Almancada Edatlar ve Kullanımları
Bu dersimizde, Almancada yaygın bir şekilde kullanılan edatlar ile alakalı genel bir kategorilendirme yaptık. Ayrıca her bir edatı ayrı ayrı yazılarda detaylarıyla beraber inceledik.
Almancada Edatlar
Öncelikle konuya tanımla, yani edatın ne olduğu ve hangi görevleri yaptığıyla başlayalım; Edat, cümle içerisinde kelimeler arasında bağlantı kurarak cümlenin anlamını tamamlayan, genellikle isim, zamir veya sıfatın önünde bulunan kelimelerdir. İlgeç olarak da adlandırılan edat, Almancada “Präposition” olarak adlandırılır.
Almancada edatlar, dilin yapısına ve kullanımına göre oldukça önemlidir. Cümle içerisinde anlamın tamamlanmasında, zaman ve mekan ilişkilerinin belirlenmesinde büyük bir rol oynarlar.
Özellikle Almancayı yeni öğrenenler için cümle içindeki bir ismin, hangi halde bulunacağını net bir şekilde belli eder. Yani ilgili ismin Akkusativ, Dativ veya Genitiv olup olmadığını anlamak için faydalanabiliriz.
Zaten bu özelliklerinden dolayı Almancada edatlar, kendisinden sonra gelen ismin hangi halde kullanıldığını belirlemelerine göre üç ana kategoride ayrılır. Bakınız:
- Präpositionen mit Akkusativ (-i hali edatları)
- Präpositionen mit Dativ (-e hali edatları)
- Präpositionen mit Akkusativ und Dativ (hem -i hem de -e halinde kullanılan edatlar)
- Präpositionen mit Genitiv (-in hali edatları)
Präpositionen mit Akkusativ
Almancada Präpositionen mit Akkusativ olarak adlandırılan bu edatlar cümle içinde Akkusativobjekt adında ismin -i halinde bir nesne alır. Bu nesne cümle içindeki yükleme sorulan “kimi” ve “neyi” sorularına cevap verir.
Almancada yaygın bir şekilde kullanılan -i hali edatları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Yukarıdaki edatların her biri ayrı yazılarda detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu yazımızda sadece genel kullanım durumlarıyla alakalı örnek cümleler verilecektir. Detaylı kullanım için ilgili sayfaları ziyaret ediniz.
- für (için)
- 🇩🇪 Ich kaufe ein Geschenk für dich.
- 🇹🇷 Senin için bir hediye alıyorum.
- 🇩🇪 Das ist für mich.
- 🇹🇷 Bu benim için.
- 🇩🇪 Ich arbeite für eine Bank.
- 🇹🇷 Bir banka için çalışıyorum.
- um (için, etrafında, saat …)
- 🇩🇪 Ich mache das um dich glücklich zu machen.
- 🇹🇷 Bunu seni mutlu etmek için yapıyorum.
- 🇩🇪 Die Kinder laufen um den Baum.
- 🇹🇷 Çocuklar ağacın etrafında koşuyor.
- 🇩🇪 Wir treffen uns um 3 Uhr.
- 🇹🇷 Saat 3’te buluşuyoruz.
- ohne (-madan/meden, -sız/-siz)
- 🇩🇪 Ich gehe ohne meinen Mantel aus.
- 🇹🇷 Montumu almadan dışarı çıkıyorum.
- 🇩🇪 Das Auto funktioniert ohne Benzin nicht.
- 🇹🇷 Araba benzinsiz çalışmaz.
- 🇩🇪 Er macht es ohne Hilfe.
- 🇹🇷 Yardım almadan yapıyor.
- gegen (karşı, -e doğru)
- 🇩🇪 Ich bin gegen Gewalt.
- 🇹🇷 Şiddete karşıyım.
- 🇩🇪 Sie fährt gegen die Wand.
- 🇹🇷 Duvara doğru sürüyor.
- 🇩🇪 Deutschland spielt gegen Frankreich.
- 🇹🇷 Almanya Fransa’ya karşı oynuyor. (futbol vb.)
- bis (kadar, -e dek)
- 🇩🇪 Ich warte bis Mitternacht.
- 🇹🇷 Gece yarısına kadar bekliyorum.
- 🇩🇪 Die Bibliothek ist bis 18 Uhr geöffnet.
- 🇹🇷 Kütüphane saat 18’e kadar açık.
- 🇩🇪 Lies bis Seite 50.
- 🇹🇷 50. sayfaya kadar oku.
- durch (tarafından, -den geçerek)
- 🇩🇪 Ich gehe durch den Park.
- 🇹🇷 Parkın içinden geçiyorum.
- 🇩🇪 Das Buch wurde durch ihn bekannt.
- 🇹🇷 Kitap onun sayesinde tanındı.
- 🇩🇪 Sie schaut durch das Fenster.
- 🇹🇷 Pencereden bakıyor.
Präpositionen mit Dativ
Almancada “Präpositionen mit Dativ” olarak adlandırılan bu edatlar, kendilerini takip eden ismin veya zamirin Dativ halinde olmasını gerektirir. Yani bu edatları kullanırken, bu edatın etkilediği isim ya da zamir Dativ halinde olacaktır.
Almancadaki tabloda, Almancada yaygın bir şekilde kullanılan -e hali edatları gösterilmiştir:
Benzer şekilde tabloda listelenmiş edatların her biri ayrı yazılarda detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu yazımızda sadece genel kullanım durumlarıyla alakalı örnek cümleler verilecektir. Detaylı kullanım için ilgili sayfaları ziyaret ediniz.
- ab (itibaren)
- 🇩🇪 Ab Montag habe ich Urlaub.
- 🇹🇷 Pazartesiden itibaren tatile çıkıyorum.
- 🇩🇪 Ab 18 Jahren darf man hier rauchen.
- 🇹🇷 Burada 18 yaşından itibaren sigara içebilirsiniz.
- 🇩🇪 Der Kurs fängt ab nächster Woche an.
- 🇹🇷 Kurs gelecek haftadan itibaren başlıyor.
- zu (e, -ya)
- 🇩🇪 Ich gehe zum Arzt. 🇹🇷 Doktora gidiyorum.
- 🇩🇪 Kannst du zum Supermarkt gehen?
- 🇹🇷 Süpermarkete gidebilir misin?
- 🇩🇪 Ich möchte zur Party kommen.
- 🇹🇷 Partiye gelmek istiyorum.
- mit (ile)
- 🇩🇪 Ich gehe mit meinem Bruder.
- 🇹🇷 Kardeşimle gidiyorum.
- 🇩🇪 Sie spielt mit dem Hund.
- 🇹🇷 Köpekle oynuyor.
- 🇩🇪 Er kommt mit dem Bus.
- 🇹🇷 Otobüsle geliyor.
- bei (yanında, nezlinde, -de, -da)
- 🇩🇪 Ich bin bei meinem Freund.
- 🇹🇷 Arkadaşımın yanındayım.
- 🇩🇪 Er arbeitet bei Siemens.
- 🇹🇷 Siemens’te çalışıyor.
- 🇩🇪 Das Essen ist bei Maria.
- 🇹🇷 Yemek Maria’nın yanında.
- aus (den, -dan)
- 🇩🇪 Er kommt aus Deutschland.
- 🇹🇷 Almanya’dan geliyor.
- 🇩🇪 Das Kleid ist aus Seide.
- 🇹🇷 Elbise ipektendir.
- 🇩🇪 Sie trinkt aus der Flasche.
- 🇹🇷 Şişeden içiyor.
- von (tarafından, -den, -dan)
- 🇩🇪 Das Buch ist von Kafka.
- 🇹🇷 Kitap Kafka’ya ait.
- 🇩🇪 Der Brief ist von Maria.
- 🇹🇷 Mektup Maria’dan.
- 🇩🇪 Das Geschenk ist von meinem Bruder.
- 🇹🇷 Hediye kardeşimden.
- seit (beri)
- 🇩🇪 Ich wohne seit 5 Jahren hier.
- 🇹🇷 5 yıldır burada yaşıyorum.
- 🇩🇪 Sie arbeiten seit Januar zusammen.
- 🇹🇷 Ocak ayından beri birlikte çalışıyorlar.
- 🇩🇪 Er lernt Deutsch seit zwei Monaten.
- 🇹🇷 İki aydır Almanca öğreniyor.
- nach (sonra, -e doğru, için)
- 🇩🇪 Nach dem Essen gehe ich spazieren.
- 🇹🇷 Yemekten sonra yürüyüşe çıkıyorum.
- 🇩🇪 Ich fahre nach Berlin.
- 🇹🇷 Berlin’e gidiyorum.
- 🇩🇪 Er fragt nach dir.
- 🇹🇷 Seni soruyor.
- außer (dışında)
- 🇩🇪 Alle sind da, außer Tom.
- 🇹🇷 Herkes burada, Tom dışında.
- 🇩🇪 Außer dir weiß es niemand.
- 🇹🇷 Senden başka kimse bilmiyor.
- 🇩🇪 Ich trinke alles außer Milch.
- 🇹🇷 Süt dışında her şeyi içerim.
- gegenüber (karşısında, karşıda)
- 🇩🇪 Das Café liegt gegenüber dem Bahnhof.
- 🇹🇷 Kafe tren istasyonunun karşısında.
- 🇩🇪 Setz dich mir gegenüber.
- 🇹🇷 Karşıma otur.
- 🇩🇪 Er wohnt dem Park gegenüber.
- 🇹🇷 Parkın karşısında oturuyor.
Präpositionen mit Akkusativ und Dativ
Almancada bazı edatlar hem Akkusativ hem de Dativ halleriyle kullanılabilir. Bu edatların cümlede hangi halde kullanıldığı ise ifade edilmek istenen duruma (hareket mi yoksa yer mi) bağlıdır.
Eğer bir hareketi, yani bir şeyin ya da birinin nereye gittiğini ifade ediyorsak, bu edatlar Akkusativ halinde kullanılır. Buna karşılık, eğer bir şeyin ya da birinin nerede olduğunu, yani bir konumu ifade ediyorsak, bu edatlar Dativ halinde kullanılır.
Aşağıdaki tabloda bu tarz edatlar listelenmiştir:
- an (yanında, üzerinde)
- 🇩🇪 Er hängt das Bild an die Wand. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Resmi duvara asıyor.
- 🇩🇪 Das Bild hängt an der Wand. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Resim duvarda asılı.
- in (içinde, içine)
- 🇩🇪 Sie geht in das Kino. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Sinemaya gidiyor.
- 🇩🇪 Sie ist im Kino. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Sinemada.
- auf (üzerine, üzerinde)
- 🇩🇪 Er legt die Brille auf den Tisch. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Gözlüğü masanın üstüne koyuyor.
- 🇩🇪 Die Brille liegt auf dem Tisch. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Gözlük masanın üstünde.
- vor (önüne, önünde)
- 🇩🇪 Sie stellt das Auto vor das Haus. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Arabayı evin önüne park ediyor.
- 🇩🇪 Das Auto steht vor dem Haus. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Araba evin önünde.
- über (üzerine, üzerinde)
- 🇩🇪 Er springt über den Zaun. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Çitin üzerinden atlıyor.
- 🇩🇪 Die Lampe hängt über dem Tisch. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Lamba masanın üzerinde asılı.
- neben (yanına, yanında)
- 🇩🇪 Er setzt sich neben den Freund. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Arkadaşının yanına oturuyor.
- 🇩🇪 Er sitzt neben dem Freund. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Arkadaşının yanında oturuyor.
- unter (altına, altında)
- 🇩🇪 Der Hund legt sich unter den Tisch. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Köpek masanın altına yatıyor.
- 🇩🇪 Der Hund liegt unter dem Tisch. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Köpek masanın altında.
- hinter (arkasına, arkasında)
- 🇩🇪 Er stellt das Fahrrad hinter das Auto. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Bisikleti arabasının arkasına koyuyor.
- 🇩🇪 Das Fahrrad steht hinter dem Auto. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Bisiklet arabasının arkasında.
- zwischen (arasına, arasında)
- 🇩🇪 Er stellt den Stuhl zwischen die Tische. (Akkusativ – hareket)
- 🇹🇷 Sandalyeyi masaların arasına koyuyor.
- 🇩🇪 Sie sitzt zwischen den Kindern. (Dativ – konum)
- 🇹🇷 Çocukların arasında oturuyor.
Bu edatları kullanırken, hareketin mi yoksa konumun mu ifade edildiğine dikkat ederek Akkusativ veya Dativ hali seçilir.
Präpositionen mit Genitiv
“Präpositionen mit Genitiv” (Genitiv ile kullanılan edatlar) genellikle yazılı Almancada yaygın olarak kullanılır, ancak konuşma dilinde Dativ kullanımına da yaygın olarak rastlanabilir.
Almancadaki tabloda, Almancada yaygın bir şekilde kullanılan -in hali edatları gösterilmiştir:
während |
wegen |
trotz |
anstatt/ statt |
innerhalb |
außerhalb |
oberhalb |
unterhalb |
- während (sırasında)
- 🇩🇪 Während des Sommers gehe ich oft schwimmen.
- 🇹🇷 Yaz sırasında sık sık yüzmeye giderim.
- 🇩🇪 Sie rief an, während ich arbeitete.
- 🇹🇷 Ben çalışırken o aradı.
- 🇩🇪 Während des Konzerts klatschten alle.
- 🇹🇷 Konser boyunca herkes alkışladı.
- wegen (yüzünden)
- 🇩🇪 Wegen des Sturms bleibt die Schule geschlossen.
- 🇹🇷 Fırtına yüzünden okul kapalı.
- 🇩🇪 Sie kam nicht, wegen ihrer Krankheit.
- 🇹🇷 Hastalığı yüzünden gelmedi.
- 🇩🇪 Wegen des Verkehrs bin ich zu spät gekommen.
- 🇹🇷 Trafik yüzünden geç kaldım.
- trotz (rağmen)
- 🇩🇪 Trotz des Regens spielten die Kinder draußen.
- 🇹🇷 Yağmura rağmen çocuklar dışarıda oynadı.
- 🇩🇪 Er lachte, trotz seiner Sorgen.
- 🇹🇷 Endişelerine rağmen güldü.
- 🇩🇪 Trotz der Kälte trug sie keine Jacke.
- 🇹🇷 Soğuğa rağmen ceket giymedi.
- anstatt/statt (yerine)
- 🇩🇪 Anstatt des Kaffees trinke ich Tee.
- 🇹🇷 Kahve yerine çay içiyorum.
- 🇩🇪 Statt zu laufen, nahm er das Auto.
- 🇹🇷 Yürümek yerine arabayı aldı.
- 🇩🇪 Er liest ein Buch anstatt fernzusehen.
- 🇹🇷 Televizyon izlemek yerine bir kitap okuyor.
- innerhalb (içinde, süre olarak)
- 🇩🇪 Ich werde innerhalb einer Stunde zurück sein.
- 🇹🇷 Bir saat içinde geri döneceğim.
- 🇩🇪 Innerhalb von zwei Tagen muss das Projekt fertig sein.
- 🇹🇷 Projenin iki gün içinde tamamlanması gerekiyor.
- 🇩🇪 Sie hat innerhalb eines Monats viel gelernt.
- 🇹🇷 Bir ay içinde çok şey öğrendi.
- außerhalb (dışında)
- 🇩🇪 Außerhalb der Stadt ist es ruhiger.
- 🇹🇷 Şehir dışında daha sakin.
- 🇩🇪 Das Hotel liegt außerhalb des Zentrums.
- 🇹🇷 Otel merkezin dışında yer alıyor.
- 🇩🇪 Ich arbeite außerhalb der regulären Arbeitszeiten.
- 🇹🇷 Normal çalışma saatlerinin dışında çalışıyorum.
- oberhalb (üstünde)
- 🇩🇪 Der Vogel fliegt oberhalb des Baumes.
- 🇹🇷 Kuş, ağacın üstünde uçuyor.
- 🇩🇪 Oberhalb des Flusses gibt es eine Brücke.
- 🇹🇷 Nehrin üstünde bir köprü var.
- 🇩🇪 Sein Haus liegt oberhalb des Dorfes.
- 🇹🇷 Evinin konumu köyün üst kısmında.
- unterhalb (altında)
- 🇩🇪 Das Boot fährt unterhalb der Brücke.
- 🇹🇷 Bot, köprünün altında gidiyor.
- 🇩🇪 Unterhalb des Berges gibt es ein kleines Dorf.
- 🇹🇷 Dağın altında küçük bir köy var.
- 🇩🇪 Der Parkplatz liegt unterhalb des Gebäudes.
- 🇹🇷 Otopark, binanın alt kısmında yer alıyor.
Almancada Edatların Kısaltmaları
Almanca cümlelerde edatların kullanımı birtakım farklılıklar gösterilebilir. Zira kendisinden sonra gelen ismin artikeliyle birleşerek kısa formlar oluşturmaktadır. Bunlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
an | + | das | = | ans |
auf | + | das | = | aufs |
für | + | das | = | fürs |
in | + | das | = | ins |
um | + | das | = | ums |
an | + | dem | = | am |
in | + | dem | = | im |
bei | + | dem | = | beim |
von | + | dem | = | vom |
zu | + | dem | = | zum |
zu | + | der | = | zur |
Cümle içinde kullanımları da benzer şekilde derlenmiştir:
- an + das = ans
- 🇩🇪 Geh ans Fenster und schau hinaus.
- 🇹🇷 Pencereye gidip dışarı bak.
- an + dem = am
- 🇩🇪 Ich treffe ihn am Bahnhof.
- 🇹🇷 Onunla tren istasyonunda buluşacağım.
- auf + das = aufs
- 🇩🇪 Sie freut sich aufs Wochenende.
- 🇹🇷 Hafta sonunu dört gözle bekliyor.
- für + das = fürs
- 🇩🇪 Ich kaufe ein Geschenk fürs Baby.
- 🇹🇷 Bebek için bir hediye alıyorum.
- in + das = ins
- 🇩🇪 Gehen wir ins Kino?
- 🇹🇷 Sinemaya gidelim mi?
- um + das = ums
- 🇩🇪 Es geht ums Geschäft.
- 🇹🇷 Mesele işle ilgili.
- in + dem = im
- 🇩🇪 Er wohnt im Zentrum.
- 🇹🇷 Şehir merkezinde yaşıyor.
- bei + dem = beim
- 🇩🇪 Beim Arzt muss man oft warten.
- 🇹🇷 Doktorda genellikle beklemek zorunda kalırsınız.
- von + dem = vom
- 🇩🇪 Der Käse ist vom Markt.
- 🇹🇷 Peynir pazardan.
- zu + dem = zum
- 🇩🇪 Ich gehe zum Friseur.
- 🇹🇷 Kuaföre gidiyorum.
- zu + der = zur
- 🇩🇪 Sie geht zur Schule.
- 🇹🇷 Okula gidiyor.
Teşekkürler. Zaten yazılanlara ek olarak, her edatın yanına türkçe anlamı da yazılsa faydalı olabilirmiş.
Uyarı için teşekkürler, hemen düzenliyorum
şu sayfa olmasa kur sınavlarından kalıcam, o kadar net ve öz acıklıyorsunuz ki her seyiii<3
faydalı oluyorsa ne mutlu 🙂 başarılar dileriz.
edatların yanına mesala um un yanına ne ıcın kullanıldıgını yazarsanır daha ıyı olur dıye dusunuyorum
Her bir edatı olabildiğince detaylı yazılarda aktardığımız için bu yazıyı haddinden fazla uzatıp karışıklığa yol açabilir diye önerinizi uygulamamıştık. Ancak yakında bir düzenleme yapıp daha anlaşılabilir şekilde derlenecektir.
Merhaba. entlang edatının genitiv ile kullanıldığını sadece burada gördüm. Acaba bununla ilgili bir hata olabilir mi? Eğer hata yoksa bu konuda küçük bir bilgilendirme yapabilir misiniz?
Evet bir hata olmuş. Uyarınız için teşekkürler hemen düzeltiyorum.