Almancada Bileşik Fiiller (zusammengesetzte Verben)
Bu dersimizde, Almancada bulunan bileşik fiiller hakkında detaylı bir derleme yaptık. Umuyoruz ki, ders sonunda bileşik fiilleri nasıl tanıyacağınızı, nasıl doğru kullanacağınızı ve ne tür bileşik fiiller olduğunu öğrenmiş olacaksınız. Öncelikle yaygın bir şekilde kullanılan ve biribirinin zıttı olan aşağıdaki kelimeleri inceleyiniz:
| aus sein (bitmiş olmak, kapalı olmak) | ⬅️➡️ | an sein (açık olmak) |
| zu sein (kapalı olmak) | ⬅️➡️ | auf sein (açık olmak) |
| da sein (var olmak, bulunmak) | ⬅️➡️ | weg sein (bulunmamak, gitmiş olmak) |
| dafür sein (bir şeyi desteklemek, onaylamak) | ⬅️➡️ | dagegen sein (bir şeye karşı olmak) |
- aus sein (bitmiş olmak, kapalı olmak) ile an sein (açık olmak): Elektrikli bir cihazın kapalı ya da açık olduğunu belirtmek için kullanılır.
- Das Licht ist aus (Işık kapalı)
- Das Licht ist an (Işık açık)
- zu sein (kapalı olmak) ile auf sein (açık olmak): Genellikle bir kapının ya da pencerenin kapalı ya da açık olduğunu belrtmek için kullanılır.
- Die Tür ist zu (Kapı kapalı)
- Die Tür ist auf (Kapı açık)
- da sein (var olmak, bulunmak) ile weg sein (bulunmamak, gitmiş olmak): Birinin veya bir şeyin varlığını ya da yokluğunu belirtmek için kullanılır.
- Mein Bruder ist nicht da (Kardeşim burada değil.)
- Das Buch ist weg (Kitap yok)
- dafür sein (bir şeyi desteklemek, onaylamak) ile dagegen sein (bir şeye karşı olmak): Bir fikri ya da öneriyi destekleyip desteklememeyi belirtmek için kullanılır.
- Ich bin dafür (Katlıyorum)
- Ich bin dagegen (Katılmıyorum)
Almancada Bileşik Fiiller
En az iki sözcüğün, birleşerek veya öbekleşerek oluşturduğu eylemlere bileşik fiil denir. Böylesi fiiller Almancada ise genellikle bir fiilin başka bir kelime ile birleşerek yeni bir anlam kazandığı fiillerdir.
Almancada, “zusammengesetzte Verben”, genel olarak fiilin birleştiği diğer kelimenin türüne bağlı olarak aşağıdaki kategorilere ayrılır:
- Ayrılabilen Fiiller (Trennbare Verben): Bu fiillerde, fiil kökü ve önek cümlede ayrılabilir. Bu önek cümlede genellikle cümlenin sonuna taşınır.
- Örnek: aufstehen – Ich stehe um 7 Uhr auf. (Saat 7’de kalkarım.)
- Ayrılamayan Fiiller (Untrennbare Verben): Bu fiillerde önek, fiil kökünden ayrılmaz.
- Örnek: verstehen – Ich verstehe dich gut. (Seni iyi anlıyorum.)
- İki Fiilden Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus zwei Verben): İki fiilin birleşiminden oluşur.
- Örnek: kennenlernen – Ich möchte dich besser kennenlernen. (Seni daha iyi tanımak istiyorum.)
- Bir Fiil ve Bir Sıfattan Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus Verb und Adjektiv): Bir fiil ve bir sıfatın birleşiminden oluşur.
- Örnek: hochheben – Kannst du das hochheben? (Bunu kaldırabilir misin?)
- Bir Fiil ve Bir İsimden Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus Verb und Nomen): Fiil ve ismin birleşiminden meydana gelir.
- Örnek: Auto fahren – Er will Auto fahren. (O araba sürmek istiyor.)
- Bir Fiil ve Bir Zarftan Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus Verb und Adverb): Bir fiil ve zarfın kombinasyonundan oluşur.
- Örnek: vorbeikommen – Ich werde morgen vorbeikommen. (Yarın uğrayacağım.)
Almancada ayrılabilen ve ayrılamayan fiilleri ayrı bir yazıda detaylı bir şekilde anlattığımız için bu yazıda diğer maddeleri konuşacağız.
İki Fiilden Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus zwei Verben)
İki ayrı fiilin bir araya gelerek oluşturduğu fiillerde, bu fiilleri mastar halindeyken ayrı ayrı yazmanız gerekmektedir. Bu tür fiiller sadece tek bir anlam taşır. Mastarda yer alan ilk fiilinizi çekimleme ihtiyacı duymadan cümlenin sonuna ekleyebilirsiniz. Ancak ikinci fiil tıpkı diğer fiiller gibi normal bir şekilde çekimlenerek ikinci pozisyonda kullanılır.
| Bileşik Fiil | 1. Fiil | 2. Fiil |
|---|---|---|
| spazieren gehen (yürüyüşe çıkmak) | spazieren (gezmek) | gehen (gitmek, yürümek) |
| baden gehen (yüzmeye gitmek) | baden (yüzmek) | gehen (gitmek, yürümek) |
| stehen bleiben (duraklamak) | stehen (durmak) | bleiben (kalmak) |
| kennenlernen (tanışmak) | kennen (tanımak) | lernen (öğrenmek) |
| essen gehen (yemek yemeye gitmek) | essen (yemek) | gehen (gitmek, yürümek) |
| laufen lernen (yürümeyi öğrenmek) | laufen (koşmak/yürümek) | lernen (öğrenmek) |
| rauchen lassen (sigarayı bırakmak) | rauchen (sigara içmek) | lassen (bırakmak) |
🇩🇪 spazieren gehen: Wir gehen jeden Morgen spazieren.
🇹🇷 yürüyüşe çıkmak: Her sabah yürüyüşe çıkıyoruz.
🇩🇪 baden gehen: Im Sommer gehe ich oft im See baden.
🇹🇷 yüzmeye gitmek: Yazın sık sık göle yüzmeye gidiyorum.
🇩🇪 stehen bleiben: Er blieb plötzlich stehen und schaute sich um.
🇹🇷 duraklamak: Aniden durdu ve etrafına bakındı.
🇩🇪 kennenlernen: Ich möchte deine Familie kennenlernen.
🇹🇷 tanışmak: Ailenle tanışmak istiyorum.
🇩🇪 essen gehen: Wollen wir heute Abend essen gehen?
🇹🇷 yemek yemeye gitmek: Bu akşam yemek yemeye gitmek ister misin?
🇩🇪 laufen lernen: Mein Sohn lernt gerade laufen.
🇹🇷 yürümeyi öğrenmek: Oğlum şu anda yürümeyi öğreniyor.
🇩🇪 rauchen lassen: Du solltest das Rauchen lassen.
🇹🇷 sigarayı bırakmak: Sigarayı bırakmalısın.
Bir Fiil ve Bir Sıfattan Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus Verb und Adjektiv)
Almancada sıfatlardan oluşan bileşik fiiller oldukça yaygındır. Genellikle bu tür fiilleri infinitif formda bitişik yazmanız gerekir. Ancak “sein” ya da “werden” ile oluşturulan bileşik fiillerde ve bazı istisnai durumlarda ayrı yazmanız gerekebilir.
Sıfatlar, isimleri daha detaylı açıklarlar ve genellikle isimlerin önünde veya arkasında bulunurlar. Aynı zamanda sıfat, bulunduğu isimle aynı gramatik bilgiyi taşır.
Ancak sıfat, bir fiilin parçası olarak kullanıldığında, onu çekimlemeden (deklinasyon yapmadan) kullanabilirsiniz. Böyle durumlarda fiili normal bir şekilde çekimleyebilirsiniz. Bileşik fiili çekimlerken, sıfatı cümlenin sonuna eklemeniz gerekir.
| Bileşik Fiil | Sıfat | Fiil |
|---|---|---|
| totschlagen (öldürmek) | tot (ölü) | schlagen (vurmak) |
| bekannt werden (tanınmak) | bekannt (tanınmış) | werden (olmak) |
| blass werden (sararmak/solmak) | blass (solgun) | werden (olmak) |
| da sein (burada olmak) | da (burada) | sein (olmak) |
| laut reden (yüksek sesle konuşmak) | laut (yüksek sesli) | reden (konuşmak) |
| weg sein (yok olmak) | weg (yok) | sein (olmak) |
| sauber schreiben (temiz yazmak) | sauber (temiz) | schreiben (yazmak) |
🇩🇪 Sie wollte die Mücke nicht totschlagen.
🇹🇷 Sivrisineği öldürmek istemedi.
🇩🇪 Durch seine Videos auf YouTube will er bekannt werden.
🇹🇷 YouTube’daki videolarıyla tanınmak istiyor.
🇩🇪 Als er die Nachricht hörte, wurde er blass.
🇹🇷 Haberi duyunca beti benzi attı.
🇩🇪 Es ist schön, dass du da bist.
🇹🇷 Burada olduğun için güzel.
🇩🇪 Warum redest du so laut?
🇹🇷 Neden bu kadar yüksek sesle konuşuyorsun?
🇩🇪 Das Buch ist weg.
🇹🇷 Kitap yok.
🇩🇪 Die Lehrerin bat die Schüler, sauber zu schreiben.
🇹🇷 Öğretmen öğrencilerden temiz yazmalarını istedi.
Bir Fiil ve Bir İsimden Oluşan Bileşik Fiiller (Zusammengesetzte Verben aus Verb und Nomen)
Bir fiil ve bir isimden oluşan bileşik fiillerde, fiilin mastar haliyle bu iki kelime her zaman ayrı yazılır. Ayrıca, bu yapıda isimlerin baş harfi her zaman büyük yazılır.
Bildiğiniz üzere isimler; nesneleri, canlıları ya da kavramları tanımlayan kelimelerdir. Bu nesneleri, canlıları veya kavramları daha ayrıntılı tanımlamak için belirli ya da belirsiz tanımlıklar ve sıfatlarla desteklenebilirler.
| Bileşik Fiil | İsim | Fiil |
|---|---|---|
| Auto fahren (araba sürmek) | Auto (araba) | fahren (sürmek) |
| Hand geben (el sıkışmak) | Hand (el) | geben (vermek) |
| Herz brechen (kalp kırmak) | Herz (yürek) | brechen (kırmak) |
| In Not sein (darboğazda olmak) | Not (darboğaz) | sein (olmak) |
| Eis laufen (buzda kaymak) | Eis (buz) | laufen (koşmak) |
| Rad fahren (bisiklet sürmek) | Rad (bisiklet) | fahren (sürmek) |
| Schuld haben (suçlu olmak) | Schuld (suç) | haben (sahip olmak) |
🇩🇪 Er möchte Auto fahren.
🇹🇷 O araba sürmek istiyor.
🇩🇪 Du hast mein Herz gebrochen.
🇹🇷 Kalbimi kırdın.
🇩🇪 Am Morgen ist die Sonne aufgegangen.
🇹🇷 Sabah güneş doğdu.
🇩🇪 Wir haben den Mond untergehen sehen.
🇹🇷 Ayın batışını gördük.
🇩🇪 Viele Länder haben im Laufe der Geschichte Krieg geführt.
🇹🇷 Tarih boyunca birçok ülke savaş yaptı.
🇩🇪 Viele Menschen sind heute In Not.
🇹🇷 Bugün birçok insan muhtaç durumda.
🇩🇪 Kinder lieben es, auf dem Eis zu laufen.
🇹🇷 Çocuklar buzda kaymayı sever.
🇩🇪 Im Sommer fahre ich gerne Rad.
🇹🇷 Yazın bisiklet sürmeyi severim.
🇩🇪 Er denkt, dass er keine Schuld hat.
🇹🇷 Suçsuz olduğunu düşünüyor.