Almancada “Vor” Edatı

“Vor” edatı Almancada kullanıldığı duruma göre “önüne, önünde, -önce, -den/-dan önce, -den/-dan dolayı, kala (saat ifadelerinde), var (saat ifadelerinde)” gibi anlamlarda kullanılır.

“Vor” Edatı

Almancada “vor” edatı, cümle içinde kullanıldığı role göre ismin hem “-i” hali olan “Akkusativ” hem de “-e” hali olan “Dativ” ile kullanılan iki yönlü edatlardan biridir. İki hal durumundaki kullanımını ayrı ayrı inceleyelim.

Vor + Akkusativ

“Vor” + “Akkusativ”
Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	der … mein …	die … meine …	das … mein …	die … meine …
Akkusativ	vor den … vor meinen …	vor die … vor meine …	vor das … (vors …) vor mein …	vor die … vor meine …

1. Eğer bir şeyin “önüne” doğru bir hareket varsa haliyle bir hareket ve yönelim söz konusu olur. Dolayısıyla “Akkusativ” kullanılır.

🇩🇪 Ich stelle das Auto vor das Haus.
🇹🇷 Arabayı evin önüne park ediyorum. (Hareket var: Araba bir yerden evin önüne götürülüyor.)
🇩🇪 Er läuft vor das Gebäude.
🇹🇷 Binanın önüne doğru koşuyor. (Hareket var: Bir yerden binanın önüne doğru koşma durumu var.)
🇩🇪 Sie stellt die Tasche vor den Tisch.
🇹🇷 Çantayı masanın önüne koyuyor. (Hareket var: Çanta bir yerden masanın önüne taşınıyor.)

Vor + Dativ

“Vor” + “Dativ”
Hal	Eril	Dişil	Nötr	Çoğul
Nominativ	der … mein …	die … meine …	das … mein …	die … meine …
Dativ	vor dem … vor meinem …	vor der … vor meiner …	vor dem … vor meinem …	vor den … vor meinen …

1. Bir şeyin ya da kişinin başka bir nesnenin önünde olduğunu belirtir. Konum bildirdiği için haliyle “Dativ” ile kullanılır. Örneğin:

🇩🇪 Das Auto steht vor dem Haus.
🇹🇷 Araba evin önünde duruyor. (Hareket yok: Araba statik olarak evin önünde duruyor.)
🇩🇪 Er wartet vor der Tür.
🇹🇷 Kapının önünde bekliyor. (Hareket yok: Beklemek sabit bir durum.)

2. Almancada “vor” edatı, bir olayın önceki bir zaman diliminde gerçekleştiğini belirtmek için kullanılır. Bu durumda, “Dativ” ile kullanılır ve olayın ne kadar süre önce olduğunu ifade eder.

🇩🇪 Die Sitzung hat vor zehn Minuten begonnen.
🇹🇷 Toplantı on dakika önce başladı.
🇩🇪 Der Bus ist vor fünf Minuten abgefahren.
🇹🇷 Otobüs beş dakika önce kalktı.
🇩🇪 Das Konzert hat vor einer Stunde angefangen.
🇹🇷 Konser bir saat önce başladı.
🇩🇪 Wir haben uns vor einer Woche getroffen.
🇹🇷 Bir hafta önce buluştuk.
🇩🇪 Vor dem Essen wasche ich mir die Hände.
🇹🇷 Yemekten önce ellerimi yıkarım.

3. Saat ifadelerinde “vor” edatı, “var” anlamı vermek için kullanılır. Örneğin:

🇩🇪 Es ist fünf vor acht.
🇹🇷 Sekize beş var.
🇩🇪 Es ist zehn vor sechs.
🇹🇷 Altıya on var.
🇩🇪 Es ist zwanzig vor drei.
🇹🇷 Üçe yirmi var.
🇩🇪 Es ist fünfzehn vor zwölf.
🇹🇷 On ikiye on beş var.
🇩🇪 Es ist fünf vor elf.
🇹🇷 On bire beş var.

4. Almanca’da “vor” edatı, bir kişiye, duruma veya nesneye karşı duyulan korku, saygı veya çekinme gibi duygusal durumları ifade etmek için kullanılır. Bu kullanımında “-den/dan …” anlamına gelir ve her zaman “Dativ” alır.

🇩🇪 Kinder fürchten sich oft vor der Dunkelheit.
🇹🇷 Çocuklar genellikle karanlıktan korkar.
🇩🇪 Er hat Angst vor Spinnen.
🇹🇷 Örümceklerden korkuyor.
🇩🇪 Er hat großen Respekt vor seinen Eltern.
🇹🇷 Ailesine büyük saygı duyuyor.

Bazıfiiller, “vor” edatıyla birlikte kullanılarak korku, saygı, uyarı gibi durumları ifade eder. Bakınız:

1. Angst haben vor – Bir şeyden korkmak
2. Respekt haben vor – Bir kişiye veya duruma karşı saygı duymak
3. Sich fürchten vor – Bir şeyden korkmak, çekinmek
4. Warnen vor – Bir şey konusunda uyarmak
5. Zittern vor – Bir şeyden titremek (korku, soğuk, heyecan vs.)