Almancada Düzenli Fiiller (Regelmäßige Verben)
Bu dersimizde, Almanca öğrenirken fiiller konusuna geldiyseniz olmazsa olmaz olan bir konuyu, düzenli fiilleri ve bu fiillerin nasıl çekimlendiğini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız. Almancada “Regelmäßige Verben” ya da “Schwache Verben” olarak adlandırılan düzenli fiiller, bünyesinde en fazla fiilin bulunduğu fiil grubudur. Almancada fiiller üç kategoriye ayrılmaktadır. Bakınız:
- Zayıf (kurallı) Fiiller (schwache / regelmäßige Verben)
- Kuvvetli (kuralsız) Fiiller (starke / unregelmäßige Verben)
- Karışık fiiller (gemischte Verben / Mischverben)
Bu bölümde yalnızca “düzenli fiil” olarak da adlandıracağımız “zayıf” yani “kurallı” fiiller üzerinde duracağız. Diğer iki fiil gurubu düzensiz fiil kategorisinde değerlendirildiği için ayrı bir bölüm olarak işledik. Hazırsanız başlayalım.
Almancada Düzenli Fiiller
Düzenli fiil ne demek, diye düşünebilirsiniz. Almancada düzenli fiillerden bahsedildiğinde, fiillerin belirli bir düzene göre çekimlenmesinden ziyade, bu fiillerin köklerinde herhangi bir ses değişikliği olup olmadığı ilk akla gelmesi gereken şey olsun. Bunu hemen konu başında belirttim çünkü birazdan fiillerin şahıs zamirlerine göre belirli bir düzende çekimlendiğini göreceksiniz. Başlarda bu onların düzenli bir fiil olduğu izlenimini verse de tek başına bu yaklaşım hatalı olacaktır. Detaylı bilgiyi düzensiz fiiller konusunda bulabilirsiniz.
Fiil kökünde ses değişikliğini aradığımıza göre sıra geldi fiil kökünü tarif etmeye. Nasıl ki Türkçede “-mek/-mak” mastar eklerini fiilden atınca fiil kökünü buluyorsak, Almancada da benzer bir yöntem uygulanmaktadır. Almancadaki tüm fiiller “-en/-n” mastar eklerine sahiptirler ve bu ekler çıkarıldığında geriye kalan kısmı fiil kökünü (die Wurzel) oluşturur.
Almanca Düzenli Fiillerin Çekimi
Almancada düzenli fiiller belirli bir kalıba uygun olarak ilgili şahıslara göre çekimlenmektedirler. Aşağıdaki tabloda şimdiki zamanda fiillerin şahıs zamirlerine göre çekimlenirken aldığı ekler gösterilmiştir:
| Präsens | Ek |
|---|---|
| ich | -e |
| du | -st |
| er/sie/es | -t |
| wir | -en |
| ihr | -t |
| sie/Sie | -en |
Daha yakından bakmak adına “machen” (yapmak) fiilini şimdiki zamanda çekimleyelim. Bakalım Almancada düzenli fiilelerin şimdiki zamanda çekimi nasıl oluyormuş:
| Präsens | Machen |
|---|---|
| ich | mache |
| du | machst |
| er/sie/es | macht |
| wir | machen |
| ihr | macht |
| sie/Sie | machen |
Almancada bazı fiiller “–en” mastar eki yerine “–n” mastar eki ile biter. Bu kafanızı karıştırmasın. Fiilin kök halini bulmak için bu sefer de “-en” yerine “-n” mastar ekini atarız. Örnek olarak “wandern” (yürüyüş yapmak) fiilinin çekimini inceleyelim:
| Präsens | Wandern |
|---|---|
| ich | wandere |
| du | wanderst |
| er/sie/es | wandert |
| wir | wandern |
| ihr | wandert |
| sie/Sie | wandern |
İşte Almancada bulabileceğiniz çoğu düzenli fiil aynen bu şekilde çekimlenir. Bu neredeyse her düzenli fiil için geçerlidir. Ancak bazı istisnalar da mevcuttur. Onları da paylaşayım ki denk gelirseniz kafanız karışmasın.
Bazı fiiller, çekime uğrarken ikinci tekil şahıs zamiri “du,” (sen) üçüncü tekil şahıs zamiri olan “er/sie/es” üçüncü tekil şahıs zamirlerinde (o) ve ikinci çoğul şahıs zamiri “ihr” (onlar) ile fiil çekimi yapılırken, daha kolay okunması için araya fazladan bir “-e” eki getirilir. Genelde fiil kökü “-t” ile biten fiillerde görülür. Bazı fiil kökleri de “-s” ile bittiği için ikinci tekil şahıs zamirinde “-st” yerine sadece “-t” ekini alır. Yine kolay telaffuz etmek için. Örnek olarak “arbeiten” (çalışmak) ve “küssen” (öpmek) fiillerini inceleyelim:
| Präsens | Arbeiten | Küssen |
|---|---|---|
| ich | arbeite | küsse |
| du | arbeitest | küsst |
| er/sie/es | arbeitet | küsst |
| wir | arbeiten | küssen |
| ihr | arbeitet | küsst |
| sie/Sie | arbeiten | küssen |
Ancak yukarıdaki gibi fiil kökündeki kelimelere bakıp çekim tahmini yapmanızı tavsiye etmem. Bence gereksiz bir iş yükü. Zaten sayıları da bir hayli az olan bu tarz fiiller için ne zamanınızı ne de enerjinizi harcayın derim. Zamanla o hissiyata kavuşacağınızı düşünüyorum. İlk önce bir fiili inceleyin derken beşinci fiilinizi öğrenirken oturmaya başlayacak sonra on sonra yirmi derken bir bakmışsınız hiç öğrenmediğiniz bilgiler içinize işlemiş. Dil öğrenmek biraz da böyle bir şey. Neyse, bunu sonra konuşuruz.
Özetle Almancada düzenli fiiller şimdiki zamanda bu şekilde çekimlenir. Bir de “kommen” (gelmek) fiilinin çekimini inceleyelim. Bakalım kendisi düzenli bir fiil miymiş?..
| Präsens | Kommen |
|---|---|
| ich | komme |
| du | kommst |
| er/sie/es | kommt |
| wir | kommen |
| ihr | kommt |
| sie/Sie | kommen |
Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere “kommen” fiilinin şimdiki zamandaki çekimi düzenli bir fiil gibi değil mi? Ancak bu onu düzenli bir fiil yapmamaktadır. Neden mi? Çünkü fiil kökündeki ses değişimi olup olmadığından henüz emin değiliz. Peki, nasıl emin olacağız? Kolay, tek yapmamız gereken Präteritum (di’li geçmiş zaman) çekimine bakmak. Eğer Präteritum çekiminin fiil kökünde ses değişikliği olmamışsa düzenli, olmuşsa “düzensiz fiil” diyeceğiz. Daha doğrusu “karışık” fiil diyeceğiz. Bakınız:
| Kommen | Präsens | Präteritum |
|---|---|---|
| ich | komme | kam |
| du | kommst | kamst |
| er/sie/es | kommt | kam |
| wir | kommen | kamen |
| ihr | kommt | kamt |
| sie/Sie | kommen | kamen |
Evet, artık gönül rahatlığıyla “kommen” fiilinin düzensiz bir fiil olduğunu söyleyebiliriz. Düzensiz fiilleri ilgili detayları, ilgili sayfada bulabilirsiniz.
Aşağıdaki tabloda, Almancada yaygın bir şekile kullanılan düzenli fiiller listelenmiştir:
| V1 | V2 | V3 | Anlam |
|---|---|---|---|
| arbeiten | arbeitete | hat gearbeitet | çalışmak |
| antworten | antwortete | hat geantwortet | cevaplamak |
| lernen | lernte | hat gelernt | öğrenmek |
| spielen | spielte | hat gespielt | (oyun) oynamak; (müzik aleti) çalmak |
| machen | machte | hat gemacht | yapmak |
| wohnen | wohnte | hat gewohnt | ikamet etmek, oturmak |
| sagen | sagte | hat gesagt | söylemek |
| kaufen | kaufte | hat gekauft | satın almak |
| fragen | fragte | hat gefragt | sormak |
| putzen | putzte | hat geputzt | temizlemek |
| tanzen | tanzte | hat getanzt | dans etmek |
| hören | hörte | hat gehört | duymak |
| leben | lebte | hat gelebt | yaşamak |
| kochen | kochte | hat gekocht | pişirmek |
| reisen | reiste | ist gereist | seyahat etmek |
| zeigen | zeigte | hat gezeigt | göstermek |
| suchen | suchte | hat gesucht | aramak |
| lieben | liebte | hat geliebt | sevmek |
| warten | wartete | hat gewartet | beklemek |
| malen | malte | hat gemalt | resim yapmak |
Konuyu pekiştirecek pratik ve basit bir test için:
Fiil kökleri -t, -d, ya da -m ve –n (-rm ve -rn hariç) ile biten fiiller çekime uğrarken du 2. Tekil şahısta, er/sie/es 3.tekil şahıslarında ve ihr 2.çoğul şahısında fiil ile şahıs ekleri arasına –e eki getirilir.
kommen lernen düzenli mesela bu kurala uymuyo m n ile bitenlerden bu kurala uyan düzenli fiil cokmu yoksa bi kac tanemi
Sınırlı diyeyim ama istisnaları da var.
c1 ve c2 seviyesi ne zaman gelecek
c1 ve c2 seviyesi ne zaman gelecek bu arada elinize sağlık çok güzel yapmışsınız