Almancada “Dürfen” Fiili
Almancada “dürfen” yardımcı fiili, “-e bilmek/-a bilmek” veya “izinli olmak” anlamını karşılayan bir “kip belirtecidir” (Modalverben). Bu kip belirteci, kişinin bir eylemi yapma iznine sahip olduğunu ifade eder. Eğer bu izni anlamışsak, esas fiilimize “-ebilir/-abilir” ekleyerek de kullanabiliriz. Daha iyi anlaşılması adına, “dürfen” fiilinin nasıl kullanıldığını gösteren bir karşılaştırma yaptım.
- Normal Cümle
- 🇩🇪 Ich gehe ins Kino.
- 🇹🇷 Sinemaya gidiyorum.
- “Dürfen”li Cümle
- 🇩🇪 Ich darf ins Kino gehen.
- 🇹🇷 Sinemaya gitmek için iznim var.
- 🇹🇷 Sinemaya gidebilirim.
Yukarıdaki örneğimizde, “dürfen” kip belirtecinin, cümlenin öznesine uygun olarak (bu örnekte birinci tekil şahıs “ich” için) “şimdiki zamanda” (Präsens) çekimlenmiştir. Cümle içindeki konumu ise esas fiilin olduğu yer olmuştu. Tabiri caizse yerinden ettiği esas fiil “gehen” ise mastar (Infinitiv) haliyle cümlenin sonuna gitmiştir. Yeri gelmişken “dürfen” yardımcı fiilinin zamanlardaki çekimini vereyim:
| Zamir | Präsens | Präteritum | Perfekt | Plusquamperfekt | Futur I | Futur II |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ich | darf | durfte | habe gedurft | hatte gedurft | werde dürfen | werde gedurft haben |
| du | darfst | durftest | hast gedurft | hattest gedurft | wirst dürfen | wirst gedurft haben |
| er/sie/es | darf | durfte | hat gedurft | hatte gedurft | wird dürfen | wird gedurft haben |
| wir | dürfen | durften | haben gedurft | hatten gedurft | werden dürfen | werden gedurft haben |
| ihr | dürft | durftet | habt gedurft | hattet gedurft | werdet dürfen | werdet gedurft haben |
| sie/Sie | dürfen | durften | haben gedurft | hatten gedurft | werden dürfen | werden gedurft haben |
“Dürfen” Fiili Hangi Durumlarda Kullanılır?
1. Bir şeyi yapmak için izin istemek ya da yapılmasına izin verme anlamı taşır. Türkçe çevirilerde “-e/a bilmek” şeklinde kullanılsa da burada o şeyi yapmaya “izinli olunduğumuzu” ya da “izin verdiğimizi” anlatır. Örneğin:
🇩🇪 Hier dürfen Sie rauchen.
🇹🇷 Burada sigara içebilirsiniz.
🇩🇪 Du darfst meinen Laptop benutzen.
🇹🇷 Bilgisayarımı kullanabilirsin.
🇩🇪 Man darf die Bibliothek benutzen.
🇹🇷 Kütüphaneyi kullanmak serbesttir.
🇩🇪 Sie dürfen hier parken.
🇹🇷 Buraya park edebilirsiniz.
🇩🇪 Ich darf heute früher nach Hause gehen.
🇹🇷 Bugün eve erken gidebileceğim.
2. Bir eylemin yasak olduğunu ifade etmek için olumsuz bir yapıda (nicht dürfen) kullanılır. Bu durumda, yapılmaması gereken bir durumu ifade eder:
🇩🇪 Hier darf man nicht laut sprechen.
🇹🇷 Burada yüksek sesle konuşamazsınız.
🇩🇪 Du darfst hier nicht parken.
🇹🇷 Buraya park edemezsin.
🇩🇪 Familien mit Kindern dürfen sich in diesem Hotel nicht anmelden.
🇹🇷 Bu otele çocuklu aileler kabul edilmemektedir.
🇩🇪 Kinder dürfen diesen Film nicht sehen.
🇹🇷 Çocukların bu filmi izlemesine izin verilmemektedir.
🇩🇪 Hier dürfen Sie nicht rauchen.
🇹🇷 Burada sigara içemezsiniz.
3. Almancada “dürfen” yardımcı fiili, nazik bir şekilde bir istekte bulunmak ya da rica etmek için kullanılabilir. Daha resmi veya saygılı bir şekilde izin istemeyi anlattığından kibarlık içeren anlatımlarda kullanılır:
🇩🇪 Darf ich hier sitzen?
🇹🇷 Buraya oturabilir miyim?
🇩🇪 Darf ich Ihr Telefon benutzen?
🇹🇷 Telefonunuzu kullanabilir miyim?
🇩🇪 Dürfen wir hereinkommen?
🇹🇷 İçeri girebilir miyiz?
🇩🇪 Darf ich das Fenster öffnen?
🇹🇷 Pencereyi açabilir miyim?
4. Bazı durumlarda tavsiye veya uyarı cümlelerinde kullanılarak, bir şeyi yapmamak gerektiğini belirtir. Çocuklara her ne kadar izin verilmese de bazı şeyleri yapma ihtimallerini düşünün işte tam da öylesi durumlarda kullanılır:
🇩🇪 Du darfst diesen Brief nicht verlieren.
🇹🇷 Bu mektubu kaybetmemelisin.
🇩🇪 Kinder dürfen nicht alleine schwimmen.
🇹🇷 Çocuklar tek başlarına yüzmemeli.
🇩🇪 Du darfst nicht zu spät kommen.
🇹🇷 Geç kalmamalısın.
5. Bir müşteriye hizmet sunmak için kullanabiliriz:
🇩🇪 Darf ich Ihnen einen Kaffee anbieten?
🇹🇷 Size bir kahve ikram edebilir miyim?
6. Nazikçe bir iyilik rica etmek için kullanabiliriz:
🇩🇪 Darf ich Ihnen helfen?
🇹🇷 Size yardım edebilir miyim?
🇩🇪 Dürfte ich Sie um einen Gefallen bitten?
🇹🇷 Sizden bir ricada bulunabilir miyim?
7. İki kişi arasında resmi bir tanıştırma yapmak için kullanabiliriz:
🇩🇪 Darf ich Ihnen Herrn Müller vorstellen?
🇹🇷 Sizi Bay Müller ile tanıştırabilir miyim?