimdiki zamandaki çekimi düzenli bir fiil gibi değil mi? Ancak bu onu düzenli bir fiil yapmamaktadır. Neden mi? Çünkü fiil kökündeki ses değişimi olup olmadığından henüz emin değiliz. Peki, nasıl emin olacağız? Kolay, tek yapmamız gereken Präteritum (di’li geçmiş zaman) çekimine bakmak. Eğer Präteritum çekiminin fiil kökünde ses değişikliği olmamışsa düzenli, olmuşsa “düzensiz fiil” diyeceğiz. Daha doğrusu “karışık” fiil diyeceğiz. Bakınız:

Kommen	Präsens	Präteritum
ich	komme	kam
du	kommst	kamst
er/sie/es	kommt	kam
wir	kommen	kamen
ihr	kommt	kamt
sie/Sie	kommen	kamen

Evet, artık gönül rahatlığıyla “kommen” fiilinin düzensiz bir fiil olduğunu söyleyebiliriz. Düzensiz fiilleri ilgili detayları, ilgili sayfada bulabilirsiniz. Konu anlatımını burada bitiriyorum. Umarım anlaşılmıştır, iyi çalışmalar.