Almancada Düzenli Fiiller (Regelmäßige Verben)
Regelmäßige Verben ya da schwache Verben olarak adlandırılan Almancada düzenli fiiller, en fazla fiilin bulunduğu fiil grubudur. Malumunuz Almancada fiiller üç kategoride bulunmaktadır:
- Zayıf (kurallı) Fiiller (schwache / regelmäßige Verben)
- Kuvvetli (kuralsız) Fiiller (starke / unregelmäßige Verben)
- Karışık fiiller (gemischte Verben / Mischverben)
Bu bölümümüzde, düzenli fiil olarak da adlandırılan “Zayıf” fiilleri işeyeceğiz. Diğer ikisi düzensiz fiil kategorisinde olup ayrı bir bölüm olarak işlenmiştir.
Almancada Düzenli Fiiller
Bilindiği üzere varlıkların yaptığı işi, hareketi, oluşu çeşitli ekler alarak şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan kelimelere fiil denir. “Peki, düzenli fiil denilince akla ne gelmeli?”
Almancada düzenli fiiller denilince ilk akla gelmesi gereken şey; fiillerin şahıslara göre belirli bir düzende çekimlenmesinden ziyade bu fiillerin fiil köklerinde bir ses değişikliği olup olmadığıdır.
Fiil kökünde ses değişikliğini aradığımıza göre sıra geldi fiil kökünü tariflemeye. Nasıl ki Türkçede -mek/mak ekleri fiilerde mastar eklerini oluşturuyorsa ve bunları fiilden atınca fiil kökünü buluyorsak, Almancada da benzer bir şey yapılmaktadır.
Almancadaki tüm fiiller -en/n mastar eklerine sahiptirler ve bu ekler çıkarıldığında geriye kalan kısma fiil kökü (die Wurzel) denir.
Almanca Düzenli Fiillerin Çekimi
Bir fiili düzenli yapan en önemli şey zamanlara göre çekimlerinde fiil mastar eki olan -en/n ekleri atıldığında kalan fiil kökünde ses değişikliği olmamasıdır.
Ayrıca düzenli fiiller belirli bir kalıba uygun olarak şahıslara göre çekimlenirler. Aşağıdaki tabloda şahıs zamirlerine göre şimdiki zamanda fiillerin çekimlenirken aldığı ekler gösterilmiştir:
| ich | du | er/sie/es | wir | ihr | sie/Sie |
| -e | -st | -t | -en | -t | -en |
Düzenli bir fiilin şahıs zamirlerine göre çekimlenmesine örnek olarak “machen (yapmak)” fiilini verebiliriz. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz:
| zamir | machen |
|---|---|
| ich | mache |
| du | machst |
| er/sie/es | macht |
| wir | machen |
| ihr | macht |
| sie/Sie | machen |
Bazı fiiller –en mastar eki ile yerine –n mastar eki ile biter. Haliyle fiil kökünü elde etmek için sadece -n mastar ekini atmamız yeterlidir.
| Zamir | wandern |
|---|---|
| ich | wandere |
| du | wanderst |
| er/sie/es | wandert |
| wir | wandern |
| ihr | wandert |
| sie/Sie | wandern |
Görüldüğü gibi düzenli fiiller şahıslarına aldıkları birtakım eklerle çekimlenmektedir. Bu neredeyse her düzenli fiil için geçerlidir. Ancak bazı istisnalar da mevcuttur:
❗ Fiil kökleri “-t, -d, ya da -m ve –n (-rm ve -rn hariç)” ile biten fiiller çekime uğrarken “du ikinci Tekil şahısta”, “er/sie/es üçüncü tekil şahıslarında” ve “ihr ikinci çoğul şahısında” fiil ile şahıs ekleri arasına -e eki getirilir. Örnek olarak “arbeiten (çalışmak)” fiilini inceleyebiliriz:
| ZAMİR | ARBEITEN |
|---|---|
| ich | arbeite |
| du | arbeitest |
| er/sie/es | arbeitet |
| wir | arbeiten |
| ihr | arbeitet |
| sie/Sie | arbeiten |
Fiil kökleri -t, -d, ya da -m ve –n (-rm ve -rn hariç) ile biten fiiller çekime uğrarken du 2. Tekil şahısta, er/sie/es 3.tekil şahıslarında ve ihr 2.çoğul şahısında fiil ile şahıs ekleri arasına –e eki getirilir.
kommen lernen düzenli mesela bu kurala uymuyo m n ile bitenlerden bu kurala uyan düzenli fiil cokmu yoksa bi kac tanemi
Sınırlı diyeyim ama istisnaları da var.